Reja: Yer-suv resurslarining qishloq xo‟j aligidagi ahamiyati va xususiyatlari. 2 Qishloq xo‘jaligining moddiy-texnika resurslari va ulaming turkumlanishi

Mavzu:Qishloq xo‘jaligida tabiiy resurslar va ulardan foydalanish iqtisodiy samaradorligi.

Reja:

1.Yer-suv resurslarining qishloq xo‟j aligidagi ahamiyati va xususiyatlari.

2 Qishloq xo‘jaligining moddiy-texnika resurslari va ulaming turkumlanishi

Qishloq xo„jaligi iqtisodiyotining asoslaridan biri bu tabiiy resurslardir. Tabiiy

• Qishloq xo„jaligi iqtisodiyotining asoslaridan biri bu tabiiy resurslardir. Tabiiy
• resurslarning eng kerakli unsurlariga esa yer kiradi. Yer qishloq xo„jaligida ishlab chiqarishning
• asosiy omili, mehnat yo„naltirilgan ob„yekt sifatidagi mehnat predmeti, shuningdek, turli xil
• mahsulotlarning joylashuv makoni, insonlar uchun turar joy hamda hayvonot va o„simliklar
• dunyosining yashashiga mo„ljallangan mehnat qurolidir

Har bir halq va millat yerni asosiy

• Har bir halq va millat yerni asosiy
• boyligi sifatida e‟tirof etadi, bir nyechta shart va omillarni birlashtirgan holda qishloq
• xo„jaligidagi afzalliklarni yer orqali tavsiflaydi.
• Yer resurslari - bu quruqlik yuzasining jami yig„indisi bo„lib, uning tarkibiga boshqa
• tabiiy ob„yektlar ham kiritiladi. Bular: o„rmonlar, o’simlik va boshqa tirik organizmlar, suv obyektlari

Yer resurslarining suv ob„yektlari o„z ichiga ko’llar, ko’lmak va hovuzlar, ariqlarni

• Yer resurslarining suv ob„yektlari o„z ichiga ko’llar, ko’lmak va hovuzlar, ariqlarni
• qamrab oladi. Okyean, dengizlar va daryolar esa suv resurslari tarkibiga kiradi.
• Har bir davlatning yer-suv resurslari tabiat va jamiyatda yashash manbaidir, shuningdek,
• yer va suv bir-birining mavjudligini taqozo qiladi.
• Yerning j amiyatdagi ahamiyati beqiyosdir. Unda fuqarolar yashashi uchun binolar
• quriladi, turli mahsulotlar etishtiriladi.

Resursni iste'mol qilish tezligi tiklanish vaqtidan oshib ketganda qayta tiklanmaydigan hisoblanadi. Qayta tiklanmaydigan ba'zi ma'lum manbalar minerallar va yoqilg'i hisoblanadi.

Resursni iste'mol qilish tezligi tiklanish vaqtidan oshib ketganda qayta tiklanmaydigan hisoblanadi. Qayta tiklanmaydigan ba'zi ma'lum manbalar minerallar va yoqilg'i hisoblanadi.

Tabiiy resurslar biotik va abiotik ham bo'lishi mumkin. Biotika tarkibiga ko'mir va neft kabi organik moddalardan olinadigan yoqilg'ilar kiradi. Abiotikalar tirik bo'lmagan organizmlar va organik bo'lmagan moddalardan kelib chiqadi. Ba'zi tan olingan abiotik manbalarga quruqlik, suv, havo va oltin, temir, bronza va kumush kabi og'ir metallar kiradi.

Mehnat predmeti va mehnat vositalari birgalikda ishlab chiqarish vositalarini tashkil qiladi. Mahsulot ishlab chiqarishda mehnat predmetlariga ta'sir ko'rsatuvchi buyumlar mehnat vositalari deyiladi. Inson mehnati ishlab chiqarishning qaysi moddiy elementlariga qaratilgan bo‘lsa, u mehnat predmeti deb ataladi

• Mehnat predmeti va mehnat vositalari birgalikda ishlab chiqarish vositalarini tashkil qiladi. Mahsulot ishlab chiqarishda mehnat predmetlariga ta'sir ko'rsatuvchi buyumlar mehnat vositalari deyiladi. Inson mehnati ishlab chiqarishning qaysi moddiy elementlariga qaratilgan bo‘lsa, u mehnat predmeti deb ataladi
• Boshqa tarmoqlarda boigani singari, qishloq xo'jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish uchun ham ishlab chiqarish vositalarining me'yoriy hajmda mavjud boiishi taqozo etilad

Ajratib berilgan yer maydoni;

• bino-inshootlar, texnikalar, mashinalar va boshqa ish qurollari;

• ko‘p yillik mevali daraxtlar va uzumzorlar;

• mahsuldor va ishchi hayvonlar;

• aylanma mablag‘lar (urug‘lik, o‘g‘itlar, YMM, kimyoviy vositalar, hisob raqamidagi pul mablag'lari, qimmatbaho qog‘ozlar);

• xo'jaliklarning ta’sischiligi asosida tashkil qilingan MTP, agrofirmalar hisobidagi mol-mulki.

Qishloq xo'jaligining moddiy-texnika resurslari ishlab chiqarish jarayonida qatnashishiga ko‘ra, quyidagicha gumhlarga bo'linadi:

• Qishloq xo'jaligining moddiy-texnika resurslari ishlab chiqarish jarayonida qatnashishiga ko‘ra, quyidagicha gumhlarga bo'linadi:
• ishlab chiqarishda bilvosita qatnashadigan moddiy-texnika resurslari.
• ishlab chiqarish jarayonida bevosita qatnashadigan moddiy-texnika resurslari;
• Ishlab chiqarishda bevosita ishlatiladigan moddiy-texnika resurslari yordamida turli xildagi mahsulotlar ishlab chiqariladi, ishlar va xizmatlar bajariladi.

Ularga ekin ekilgan yerlar, yaylov va pichanzorlar, ekinlami sug‘orish uchun sarflanayotgan suvlar, mashina, yer haydaydigan va ekinlarga ishlov beradigan traktorlar, kombaynlar, kimyoviy vositalar, o‘g‘itlar, hayvonlarga berilayotgan yem-xashaklar, chorva hayvonlari, mevali daraxtlar va boshqalar kiradi. Korxonalaming ombor, idora binolari, ayrim inshootlari, aloqa vositalari, kompyuterlari ishlab chiqarish jarayonida bilvosita qatnashadilar

• Ularga ekin ekilgan yerlar, yaylov va pichanzorlar, ekinlami sug‘orish uchun sarflanayotgan suvlar, mashina, yer haydaydigan va ekinlarga ishlov beradigan traktorlar, kombaynlar, kimyoviy vositalar, o‘g‘itlar, hayvonlarga berilayotgan yem-xashaklar, chorva hayvonlari, mevali daraxtlar va boshqalar kiradi. Korxonalaming ombor, idora binolari, ayrim inshootlari, aloqa vositalari, kompyuterlari ishlab chiqarish jarayonida bilvosita qatnashadilar