S. F. Abdirasilov

cdefghijblmn
Shriftlarni 4 guruhi mavjud: a) hajmli. 
b) fazoviy. d) ikkio'lchamli rangli. 
e) biro'lchamli ko‘ndaIangli.
Badiiy bezash ishlarida hatflar kompozitsiyasiga alohida e’tibor 
berish kerak. Bu kompozitsiya turlicha b o iad i. Ulaming eng ko‘p 
tarqalgan harflarni simmetrik holatda joylashtirishdir. Bunday kom­
pozitsiyada qatorlar markazdan ikki tomonda bir xil kengiikda 
joylashadi. Kompozitsiyalarda mazmun jihatidan bir-birining davom- 
chisi va toidim vchisi b oigan so‘zlar bir qatorga joylashtiriladi. 
Masalan, «Toshkent - Sharq mash’ali!» quyidagi ko‘rinishda yozilsa, 
Toshkent - Sharq m ash’ali! uning so‘zlarida mantiqiy bogianish 
boim aydi, mash’ali so‘zi ham asossiz alohida yozilgan. Uning to‘g‘ri 
joylashtirilishi quyidagicha boiadi:
Toshkent - Sharq m ash’ali! yoki T oshkent -
S harq m ash’ali!
Bu so‘zlarning har birini alohida-alohida qatorga yozish ham 
mumkin.
T o s h k e n t -
S harq
m ash’ali!
224
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

13. Haykaltaroshlik
Mazmuni:
Haykaltaroshlik - tasviriy san’atning turi. Haykaltaroshlar 
ijodida odam siymosi.
Qush va hayvonlar tasvirini loy va plastilindan yasash. 
Qush va hayvonlar tuzilishi. Qush va hayvonlar 
ishtirokida mavzuli kompozitsiyalar tuzish.
Odam qomatini loy va plastilindan yasash.
Odam qomatining shakli va tuzilishi. Odam qomatini 
biror kasb kiyimida tasvirlash.
Topshiriq
- Loy va plastilindan qush va hayvonlaming shaklini yasash 
hamda mavzuli kompozitsiyalar tuzish. «Qushlar bizning 
do‘stimiz», « 0 ‘rmon hayvonlari», «Bo‘ri va tulki» kabilar.
- Loy va plastilindan odam qomatini yasash. Odam 
ishtirokida 
mavzuli 
kompozitsiya tuzish. 
«Sportchi», 
«Raqqosa», «Qiziqchi» va boshqalar.
Haykaltaroshlik - tasviriy san’atning bir turi boMib, lotincha 
«skulpo» so‘zidan olingan b o iib , qattiq materiallarga «qirqish, kesish, 
o ‘yish, tarashlash» orqali ishlov berish ma’nosini anglatadi.
Haykaltaroshlik ishlov berish usullari hamda makonda ma’lum 
hajmga ega b o ig an detallar, shakllar orqali tasvirlanadi. Uning «nafis
haykaltaroshlik» turi ham mavjud. 
Bu usul haykaltaroshlikda «maishiy 
plastika» 
deb 
ataladi. 
Nafis 
i 
»
_
haykaltaroshlik buyumlari o ‘zining
^
nafisligi, kichik oicham daligi bilan
ajralib turadi. Uni q o ig a olib 
ko‘rish mumkin. Nafis haykal­
taroshlikda 
kishining 
diqqatini 
o ‘ziga tezda jalb qiluvchi mate- 
riallardan: chinni, sopol, yog‘och, 
metall va toshlarning qimmatbaho 
turlari, fíl suyagi va shu kabilardan 
foydalaniladi.
Haykaltaroshlikning maktab sha­
roitida keng tarqalgan turlaridan 
biri, 
loy 
yoki 
plastilin 
bilan