Ro‘yhatga olindi” “Ro‘yhatga olindi” Neft va gaz konlari geologiyasi Iqtisodiy geologiya fakulteti kafedrasi

1.2 Xalqaro iqtisodiy munosabatlar obekti subekti predmeti
Xalqaro iqtisodiy munosabalar jahon xo’jaligi tizimida tez tez takrorlanib turuvchi har xil darajadagi kompleks, alohida olingan bir mamlakat va ularning xududiy birlashmalari va sub’ektlari, alohida tashkelotlar (transmilliy, ko’p millatli korporatsiyalar) o’rtasidagi aloqalarni o’z ichiga oladi
Xalqaro iqtisodiy munosabatlarning predmeti ikki muhim tarkibiy qisimdan: xalqaro iqtisodiy munosabatlar va ularni amalga oshirish mehanizimidan iborat.
Xalqaro iqtisodiy munosabatlar strukturasi quyidagilarni o’rganishni taqozo qiladi:

1. 
   Tavar va xizmatlarning xalqaro savdoosi;
   
2. 
   Kapital va chet el investitsiyalarining xalqaro harakati;
   
3. 
   Ishchi kuching xalqaro migratsiyasi;
   
4. 
   Xalqaro moliya valyuta munosabatlari;
   
5. 
   Xalqaro iqtisodiy integratsiya
   

Xalqaro iqtisodiy munosabatlar ob’ektiga quyidagilar kiradi:

• 
  Moddiy shakldagi tovarlar: xom ashyo va ishlab chiqarish tovarlari, tayyor buyumla, sanoatda qayta ishlanadigan mahsulotlar, mashina asbob-uskunalar, mahsulot
  
• 
  Xizmatlar: xalqaro injiniring, konsalting, audit, lizing, turizim, tashish, hisob kitoblar va boshqalar.
  
• 
  Texnologoiyalar: patenli va patentsiz letsinziyalar, tovar belgilar;
  
• 
  Kapital: to’g’ridan-to’g’ri va portfelli chet el investetsiyalari, xalqaro kredit;
  
• 
  Ishchi kuchlari.
  
• 
  Xalqaro iqtisodiy munosabatlar sub’ektlari ( kontrogentlar ) sifatida quyidagilar ishtirok etadi:
  
• 
  Xalqaro iqtisodiy va tashkilotlar;
  
• 
  Hukumat nomidan milliy davlatlar;
  
• 
  Investitsiya qurilishini amalga oshiruvchi xalqaro tashkilotlar;
  
• 
  Tashqi iqtisodiy faoliyat bilan shug’ullanuvchi davlat organlari va tashkilotlari;
  
• 
  Tadbirkorlar birlashmasi;
  
• 
  Xalqaro korporatsiyalar;
  
• 
  Firmalar.
  
• 
  Xozirgi zamon jahon xo’jaligi xususiyatlari:
  
• 
  Globallashuv;
  
• 
  Rivojlanishning birligi va qarama-qarshiligi;
  
• 
  Raqobatning keskinlashuvi va ayni paytda global hamkorlikning rivojlanishi;
  
• 
  Davlatlar tashqi iqtisodiy faoliyatini lebirallashuvi;
  
• 
  Jahon xo’jaligida tashqi iqtisodiy hamkorlikning xalqaro huquqiy-me’yoriy bazasoini barpo etilishi;
  
• 
  Mamlakatlar o’rtasida iqtisodiy munoabatlarni tartibga solishning millatlararo tizimini