Referat materialshunoslik va konstruksion materiallar texnologiyasi fanidan tayyorlagan

Bir sovituvchida toblash uchun zarur aroratgacha qizdirilgan po‘lat suvda yoki moyda to‘liq sovitiladi. Bu usul uglerodli va legirlangan po‘latlardan tayyorlangan oddiy shaklli detallarni toblashda qo‘llaniladi.
Uzlikli toblash usuli bo‘yicha detal avval tezrok sovitadigan muhitga,
so‘ng esa boshqa mu itga (moy, selitra, avo) o‘tkaziladi va xona xaroratigacha sovitiladi. Ko‘p legirlangan asboblarni toblash uchun qo‘llaniladi.
Bosqichli toblash usulida detal issiq moy, suyuq tuzlar muxitida, 230...250^oS gacha sovitiladi, shu xaroratda biroz tutib turilgandan keyin xavoda sovitiladi.
Izotermik toblash usuli am bosqichli toblash kabi aloxida amalga oshiriladi, faqat toblash muxitida detal ko‘prok muddat ushlab turiladi, natijada austenit izotermik sharoitda beynitga parchalanadi.
Mashinasozlik amaliyotida o‘z-o‘zidan bo‘shatish imkonini beradigan toblash usullari xam bor. Masalan, qizdirilgan maxsulotning bir qismigina sovitiladi, maxsulot toblash muxitidan olinganda sovitilmagan issiq qismi xisobiga sovitilgan qismi bo‘shatish xaroratigacha qayta isiydi, natijada o‘z-o‘zidan bo‘shatish jarayoni sodir bo‘ladi.
Po‘latlarni yuza toblash. Ko‘pgina mashina detallarining ishkalanib yemirilishga, statik va charchash yuklanishlariga (egilishda) chidamliligini oshirish uchun induksion tok yordamida qizdirilib, yuza toblanadi. Masalan, tirsakli val (45,60XFA markali po‘latlar), taqsimlovchi val (45), vallar (40), porshin barmoqlari (55), silliq vallar, metal kesish dastgoxlari detallari (shpindel) yuza toblanadi. Detallar 2,5...400 kGs chastotali tok yordamida qizdirilib, so‘ngra suvda sovitiladi va past xaroratda bo‘shatiladi.
Puxtalangan qatlam qalinligi 1,0...4,0 mmga, qattiqligi esa NRC 50...60 ga yetadi. Yuzani gaz alangasida qizdirib am toblash mumkin. Masalan, atiga bir yoki bir nechta mashina vositalarini tayyorlash kerak bo‘lganda gazlardanfoydalaniladi. Fgazlar aralashmasi yonganda 2000...3600⁰S issiqlik ajralib chiqadi, toblash uchun shu xarorat yetarli bo‘ladi.
Yuzani toblash uchun keyingi vaqtlarda lazer nuridan foydalanilmoqda