Qalqonsimon bez faoliyatini boshqarilishi.
Qalqonsimon bezning faoliyatini asab va endokrin tizimlar
boshqarib boradi. Simpatik asab tizimining bezga keladigan tolasi
qo'zg'atilganda bezning giperfunksiyasiga xos belgilar kuzatiladi,
chunonchi, ko'z cho'qqayib, qorachig'i kattalashadi, asosiy almashinuv
kuchayadi. Parasimpatik nerv tolalari esa bez faoliyatini susaytiradi. Shu
bilan birga, bosh miyada qo'zg'alish jarayonlari ustun turganda bez
faoliyati kuchaysa, tormozlanish jarayonlari boshlanganda bez faoliyati
susayadi. Qalqonsimon bez faoliyatining boshqarilishida gipofizning oldingi qismidan ajraladigan tireotrop gormon qalqonsimon bezning
faoliyatini boshqarishda ishtirok etadi, - tireoglobulinning
parchalanishini, gormonlarning sintezlanishini, ularning bezdan qonga
o'tishini va bezga yod kelishini kuchaytiradi. Gipofiz esa gipotalamus
bilan mahkam bog'langan bo'lib, ikkalasi yaxlit tizimni tashkil etadi, deb
yuqorida aytilgan edi. Binobarin, qalqonsimon bez faoliyatiga asab
tizimi bilan va endokrin tizim chambarchas bog'liq holda, ta'sir
ko'rsatadi. Miya po'slog'i ham qalqonsimon bezga gipotalamus - gipofiz
tizimi orqali ta'sir ko'rsatadi. Buni quyidagi misoldan ko'rishimiz
mumkin: qalqonsimon bezning nerv aloqalari uzilsa, bu vaqtda asosiy
almashinuvni shartli reflektor yo'l bilan kuchaytirish mumkin. Ayni
paytda miya po'stlog'i gipofizdan tireotrop gormon ajralishini
kuchaytirish yo'li bilan qalqonsimon bezga ta'sir ko'rsatadi. Ammo
bezning reflektor aloqasi uzilganidan keyin gipofizning po'stloq bilan
aloqasi ham uzilsa, asosiy almashinuvni shartli reflektor yo'l bilan
kuchaytirib bo'lmaydi.
Dostları ilə paylaş: | 
