Referat mavzu: Talab va taklif elastikligi Qabul qildi: Murodova M. Bajardi: Narzullayev J

Talab qonuni narx bilan bogzgarishini kozgarganini kogzgarishini bilish muhim ahamiyatga ega.

Shunday mahsulotlar borki, narxning ozgina ozgarishiga olib keladi. Bazgarishidan qatzgarishiga uncha tazgarishi talabning qanday orsatkich sifatida iqtisodiy nazariyaga talab elastikligi tushunchasini kiritishgan. Bozor iqtisodiyotida talab elastikligi muhim iqtisodiy tushuncha bozgarishiga reaktsiyasini, yazgarishi xaridorga qanday tazgarishida emas, balki nisbiy ozgarishiga kozgarishiga kozgarishiga kozgarishi talabni necha foiz orsatadi. Elastiklik koeffitsienti E 1 bolsa, talab elas-tik, kichik bolsa yagona elastik talab bomligida 10 dona sotildi. Narxi 35 ming sozgarishini ifodalovchi kopaytmasiga teng. Narx bilan talab miqdorining ozgaradi. Narxni ozgarishi baho effekti deyiladi. Baho effekti narxi oliq. Umumiy tushum hajmini sotilgan mahsulot miqdori evaziga opaytiradi yoki aksincha mahsulot miqdori ozgarishiga xaridorning munosabati turlicha bopaytirib, umumiy daromad tushumini avvalgidan koladi. Elastiklik koeffitsienti birdan katta bomdan sotganda bir haftada 10 ta tovar sotiladi. Umumiy daromad 6000. Narxini 400 ga tushirsak 20 ta sotilyapti, umumiy tushum 8000. Demak, elastiklik koeffitsienti bir-dan katta. Bunday talab elastik talab deb ataladi (a- rasm). Elastiklik koeffitsienti birdan qanchalik katta boladi.

2. Agar narxning pasayishi aniq tarzda sotilgan miqdor tovar miqdorini orni qoplansa, yazgarmasa, bunday talab elastikligi yagona elastik talab deyiladi. Bunda talab elastikligi koeffitsienti 1 ga teng bomga tushirganimizda, haftasiga 20 ta Tovar sotildi. Umumiy daromad opaymasa, natijada umumiy daromad pasayib ketsa, bunday talab noelastik talab deyiladi. Bunda elastiklik koeffitsienti 1 dan kichik. Lekin nolga teng emas. Sotilayotgan tovarning narxini 300 solgan talab narxning ozgarmaydi. Miqdor effekti bularga eng zarur kundalik ehtiyoj mollari kiradi. Non, un, guruch, sovun, tuz, gugurt kabilar. Ularga narx qanchalik oi nazar talab ozgaradi. Uni qatzgarishiga diqqat qilsak baho effekti bilan miqdor effekti bir-biriga qarama-qarshi amal qiladi. Shuning uchun umumiy tushum narxni har qanday opayishi yoki kamayishi mumkin. Agarda miqdoriy effekt baho effektiga nisbatan ustun boladi. Baho effekti miqdoriy effektga nisbatan ustun boladi.










Talab deganda doimo tolishi holi daromadlariga bogzgarishida ozgarishiga kopgina tovarlarga talab daromad bilan toridan-tori bogni daromad oladi. Masalan, yomon sifatli tovarlarga talab qisqaradi. Undan tash-qari, ilgari kundalik ehtiyoj mollarini eng arzonini xarid qilib kun kechirgan bosht, sariyogladi. Daromadlarning ora elastiklik koeffitsienti qanday tovarga talab orsatadi. Bilvosita elastik talab Tovarlar dunyosi rang-barang bozilari bir-birini oldirishi uchinchilari esa mustaqil botarilishi, choyga talabni oshiradi. Fotoplyonkaga narx oshishi fotoapparatga talabni kamaytiradi. Masalan ruchkaga narxni ortishi, golgan talabni osir qiladi.

Bir tovarga bozgarishi ikkinchi (j) tovar narxini ozgarishiga kolum narx olishiga quyidagi omillar tarinbosar tovarlarning komol byudjetida shu tovarning qanday ulushga ega ekanligi.

*narx onikish uchun zarur vaqt;

*kundalik zarur ehtiyoj mollarimi yoki zebu ziynat ekanligi va boshqalar.

Shunday qilib, talab elastikligi qatiy noelastik talab ort korinib turibdiki, boshqacharoq ifodalangani bilan majaligi, davlat narxning oradi.

Masalan, ishlab chiqarishga yangi texnika, texnologiyani joriy qilish natijasida mehnat unumdorligi olib qolsin. Avtomatlashtirishni qoiladi) vujudga keladi. Agarda korxona mahsulotiga talab elastik bolib qolgan 300 ishchi avvalgiga qaraganda mahsulot hajmini kolsa, ishchilar ishdan bominlash chorasini kolumki, qishloq xojalik mahsulotlari haddan tashqari hosil yuqori bop etishtirilsa, taklif kojaligida u yoki bu turdagi mahsulot ishlab chiqarishni cheklash kerak. Turli transport vositalari avtobus, poezd, samolyot kabilarga bilet narxi ora daromadni koqotishga olib keladi.

Aytaylik, samolyotga biletning qimmatligi sababli passajirlar kam. Agar talab elastik bola sotilishi natijasida daromad kopaytirishi mumkin. Masalan, spirtli ichimliklar, tamaki mahsulotlariga talab noelastik bosishiga qaramay talabni deyarli kamaytirmaydi. Agarda talab elastik bosishi narxni ortishiga va talabni kamayishiga olib keladi. Natijada taklif qisqaradi. Taklifga muvofiq ravishda davlat byudjetiga tushadigan daromad ham. Ayrim tovarlarga talab malum vaqt mobaynida elastic borinbosar tovarlar ishlab chiqarilishi mumkin. Talab elastikligi darajasiga talabni oyoriy nafliligi katta tarsatadi.

Iqtisodchilar iqtisodiy nazariyaga talab elastikligi kabi taklif elastikligi tushunchasini ham kiritishgan. U tovar miqdorining ozgarishiga olib kelishini korsatsa, taklif elastikligi esa ishlab chiqaruvchining reaktsiya-sini kozgarishi narxning nisbiy om bomgacha koladi. Muzqaymoqning narxi kom bomga koladi.

Chunki: 75/50 : 150/100 = 3/1,5 = 2; E= 2; Taklif elastik.







Agar taklif narxning har qanday oi nazar oiy elastik taklif

boladi. Taklif elastikligi talab elastikligiga oyicha hisoblanmaydi. Sababi narx bilan taklif olanish tori proportsional boi nazar narx bilan umumiy tushum (daromad) bir yoladi.

Agarda narxning ozgina opayishiga yoki aksincha, qisqarishiga olib kelsa, bunday taklif absolyut elastik taklif bortasida, yaiy elastik taklif bilan absolyut elastik taklif orniga qarab, taklif elastik yoki noelastik bolishiga koiy elastiklik tomon, aksincha, birdan qancha katta bolib, absolyut elastiklikka yaqinlasha boradi. Uni yuqoridagi misolimiz asosida grafikda tasvirlasak yuqoridagi koladi. Taklif elastikligiga tazgarishiga moslashish imkonini beradi. Vaqt omili. Ishlab chiqaruvchi narxlarni olum vaqt kerak. Sabab, asbob-uskuna, xom ashyo, qoshatib, bank kreditlarini toladiki, taklif noelastik. Unda talabning osishiga emas, narx o inflyatsiyaga olib keladi.