Redaks ġya heyəTĠ
Yüklə 7,09 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ĠRƏVANIN ERMƏNĠLƏRƏ GÜZƏġT EDĠLMƏSĠ
56
zabit, yerli əhalinin arzusuna uyğun olaraq, hərbi iĢin təĢkili üçün Azərbaycan Hö ku məti tərəfindən göndərildiklərini bildirdi. Ġngilis generalının "bu ərazi hələlik A zərbaycanın tərkib hissəsini təĢkil etmir, kimə məxsus olacağı məlu m deyil, burada ingilis qubernatorluğu mövcuddur, sizin höku mətin buraya adamlar göndərmək hüququ yoxdur və mən sizə qonaq kimi baxıram" sözlərin in cavabında M.Mirbağırov kiçik xalqların Avropa millətləri, xüsusilə də ingilislər tərəfindən etiraf edilən öz müqəddəratını təyinet mə prinsipin i, general To msonun və C.Miln in Azərbaycan dövlətçiliy inə müsbət münasibətini xatırlatmıĢ, bölgənin tamamilə müsəlman lardan ibarət əhalisinin A zərbaycan Höku mətinə xüsusi rəğbət bəslədiyini, generalın da yerli ca maatın rifahı na minə ça lıĢacağına və türk-müsəlman əhalinin ermən i hərb i dəstələri tərəfındən qırılmasına imkan verməyəcəyinə ə min olduğunu söyləmiĢdi. Fevralın 23-də Na xç ıvan məscidində hökumət in üzv ləri və nümayəndələrin iĢtira kı ilə xa lqın yığ ıncağı keç irildi. Xalq yekdilliklə Azə rbaycanla birləĢmə k arzusunda olduğunu bildirdi, bütün əhalinin və hökumət in yalnız Azə rbaycana tabe olmaq mövqeyi rəsmiləĢdi və bölgənin aĢağıdakı Ģərtlər əsasında idarə o lun ması təklifi irəli sürüldü: 1) anarxiyanın ləğv edilməsi; 2) hökumətin hazırkı tərkibi ilə bağlı nara zılıq la məsələn in mürə kkəbləĢdirilmə məsi; 3) höku mətin tanın ması və onunla birgə iĢlə məyə baĢlanılması; 4) rəsmi sənədlərin A zərbaycan Höku mət inə təqdim edilmə k üçün hazırlan ması. Fevralın 25-də nümayəndələrin ingilis general-qubernatorunun və Naxçıvan hökuməti üzvlərinin iĢtirakı ilə 2-ci görüĢü oldu. Bu zaman müttəfıqlərin, o cümlədən də ingilis qoĢunların ın Qafqaza gəliĢin in səbəbləri barədə Naxçıvan hökumətinin sualına general-qubernator "biz sizin daxili iĢlərinizə qarıĢ maq niyyətində deyilik və buraya əmin-amanlığı bərpa etmə k və qoruyub saxla maq üçün gəlmiĢik", - cavabın ı verdi. Elə hə min gün Na xçıvan höku mət inin ic lasında Bakıdan və Gəncədən gəlon nü mayəndələr qeyd etdilər ki, mövcud ycrli höku məti Azərbaycanın təmsilçiləri kimi ta-nıyırlar və onunla birgə iĢləyəcəklər. Onların bu bəyanatma əsasən, Azərbaycan Hökumət indən buraya öz mə murlarını göndərmə k xahiĢ o lundu. M.Mirbağırov könüllü surətdə Azə rbaycana birləĢmə k barədə rəs mi akt tərtib et məyi və bunun üçün də komissiya seçməyi məsləhət gördü. Siyasi, iqtisadi, hərbi, mü lki və mədəni məsələlə rə dair maddələr-dən ibarət akt höku mətin, M illi ġuran ın və ətraf əhalinin nü mayəndələri tərə fındən imza lanaraq, Azə rbaycan HÖku-mət inə çatdırılmaq üçün xüsusi nümayəndə heyətinə (Na x-ç ıvandan 2, ġərur, Zəngibasar və Vedibasarın hərəsindon 1 nəfər olmaqla ) təqdim edildi. M.Mirbağırovun Na xçıvanda olduğu müddətdə yerlərdə hərbi iĢin vəziyyəti də öyrənildi və onun yenidən təĢkili üçün bölgəyə silah gətirilməsi, Ved