155
cinsellikle, minimalizmle çizilmiş bir tarz geliştirmiştir. Alejandro Gonzalez Inarritu
ise yeni Latin Amerika sinemasının uluslararası alanda en tanınan yönetmenlerinden
biridir. Paramparça Aşklar Köpekler’in uluslararası başarısından sonra Hollywood’a
transfer olmuş ve orada çalışmaya başlamıştır, ama bağımsız tavrını korumaktadır.
ABD’de 21 Gram (21 Grams, 2003) filmini yöneten Inarritu, ilk filmindeki gibi
toplumun üç ayrı sınıfından üç ayrı karakterin bir kaza sonucu kesişen hikâyesini
anlatmaktadır.
3.5-)
YEN LAT N AMER KA S NEMASINDA TEMALAR
Tematik olarak yeni Latin Amerika sineması toplumsal konulara çok
bağımlıdır. Filmler toplumu tarihiyle, sorunlarıyla, gelenekleriyle, krizleri ve
değişimleri ile vermeye çalışır. Yeni Latin Amerika sineması toplumsal bir
sinemadır. Krizlerin bunalttığı bir toplumun ürünüdür ve bu krizler en çok sinemada
karşımıza çıkar. Yeni Latin Amerika sineması insan dramaları üzerine durur
(Gutierrez, 2003: 24). Günlük hayatın gerisindeki sosyal ve politik geçmişi
aydınlatmaya çalışır (Rangil, 2001: 7). Toplumun çeşitli kesimlerinden krizlerle
ş
ekillenmiş ve değişmiş insanların hikâyelerini anlatır. Kişisel, siyasi ve sosyal
sorunlar yeni sinemanın tematik içeriğini oluşturmaktadır (Johnson, 2005: 19).
Sinemanın yeniden yükselişe geçmesiyle birlikte bilinen türlerde filmler
yapılmaya başlanır. Mesela, Brezilya’da ünlü eşkıyaların hayatlarını anlatan filmler
156
çekilir (Dennison, 2000: 131). Meksika’da ise son 10 yılda kilisenin ve devletin
eleştirisi yapan filmlerin sayısı artar (Guazar, 2003: 16). Bu türleri bütün Latin
Amerika’da çocuk filmleri ve komediler takip eder (Dennison, 2000: 132). Yeni
Latin Amerika sineması seyirciyi salonlara çekmek zorundadır ve seyircinin istediği
türlere doğru bir yöneliş söz konusudur. Animasyon, çocuk filmleri, tarihi dramlar,
komediler, romantik komediler, kent dramaları, edebi uyarlamalar, sosyal eşkıyalık
filmleri, politik, dedektif, belgesel, deneysel filmler yeni Latin Amerika sinemasının
en çok film ürettiği türlerdir (Johnson, 2005: 18). Ticariden deneysele,
bilimkurgudan belgesele ya da karma türlere kadar film üretilir (Nagip, 2003: xviii).
Yeni Latin Amerika sinemasını tematik olarak kategorilere ayıracak olursak
birkaç başlık altında toplayabiliriz. lk başta, “geçmişle hesaplaşma filmleri” ya da
“toplumsal hafıza sineması” diyebileceğimiz yapımlar gelir. Ardından, yoksulluk ve
yoksunluk filmleri yer alır. Bu filmler kırsal kesimdeki ya da kentlerde,
gecekondularda, işsizlik ve şiddetle birlikte yaşanan yoksulluğu anlatırlar.
Gecekondu ve şiddet ilişkisi, yeni Latin Amerika sinemasının en önemli konusudur.
Latin Amerika gençliğinin sorunlarını anlatan filmler de ayrı bir kategori
oluşturabilir. Tarihi dramalar, fazla film üretilen türlerden bir diğeridir. Son olarak
toplumsal sorunlara odaklanan filmlerden söz edilebilir. Bütün filmler toplumun
sorunlarına odaklanırken bazı filmler geleneksel ya da yeni oluşan sorunlar üzerine
yoğunlaşmaktadır. Toplumların yaşadığı bunalımlar ön plandadır.
