“Firmanın iqtisadiyyatı”na dair məfhum və anlayışların izahlı lüğəti
KREDİTOR BORCLARI – müəyyən edilmiş müddətdə kredi-
torlara qaytarılmalı olan, müəssisələr, firmalar və təşkilatlar tərə-
find
tətbiqinə nəzarət işini
həy
ulun (əmtəə-
nin
ə fondu
2 m
KTİVLƏR – fiziki əsasları (ölçüləri) olma-
sad
tlər, əmtəə nişanları, ticarət markaları, lisenziyalar,
bəz
məhsul və xidmətlərin istehsalı və reallaşdırılması
ilə
teqoriyadır.
ən cəlb olunan pul vəsaitidir.
KREDİT SİSTEMİ – kredit hesablaşma münasibətlərini nizam-
layan, kreditləşdirmənin forma və metodlarının
ata keçirən kredit-maliyyə institutlarının məcmusudur.
KVALİMETRİYA – keyfiyyətin kəmiyyətcə qiymətləndirilməsi
haqqında elmdir.
KVOTA – müəyyən müddət ərzində konkret məhs
) idxal və ixracına tətbiq edilən dəyər və natural ifadədə yol verilə
bilən məhdudiyyətlərdir.
Q
QAPALI TİPLİ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ – səhmlərinin sa-
tılması zamanı öz səhmdarlarına üstünlük verilən, Nizamnam
in manatdan az, səhmdarlarının sayı isə 50 nəfərdən çox olmayan
müəssisədir; səhmdarlar özlərinin verdikləri pay həcmində müəssisə
öhdəliklərinə görə məsuliyyət daşıyırlar.
QEYRİ-MADDİ A
a, insan əməyinin məhsulu və deməli dəyərin daşıyıcıları olduq-
lardan, onlarda fiziki əsası olan əsas fondlar kimi öz dəyərlərini tədri-
cən itirirlər; paten
i hüquqi aktlar (torpaq və təbii resurslar, ixtiraçılıq və müəlliflik
və s.), «nou-hau» - bütün bunlar qeyri-maddi aktivlərdir.
QİYMƏT –
əlaqədar ictimai-zəruri xərcləri dəyər ifadəsində əks etdirən,
iqtisadi cəhətdən əsaslandırılmış səviyyədə müəssiənin mənfəətini
təmin edən, tələb və təklif arasında nisbi tarazlığı tənzimləyən, elas-
tiki dəyişkənlik xassəsinə malik mühüm iqtisadi ka
QİYMƏTLİ KAĞIZ – hər-hansı əmlaka, pul məbləğinə mülkiy-
yətçilik hüququnu təsdiq edən sənəddir.
L
LİKVİDLİK – bir və ya bir neçə fiziki və ya hüquqi şəxs qru-
punun öz maliyyə öhdəliklərini ödəmək qabiliyyətini əks etdirən
iqtisadi göstəricidir.
569
Telman Huseynov
LİMİT – təbii və istehsal resurslardan istifadənin, alqının, sat-
qının, kreditin və digər əməliyyatların həcminin, idxal və ixracın,
əmək haqqı ödənişinin, valyuta mübadiləsinin kəmiyyətcə məhdud-
laşd
si sənəddir;
tex
rilmiş hüquqdur.
carədara istifadəyə verilməsidir.
edən elm sahəsidir.
nyunktura-
sın
ir.
dqiq edən elm sahəsidir.
MENECER – əmtəələrin istehs lı və onların istehlakçıya çatdı-
rılması proseslərinin təşkil edilm
sahəsində peşəkar biliyə və
bac
ə praktikanın nailiyyətlərindən istifadə etməklə
ırılması və ya maksimum yol verilə bilən həddidir.
LİSENZİYA – dövlət idarə orqanları tərəfindən idxal-ixrac əmə-
liyyatlarının aparılmasına icazə verilməsi haqqında xüsu
niki sənədlərdən və ya patentli ixtiralardan istifadə etmək üçün
patent sahibinə ve
LİZİNQ – maşın, dəzgah, avadanlıq, nəqliyyat vasitələrinin və
s., icarəçi tərəfindən gələcəkdə satın alınması imkanını da nəzərdə
tutan və 5-8 il müddətinə i
M
MAKROİQTİSADİYYAT – məcmuu təklif və tələbin formalaş-
ması, milli gəlirin və ümumi milli məhsulun istehsalı dinamikasındakı
dəyişiklikləri, hökumətin büdcə və Milli Bankın pul siyasətinin iqtisadi
artıma, infilyasiyaya, işsizlik problemlərinə, beynəlxalq ticarətin inkişafı
və qiymətin səviyyələrinə təsirlərini tədqiq
MALİYYƏ İNTİZAMI – müəssisə, firma, təşkilat və fiziki
şəxslər üçün gözlənilməsi və riayət olunması vacib (məcburi) sayılan
maliyyə fəaliyyətinin aparılması qaydalarıdır.
