Radyo telev zyon s nema anab L m dali lat n amer ka
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
123 çöküş yıllarıdır. 1980’lere kadar Latin Amerika’daki film üretimi dünya toplamının %8’inden aşağı hiç düşmezken (Armes, 1987: 104) 1990’larda çok daha aşağı seviyelere inmiştir. Bu çöküşün siyasi ve ekonomik nedenleri bulunmaktadır. Sinemada krizin oluşmasında Latin Amerika’nın yaşadığı ekonomik krizlerin etkisi vardır. 1993 ve 1994 yıllarında Latin Amerika’nın bütün ülkeleri ekonomik kriz yaşamıştır. Bu krizi bahane eden devletler sinemaya olan desteklerini kesmiştir. Aynı dönemde sinema yasalarında da değişiklikler olur ve yabancı filmlerin dağıtımına engel olan kota uygulamaları kaldırılır. Doksanların ilk beş yılında sinema tamamen pazarın kontrolüne bırakılmış durumdadır. Latin Amerika sineması Kuzey Amerika sinemasıyla rekabet etmek zorunda bırakılır. ABD filmlerinin egemenliği Latin Amerika pazarında artarken, yeni çok salonlu sinemalar alışveriş merkezlerine yapılmaya başlanır ve bu salonlarda genellikle Amerikan filmleri gösterilir. Daha önceden yasal düzenlemelerle korunmaya çalışılan yerli filmler, ithal filmlerle serbest pazar koşullarında rekabet etmek durumunda kalırlar. 1990’larda Hollywood’un yanında bir de televizyon rekabeti yaşanır. Televizyon kanallarının sayısı artmış ve televizyon popüler kültürün en önemli mecrası konumuna gelmiştir. Televizyon kanalları telenovela adı verilen diziler ve televizyon filmleriyle sinema seyircisini kendilerine çekmektedir. Latin Amerika’nın küçük ülkelerinde sinemanın krize girmesi, pazarda yenilmesi ve devlet desteğinin azalması ile olmuştur. Arjantin sineması tamamen yok olmamış ama üretimi azalmıştır. Küba’da ise, sinemasını ekonomik ve teknolojik 124 olarak destekleyen Sovyetler Birliği’nin yıkılması ile birlikte ekonomik ve teknik olanaklarda azalmalar olmuş ve yapılan film sayısı da azalmıştır. Bu süreçte en büyük krizi Brezilya sineması yaşamıştır. 1980’de 100’den fazla film üreten Brezilya’da (Armes, 1987: 63) film yapımı durma noktasına gelmiştir. Bu düşüş, son on yılda Brezilya sinemasının yapım, dağıtım ve gösterim ağına nerdeyse tek başına egemen olan devlet kurumu Embrafilme’nin kapatılması ile gerçekleşmiştir. Brezilya’da devletin uyguladığı kotaya bağımlı olarak üretim 1941’den beri sürekli artıyordu (Armes, 1987: 181). Bu artış sonrasında 1978–1980 arasında yıllık ortalama 100 film üretilirken toplam pazarın %30’una ulaşılmıştı (Johnson, 2005: 18). 1980’lerde geleneksel türlerle ulusal bir sinema yaratmaya çalışan Embrafilme’yi (Ramos, 2003: 65) 1990’da kapatan Fernando Collor de Mello (Rego, 2005: 85) Brezilya’da diktatörlük sonrası seçimle gelen ilk başkandır (Elena, 2003: 212) ve sinemada yaşanan kriz Mello’nun politikaları sonucudur (Johnson, 2005: 14). 1990’da değişen sinema yasalarıyla, pazar odaklı bir sinema sistemi kurulmaya çalışılmıştır. Ancak Brezilya’da bu tarihte sinemada özel girişim yoktur (Rego, 2005: 85). Krizin sonucunda, 1990’da gösterime giren yerli film sayısı üçe kadar düşmüştür. (Elena, Lopes, 2003: 9). 1990–1994 arasında Brezilya’da gösterime çıkan 1186 filmden sadece 29’u yerlidir (Rego, 2005: 86). Meksika sinemasına krizin gelmesi daha geç bir tarihte olmuştur. Diğer Latin Amerika sinemaları krize girmişken devlet politikasının değişmemesi Meksika sinemasının 1990’ların başında krize girmesini engellemiştir. 1970’te Luis Echeveria Alvarez’in başkan olmasıyla Meksika sinemasında değişim başlar ve auteur tarzı 125 yaygınlaşır (Buscombe, 2003: 471). 1981’de devlet desteği azalır, senede 100 filmden fazla üretilmesine rağmen beş filme destek olunur (Buscombe, 2003: 471). Carlos Salinas de Gatari’nin altı yıllık (1988–1994) başkanlığı döneminde Meksika sinemasında rönesans yaşanmış, bu dönemde 32 yönetmen ilk filmlerini çekmiştir (Shaw, 2003: 38). Bu dönemde, ortak yapımlar ve yeni yeteneklerin desteklenmesi sağlanmıştır. 1990’larda Acı Çikolata (Como Agua Para Chocolate, 1992, Alfonso Arau), Meksika sinemasının en önemli başarılarından biri olur. Film gişede de uluslararası festivallerden aldığı ödüller açısından da çok başarılıdır. Filmin hikâyesi 19. yüzyıl Meksika kırsalında geçer. Meksika’da, geleneksel olarak evin en küçük kızının evlenmeyip anne babasına bakma âdeti yaygındır. Evin küçük kızı Tita, âşık olur ama evlenemez, âşık olduğu adam, Tita’ya yakın olabilmek için ablasıyla evlenir ama ikilinin aşkı filmin sonuna kadar devam eder. Zaman ilerledikçe toplum değişmektedir ama geleneksel baskı biçimleri değişmemektedir. Bu filmin başarısının ardından Meksika sinemasında benzer konulara yönelen ve Meksika kültürünün çeşitlemelerini sunan filmler bir süre daha sinemayı ayakta tutabilmiştir. Meksika sinemasındaki kriz, Meksika’nın ABD ve Kanada ile NAFTA 15 anlaşmasını imzalamasından sonraya denk gelmektedir (Hind, 2003: 96). Meksika’da film üretimi 1998’te yedi filme kadar düşmüştür (Shaw, 2003: 51). Tarihsel olarak spanyolca konuşulan dünyanın en fazla sinema üretimi yapılan ülkesi olan Meksika’da 1970’lerde yıllık ortalama 100 film civarında üretilirken, film sayısı 15 NAFTA: Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|