Rivojlanish psixologiyasi fanidan oraliq nazorat javoblari

110 Pedagogik ozaro harakatlar psixologiyasi
Pedagogik muloqot maxsus jihatining namoyon bo'lishi pedagog tomonidan rag‘batlantirish va jazolash usulining qo'lla- nilishidir. Agar rag‘batlantirish yoki jazolash xizmatga yarasha odilona bo‘lsa, ular o'quvchilarning yutuqlarini mustahkamlaydi, qollaydi. Rag‘batlantirish va jazolash usullarining mustahkam- lash roli pedagogik adolatga bog'liq boladi. Pedagogik nuqtayi
nazardan olgan holda samarali va samarali bo'lmagan rag‘batlan- tirish tavsifini keltiramiz.
Samarali rag'batlantirish
Sam rag‘1 larali bo‘lmagan aatlantirish
1.Muntazam ravishda amalga oshiriladi.
1.Vaqti-vaqti bilan amalga oshiriladi.
2 .0‘quvchining qanday xatti- harakatlari rag‘batlantirishga loyiqligi o‘qituvchi tomonidan tushuntirib beriladi.
2 .Umuman amalga oshiriladi, hech qanday izoh berilmaydi.
3.0‘quvchilar yutuqlari- dan o‘qituvchining shaxsan manfaatdor ekanligi bilan bog'liqligi.
3.Rag‘batlantirish kerak bo‘lganligi uchungina amalga oshiriladi, o‘qituvchi o‘quvchilar yutuqlari bilan qiziqmaydi.
4.0‘quvchilarning ma’lum yu- tuqqa erishganliklari kuzatilib boriladi.
4.Ishda o‘quvchilarning ishti- roklariga umumiy qaraladi.
5.0‘quvchilar erishgan yutuqla- rining ahamiyati to‘g‘risida axborot berib boriladi.
5.0‘quvchiga uning natijalari- gina aytiladi, uning ahamiyati to‘g‘risida gapirilmaydi.
6 .0‘quvchilarni yuqori nati- jalarga erishish uchun o‘z ish- larini tashkil etishga o‘rgatish.
6 .0‘quvchilarga o‘z natijalarini boshqalarniki bilan taqqos- lashga yo‘naltirish, ularni raqobatlashga undash.
7.0‘quvchilarning avvalgi va hozirgi yutuqlarini solishti- rish.
7.Bir o‘quvchining yutuqlarini boshqa o'quvchi yutuqlari bilan solishtirish.
8 . 0‘quvchining sarf qilgan ku- chi yutuqlarga mos keladi. 8 . 0‘quvchining sarf qilgan ku- chi yutuqlarga mos kelmaydi.
9.0‘quvchi erishgan natijalari bilan uni sarflaydigan kuchini solishtirish, xohishi bo‘lsa, o'quvchi kelgusida ham yutuqlarga erishishi mumkin- ligini ko‘rsatish.
9.O'quvchi erishgan yutuqlarini uning qobiliyati bilan bog‘lash yoki bu natijaga faqat omad tufayligina erish- ganligini ko‘rsatish.
10 .O'quvchining motivatsiya- siga ta’sir etish, ichki stimul- lariga suyanish, qiziqish, o‘z- o‘zini rivojlantirish maqsadi, o'qishdan qoniqish va boshqa- lar.
10 .Tashqi stimullarga suyanish: maqtov, musobaqada faqat g‘alabani mo‘ljallash, muko- fot olish va boshqalar.
11 .0‘quvchi e’tiborini uning yu- tuqlariga qaratib, bu uning qobiliyati va imkoniyati tufay- li yuzaga kelganini ko'rsatish.
11 .0‘quvchining e’tiborini uning o'qishdagi yutuqlariga qaratib, bu o'qituvchining yoki boshqa biror inson- ning sa’y-harakati ekanligini ta’kidlash.
12 .Avvalgi vazifalar baja- rib bo‘linganidan so‘ng, o'quvchida yangi vazifalarni bajarishga qiziqish uyg‘otish.
12 .0‘quvchi avvalgi vazifalarni bajarmasdan turib, yana yangi vazifalarni yuklash, bu o'quvchi e’tiborining chalg‘ishiga olib keladi. 0‘qituvchi o‘quvchilarning ko‘pgina sa’y-harakatlariga e’tibor qaratib, ularni yaxshi ishlari uchun rag'batlantirib, qilgan xato- larini doimo eslatmasa, buning uchun jazolamasa, ijobiy ta’sir o‘tkazishi mumkin. Xulosa qilib shuni aytish joizki, o‘qituvchi- ning barcha ijobiy, umuminsoniy axloq me’yorlariga mos keluv- chi xislatlari ta’lim faoliyatining samaradorligini oshirishda kat- ta ahamiyatga ega.