MARKETİNQ – müəssisənin məhsulun işlənməsi (layihələndi-
rilməsi), mənimsənilməsi, istehsalı və satışı üzrə fəaliyyətinin idarə
olunmasına yönəldilmiş tədbirlər kompleksidir; bazarın ko
ın tədqiqi və təklifə aktiv təsir etməklə istehsal olunmuş məhsulun
satış miqyasını genişləndirməyə yönəldilən qarşılıqlı asıllıqda və
vəhdətdə olan tədbirlərin məcmusudur.
MAYA DƏYƏRİ – məhsul istehsalına sərf olunmuş maddi və əmək
məsrəflərinin pulla ifadəsi, onun (məhsulun) dəyərinin bir hissəsid
MEQOİQTİSADİYYAT – dünya iqtisadiyyatı, başqa sözlə,
beynəlxalq iqtisadiyyatın problemlərini tə
a
əsi
arığa malik idarəedici-mütəxəssisdir.
MENECMENT – istehsalın iqtisadi səmərəliliyinin yüksəldil-
məsi məqsədilə elm v
570
“Firmanın iqtisadiyyatı”na dair məfhum və anlayışların izahlı lüğəti
mü
q-energetika,
me
əfindən təsis olunan, Nizamnamə
fon
əssisədən
çıxan təsisçi öz payını geri almaq hüququndan istifadə edə bilir.
MƏNFƏƏT – müəssisənin sa
arlıq fəaliyyətinin səmərəlili-
yin
iz) kimi
növ
sərrüfatı kimi struktur-
ları
i şəxsdir.
ki
şəx
ir.
əssisənin təsərrüfat fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi üzrə vasitə,
üsul, forma, metod və prinsiplərinin məcmusudur.
MEZOİQTİSADİYYAT – biri-birilə təsərrüfat əlaqələri ilə
bağlı olan sahə komplekslərinin (aqrar-sənaye, yanaca
tallurgiya, hərbi) iqtisadiyyatıdır, makroiqtisadiyyatın tərkib his-
səsi, onun yarım sistemidir, xüsusiləşmiş elm sahəsidir.
MƏHDUD MƏSULİYYƏTLİ MÜƏSSİSƏ – bir və ya bir neçə
fiziki və (və ya) hüquqi şəxs(lər) tər
du təsis müqaviləsi ilə paylara bölünən təsərrüfat subyektidir;
müəssisənin öhdəliklərinə görə onun təsisçiləri yalnız Nizamnamə
fonduna qoyduqları paylar həddində məsuliyyət daşıyır, mü
hibk
i xarakterizə edən yekun maliyyə göstəricisidir və ümumən məh-
sulun qiyməti və maya dəyəri arasındakı fərq kimi hesablanır;
müəssisənin mənfəəti məhsulun satışından əldə edilən gəlirlə
satılmış məhsulun maya dəyəri arasındakı fərqdir; mənfəətin ba-
lans, ümumi, hesabat (vergiyə cəlb edilən) və xalis (təm
lərini fərqləndirirlər.
MİKROİQTİSADİYYAT – iqtisadiyyatın istehsal sahələri,
müxtəlif müəssisə və firmaları, bankları, ev tə
nı və onların ünsürlərinin fəaliyyətini tədqiq edən elm sahəsidir.
MÜƏSSİSƏ – iqtisadiyyatın ilkin həlqəsi olub, müəyyən mül-
kiyyətə və kollektiv əməyə əsaslanan, ictimai təlabatı ödəmək və
mənfəət əldə etmək məqsədilə məhsul istehsal edən, iş görən və
xidmətlər göstərən, istehsal-texniki və təşkilati-iqtisadi vəhdətə malik
olan müstəqil təsərrüfat subyekti, hüquq
MÜƏSSİSƏNİN MALİYYƏ VƏZİYYƏTİ – təsərrüfat sub-
yektlərinin normal iş fəaliyyətini təmin edən dövlət, firma, və fizi
slərlə hesablaşmaların aparılması üçün zəruri olan maliyyə
resursları və pul vəsaitlərinin mövcudluğudur.
MÜFLİSLƏŞMƏ – firma və müəssisələrin borc öhdəliklərini
yerinə yetirə bilməsinin nəticəsidir; təsərrüfat subyektinin müflisləş-
məsi məhkəmənin qərarı ilə müəyyən edil
MÜQAVİLƏ – tərəflərin könüllü razılığı ilə onlardan hər birinin
öz üzərlərinə götürdükləri təsərrüfat münasibətlərini rəsmləşdirən
571
Dostları ilə paylaş: |