157
3.5.1-) Geçmişle Hesaplaşma Filmleri
“Toplumsal hafıza sineması” ya da geçmişle hesaplaşma yeni Latin Amerika
sinemasının en fazla ilgilendiği temaların başında gelmektedir. Arjantin ve Şili
sineması 1970’lerde yaşanan diktatörlük dönemlerine ilgisini artırmıştır. Diğer ülke
sinemalarındaysa tarihlerinin çeşitli dönemleriyle ilgili filmler yapılmaktadır. Bu
filmler çekildikleri ülkelerin tarihlerine ışık tutmakta ve uzun yıllar boyunca
sinemada sansür yüzünden gösterilemeyen tarihsel olayları perdeye yansıtmaktadır.
Latin Amerika tarihinde resmi söylemin reddettiği birçok konu sinema sayesinde
gündeme gelmiştir. Sinema, resmi tarih söyleminin dışına çıkmanın olanaklarını
sunmaktadır. Bu filmler, devlet tarafından dayatılan gerçeklere karşı filmler olarak
anılabilir (Rangil, 2001: 8).
Toplumsal hafıza filmleri bir yandan belgesellerle karşımıza çıkarken, diğer
yandan kurmaca filmler de bu konularda yoğunlaşmaktadır. Şili yapımı Milli Stad ve
Arjantin yapımı Raymundo gibi belgeseller, Patricio Guzman’ın belgeselleriyle
beraber 1970’lere ışık tutan yapımlar arasındadır. Konulu filmler içinde ise Şili
yapımı Machuca, 1973’e dönerken, Arjantin yapımı Olimpo Garajı (Garage Olimpo,
Arjantin, Marco Bechis, 1999), Kamcatcka ve Kızkardeşler 1970’ler Arjantin’ini
anlatan çok sayıdaki film arasında yerlerini alırlar. Kardeşler (Figli/Hijos, Marco
Bechis, Arjantin, 2001), Daha Az Kötü Bir Dünya (Un Mundo Menos Peor,
Alejandro Agresti, Arjantin, 2004) ve Esaret (Cautiva, Gaston Biraben, Arjantin,
2003) ise 1976’nın açtığı toplumsal sorunların günümüze kadar olan uzantıları
üzerine duran yapımlardır. Latin Amerika’da geçmişle hesaplaşma sadece 1970’lerin
158
darbeleriyle hesaplaşma şeklinde olmamaktadır. Bir başka Arjantin filmi Ateşle
Aydınlanmış
(Iluminados por el Fuego, Tristan Bauer, 2005) ise Arjantin ve ngiltere
arasında yaşanan Falkland savaşı üzerinedir. Brezilya filmi Olga (Jayme Monjardim,
2004) 1930’larda yaşanan baskıcı dönemi peliküle aktarırken, Meksika yapımı
Masum Sesler
(Voces Inocentes, Luis Mandoki, Meksika, 2004) 1980’lerde El
Salvador’daki iç savaşları ve gerilla mücadelelerini anlatır.
Milli Stad
, Şili’de 1973 askeri darbesi sonrası yüz binlerce insanın içine
kapatıldığı stadın adıdır. Bu belgesel bu insanlardan hayatta kalanlarla yapılan
görüşmelerden oluşmaktadır. Milli Stad’ın çekilmesi sansür yasalarının
hafiflemesinden sonra olabilmiştir. Aynı döneme odaklanan bir diğer film olan
Machuca
ise 1973’te Şili’de yaşanan darbenin öncesinde, toplumun çeşitli
kesimlerini ve karşıt siyasi kutupları ele alır. Şili’de 1973 darbesini ve getirdiklerini
doğrudan anlatacak filmler yapılması için 2003’te sansür yasasının tamamen
kalkmasını beklemek gerekmiştir. Machuca darbe öncesini ve sonrasını anlatan Şili
yapımı ilk sinema filmidir.
Olimpo Garajı
ve Kamcatcka Arjantin’de 1976 darbesi sırasında olanları
doğrudan anlatan filmlerdir. Olimpo Garajı’nda darbe sonrası polislerin keyfi
hareketleri, işkenceleri ve darbe sonrasında Arjantin’in değişen toplumsal yapısı
üzerine durulur. “Kirli Savaş” yıllarındaki işkenceler gözler önüne serilir. şkenceci
polislerin halkın malvarlığına el koyması, keyfi davranışları sergilenir.
Kamcatcka
’da ise o dönem yakalanma korkusuyla yaşayan bir ailenin durumu
gösterilmektedir. Yakalandıktan sonra ne olacağı belli değildir ve bu insanlar
Dostları ilə paylaş: |