Rəyçilər Ə. A. Sadıqov T.Ə. Sadıqov
liyyatlar xüsusiyyətlərinə görə subhesablara ayrılırdı. Təbii ki, yekunda bir balans
Yüklə 4,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
56 liyyatlar xüsusiyyətlərinə görə subhesablara ayrılırdı. Təbii ki, yekunda bir balans hesabında olan bütün subhesablar həmin hesabda cəmlənirdi. Bundan əlavə, köhnə hesablar iki rəqəmlidir. Kommersiya təşkilatlarında tətbiq olunan yeni hesablar planında bölmə, maddə, balans hesabı və subhesab var. Məsələn, l-ci bölmə “Uzunmüddətli aktivlər”dir. Bu bölmənin 10-cu maddəsi “Qeyri-maddi aktivlər”dir, bu maddənin 10l-ci hesabı “Qeyri-maddi aktivlər”, 102-ci hesabı “Qeyri-maddi aktivlərin amortizasiyası”dır. 101-ci hesabın 101.2 subhesabı “Qudvil”dir. Yeni hesablar artıq üçrəqəmlidir. Ona görə də yeni hesablarda hər hansı bir əməliyyat haqqında məlumat veriləndə deyilir ki, məsələn, “10-cu maddə, 101-ci balans hesabı”. Əvvəlki hesablar planında hesablar aktiv, passiv, olaraq iki yerə bölünürdü. Amma yeni hesablar planında artıq aktiv, passiv anlayışı yoxdur. Məsələn, 88 saylı hesab köhnə hesablar planında aktiv-passiv hesab sayılırdı. Kommersiya təşkilatlan zərərlə işləsəydi, 88-in debet qalığı balansda aktivdə, ili mənfəətlə başa vursaydı, onda 88-in kredit qalığı balansda passivdə göstərilirdi. Yeni qaydalarda və yeni mühasibat uçotu hesabatlannda bölüşdürülməmiş mənfəət balansın kapital bölməsində uçota alınır. Mənfəət olarsa, bölüşdürülməmiş mənfəət hesabının kreditində, zərər olarsa, yenə də həmin hesabın kreditində, ancaq bu dəfə minusla və yaxud mötərizənin içərisində göstərilir. Yeni hesablar planında sintetik hesabların kodlaşdırılması üçün əvvəlkindən fərli olaraq üçrəqəmli seriyalı sıra kodlarından (101-dən 901- ə qədər), subhesablar üçün isə dördrəqəmli kodlardan istifadə olunmuşdur. Belə bir kodlaşdırma sistemi ayrı-ayrı qruplarda birləşmiş həmcins hesablann sıra nömrələrinin seriyalarını müəyyən edir. Hər bir sintetik hesab daxilində subhesablann nömrələnməsi 1-dən başlayaraq həyata keçirilir. Beləliklə subhesablann kodlan dördrəqəmli olur (məs: 101.2, 101.3, 101.4, 101.5 vəs.) Hesablar planının tərtibi zamanı Beynəlxalq Maliyyə Hesabatlarının əsas elementlərinə (aktiv, kapital, öhdəliklər, gəlir və xərclər) uyğun şəkildə müvafiq olaraq əvvəlcə aktivləri, sonra kapital və öhdəlikləri, daha sonra isə gəlir və xərcləri uçota alan hesablar 9 bölmədə ardıcıllıqla verilmişdir. Hər bir bölmənin daxilində isə onlar aktiv, kapital, öhdəlilər, gəlir və xərclərin növləri və onları təşkil edən ayrı-ayrı tərkib elementlərinə aynimaqla göstərilmişdir ki, bu da daha dəqiq və konkret idarəetmə 57 qərarları qəbul etmək üçün lazım olan analitik informasiyanın əldə edilməsinə şərait yaradır. Göründüyü kimi, yeni hesablar planı bazar münasibətlərinə keçidlə əlaqədar Azərbaycanda müxtəlif formalı təşkilatların (xüsusi, törəmə, yoldaşlıq, birgə, səhmdar cəmiyyəti, xüsusi məqsədli və s.) meydana gəlməsi və onlar arasında yaranan yeni iqtisadi münasibətlər nəzərə alınmaqla idarə etmə qərarlannm qəbul edilməsi məqsədi ilə informasiya istifadəçiləri üçün təsərrüfat subyektlərinin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyəti ilə bağlı tələb olunan informasiyanın mühasibat uçotu hesablannda əks etdirilməsi və açıqlanma səviyyəsinin yüksəldilməsinə yönəldilməsidir. Təşkilatların mühasibat uçotunun hesablar planı Milli mühasibat uçotu standartlarına əsasən kommersiya təşkilatları üçün yeni hesablar planı Eyni zamanda kommersiya təşkilatının iş xüsusiyyətinə uyğun olaraq, sintetik hesabların açıqlanmasını təmin edən aşağıdakı subhesablar tövsiyə edilir. E
M JS Hesabın Tövsiyə edilən subhesabların ^s-si, adı Hesabın əvvəlki nömrəsi m- si
Adı
Xs-si
Adı
1 2
3
4
5
6
1
101 Qeyri-maddi aktivlər-Dəyər 101.1 101.1 IOJ.3 101.4 101.5 101.6 101.7 101.8 Elmi-tədqiqat və təcrübə- konstruktor işləri - Dəyər Qudvil-Dəyor Proqram təminatı-Dəyər Patentlər-Dəyər Müəllif hüquqları-Dəyər Lisenziyalar-Dəyər Ticarət markalan-Dəyər Digər qeyri-maddi aktivlər- Dəyər 04 Yüklə 4,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|