£» 1j Ci ■ Ichki larafi W • O fosfolipidiamiiig V - / _ Q / Sterin i polvar bosíichalari Lipidlarga \ \ J kovaleni ^ periferik oqsil bog‘langan Integral oqsil periferik oqsil 2.1-rasm. Suyuq-mozaika membrana modelining tuzilmasi (bir necha molekulyar qavatlardan tashkil topgan, ulaming qalinligi 10 nm ni tashkil etadi) Molekulyar tarkib va membrana tuzilmasini tadqiq qilish uchun
ularni hujayralardan sentrifugalash usuli bilan ajratib olinadi. Demak,
6000to tezlikda yadrolat cho kadi, so'ngra mitoxondriyalar, 20 000
t 100 000 g da esa mikrosomalar cho‘kadi. M embrana tuzilmasini
o rgamshda fazah-kontrast mikroskopiya usuli katta ahamiyatga
ega bo lib, uning yordamida biomembranalar qalinligini 10 nm dan
oshmasligi isbotlandi.
Rentgen nurlarining difraksiyasiga asoslangan rentgenstruktur
tahlil usuli bilan molekulyat darajadamolekulyartuzilmalaro‘rganildi.
Mazkur usul bilan molekulalarning bo‘shliqdagi joylashgan o ‘rni, u
ar orasidagi masofani o lchash, ularning molekula ichi tuzilmasini
molekulyar komponentlari tuzilmasini aniqlash mumkin.
Elektron paramagnit rezonans (EPR) va yadro magnit rezonansi
(YaMR) usullari bilan m embranalaming ultrastrukturaviy tuzilishi
haqidagi elektronmikroskopik m a’lumotlami to ‘Id irgan holda
membrana va uning faoliyat ko‘rsatishida struktur o ‘zgarishlar
o ‘rganiladi. Infraqizil spektroskopiya va kombinatsion tarqoq
spektroskopiya usullari bilan membrananing alohida komponentlari
tadqiq qilinadi.
25
Taklif etilgan usullar hujayra membranasining barcha turlarini
tadqiq qilishda qoTlaniladi (2.1-jadval).
