Raqamli iqtisodiyotning asosiy tarkibiy qismlari Iqtisodiy o’sish raqamli iqtisodiyot asosi sifatida Raqamli iqtisodiyot texnologik asoslari

Uber va Yandex taksi platformalari turli mamlakatlarda mavjud bo‘lib, yo‘lovchilar va taksi haydovchilari o‘rtasidagi o‘zaro aloqalarni qulay tarzda tashkil etadi. Shunga qaramay, Uber kapitallashuvi 2018 yil oxirida 120 mlrd. dollarini tashkil etdi. Airbnb ijara platformasi uy egalari va ijarachilar o‘rtasida moslashuvchan, boshqariladigan o‘zaro aloqalarni taklif etadi, uning kapitallashuvi 30 milrd. dollarni tashkil qilmoqda.

Kickstarter platformasi innovatsion g‘oyalar mualliflariga kelajakdagi mahsulot yoki xizmatlarni amalga oshirish uchun mablag‘ yig‘ish imkonini beradi.

Unwork kabi platformalar frilanserlar va ish beruvchilar o‘rtasidagi munosabatlarning to‘liq loyihalarini tavsiflash, ularni amalga oshirish shartlari, shartnomalar, ish haqi va talab qilinadigan soliq imtiyozlarini to‘lash va ish beruvchilarga onlayn guruh loyihalarini boshqarish imkoniyatini berish ishlarini olib boradi. Google platformasi (kapitallashuvi 546 milliard dollar), avvalo, ko‘plab xizmatlarga ega bo‘lgan qidiruv tizimidir. Google internet-reklama va mahsulotlarga ixtisoslashgan bo‘lib, ular onlayn reklama texnologiyalaridan tortib, Google Analytics va Google Suitega, bozordagi eng kuchli va foydalanuvchilar bilan hamkorlik qilish vositalaridan biridir. Ushbu raqamli platformaning ekotizimiga o‘z mahsulotlarini reklama qiladigan kompaniyalar va ushbu reklamalarni qabul qiladigan qidiruv tizimlari foydalanuvchilari kiradi.Gmail elektron pochta, xaritalar, brauzer, xotira, ma’lumotlar, ofis dasturlari, video va musiqa xizmatlari va boshqalar. Google daromadlarining 98 foizini 120 milliard dollardan oshadigan reklamadan ishlab topadi. Facebook platformasi (kapitallashuvi 354 milliard dollar) ijtimoiy tarmoq sifatida ish boshlagan, ammo hozirda 9 milliondan ortiq dastur va xizmatlardan iborat ekotizim sifatida faoliyat yuritmoqda. O‘tgan yil oxirida kompaniyaning daromadlari 40,6 milliard dollarni, foyda esa 15,9 milliard dollarni tashkil etdi, shu bilan birga, mobil reklama daromadlari 91 foizgacha o‘sdi. AQShda har oyda 97% va Yevropada 90% dan ortiq kishilar Facebookdan foydalanadilar (daromadlarining 70 foiz). Tencent ekotizimi (kapitallashuvi 241 milliard dollar) WeChat ijtimoiy tarmog‘i, mobil platformasi, aloqa xizmatlari, o‘yinlar, Internet-portal, elektron tijorat, Wechat Pay to‘lov tizimi, B2B segmenti uchun xizmatlarni o‘z ichiga olgan eng yirik raqamli platformalaridan biridir. Alibaba raqamli platformasi tarkibida: Ali Express - bu xalqaro xalqaro chakana savdo bozori, 1688.com - Xitoy ichidagi ulgurji savdo maydonchasi, Taobao Marketplace - bu onlayn do‘kon, Tmail- xalqaro brendlar mahsulotlarini Xitoyda tarqatishga qaratilgan platforma, Juhuasuan - bu chegirmali mahsulotlarni flesh-savdosi uchun platforma,Alihealth tavsiyalar beradigan onlayn (sog‘liqni saqlash) do‘konlari mavjud.

Bugun biz raqamli texnologiyalar barcha an’anaviy munosabatlarni ko‘z oldimizda qanday o‘zgartirayotganiga guvoh bo‘lmoqdamiz. Ko‘pgina dasturiy ta’minot ishlab chiqaruvchi kompaniyalar bugungi kunda o‘z ishlash uslubini o‘zgartirdilar (soha transformatsiyasi) va yangicha tipda faoliyat yuritmoqdalar. Masalan, ko‘pgina dasturiy ta’minot xizmati (IaaS-Infracture as a Servis) kompaniyalari mijozlarga Internet orqali o‘zlarining serverlarida dasturlarni joylashtirish orqali servis xizmati (SaaS-Servis as a Servis) ko‘rsatmoqdalar. Ushbu model bulutli hisoblash yoki bulutga asoslangan xizmat deb ham ataladi. Umuman olganda bulutli texnologiyalardan ishlab chiqaruvchilar ham, mijozlar ham, davlat boshqaruvida ham keng foydalanilmoqda.