idə, ġərur, Naxçıvan və Ordubadda 20 piyada rotası, bir batareya üçün artilleriya ko mandası, 400 nəfərlik süvari hissəsi, pulemyot dəstəsi və təlim ko mandasının təĢkili qərara alındı. M.Mirbağırov bölgədəki və ətraf yerlərdəki hərbi-siyasi vəziyyətlə tanıĢ olduqdan, türk-müsəlman əhalisin in, ictimai qüvvələrin mövqelərini və qarĢıhqlı münasibətlərin i dərindən araĢdırdıqdan sonra Azərbaycan Hökumətinə aĢağıdakı təklifləri vermiĢdi: - bu mahalı idarə etmək üçün Müttəfiqlərin, İran və Ermənistanın təsirinə qarşı mübarizə aparmağa qabil olan, özgə təsiri altına düşməyən və müəyyən məqsədyönlü siyasəti inadla və ardıcıllıqla həyata keçirən, habelə ira- dəli, cəsur, qətiyyətli, rüşvətə meyl etməyən azərbaycanlı general-qubernator təyin olunmalıdır; - bölgəyə hərbi nazirliyin yuxarıda sadalanan keyfiyyətlərə malik olan nümayəndəsi də göndərilməlidir; ~ mülki və məhkəmə idarələrinin rəhbərliyinə baş məmurlar mütləq azərbaycanlılardan təyin edilməlidir; ~ hərbi işi təşk il etmək üçün göndərilən yerli zabitlər k ifayət etmədiyindən bölgəyə əlavə zabitlər dəstəsi yollamaq lazımdır; - Azərbaycanın uzaq ucqarları, məhsuldar torpağı, çoxlu məhsulu, duzu, digər faydalı mineralları olan və Müttəfiqlərin, fars-erməni diplomatiyasının məkrli siyasəti ilə üzləşən Naxçıvan və Şərur Azərbaycan Cümhuriyyəti tərəfindən səxavətlə təchiz olunmalıdırlar. Bölgədəki vəziyyətin ağırlığını, oradakı problemlərin təxirə salın madan həllinin zəruriliyini, səfərin əhəmiyyətini və yekunlarını əsas tutaraq, M.Mirbağırov ümumdövlət məsələlərinə aid olan bir məru zə kimi onun Nazirlər ġurasının mü zakirəsinə təqdim o lunmasını da məsləhət görmüĢdü. Ġrəvan Quberaiyası Müsəlmanlarının Həmyerlilər Cəmiyyətinin fəaliyyəti, xüsusilə M.Mirbağırovun missiyası müəyyən nəticələr verdi. Belə ki, Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Hö ku mətinin 1919 il 28 fevral tarixli qərarı ilə Naxçıvan general-qubernatorluğu (arxiv s ənədlərində Cənub-Qə rbi A zərbaycan general-qubernatorluğu da adlandırılır) yaradıldı. M.Mirbağırovun məru zəsində qaldırılan məsələlər A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti Höku məti və Parlamentinin iclaslarında mü zakirə olunaraq, müvafıq qərarlar qəbul edildi və tədbirlər görüldü. Cəmiyyətin ço xĢaxəli fəaliyyəti və missiyanın yekunları 1919 ilin may-iyul aylarında ingilislə rin Na xçıvan mahalında yaratdıqları "erməni idarəçiliyi"nə son qoyulmasına ciddi təsir göstərdi.
1996.
ĠRƏVANIN ERMƏNĠLƏRƏ GÜZƏġT EDĠLMƏSĠ Ġrəvan Ģəhərinin siyasi mərko z kimi ermənilərə verilməsi haqqında Azərbaycan Milli ġu rasının qərarı (1918, 29 may). Zaqafqaziya seyminin dağılmasından sonra (1918, 26 may) erməni milli Ģurası Tifiisdə Ermənistan (Ararat) Res- publikasının yarad ıld ığın ı elan etdi. 1918 il may ın 29-da Tiflisdə Azərbaycan Milli ġurasının iclası keçirild i. Ġclasın 3 nömrəli protokoluna görə, Fotoli xan Xoyski Ģura üzvlərin in Azərbaycan və Ermən i federasiyası ərazilərinin
Yüklə 7,09 Mb. Dostları ilə paylaş:
|