|
Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovichR. A. Sobirova Biokimyo 1 q. 2.1. Biologik membranalar
Barcha hujayralar biologik membranalarga egadir. Hujayra
membranasi (sitolemma, plazmalemma yoki plazmatik membrana)
- bu qutblangan lipidiar va oqsillardan tashkil topgan elastik
molekulyar tuzilmali hujayra organellasidir.
M embrananing mavjudligi to ‘g ‘risidagi taxminlar XIX asrdayoq
paydo bo‘la boshladi. 1890-yilda nemis tadqiqotchisi Vilgelem
Pfeffer (1845-1920) “hujayra yoki plazmatik membrana” terminini
taklif etdi. Ammo membranani mikroskop ostida ko‘rish faqat XX
asming 40-yillaridagina amalga oshirildi. 1935-yilda LDanielli
va G.Davson ikkilamchi lipid qavati gipotezasini shakllantirishga
erishdi. 1964-yilda J. Robertson plazmatik membrana tuzilmasida
asimmetriyalik konsepsiyasini shakllantirdi. Uning nazariyasiga
ko‘ra biologik membranalar elektrostatik bog‘langan oqsillar
saqlaydi; m embrananing tashqi yuzasida glikolipidlar mavjud bo‘ ladi.
1972-yilda S.Singer va G.Nikolson membrananing suyuqlik-mozaik
modelini tak lif etdilar, unga ko‘ra oqsillar membranaga botgan holda
globulyar molekulalar ko‘rinishida lipidning ikki qavati yuzasida
“suzib yuradi”. Shuni ta ’kidlaymizki, mazkur tasawurlar hozirgi
kunda ham faol rivojlantirilmoqda. Hozirgi vaqtda
suyuq-ntozaik
m em branalar nazariyasi
juda ham mashhurdir (2.1-rasm).
24
,
^Glikolipidlaming
__
* ,* ' oligosaxarid zanjirlari
9
\
Tashqi larafi
^ ^
'* ' • V
. Lipid
t
i
)
)
>
|
! ' ¡j
Í T
’"
' " ' h j j . f j
fí € f
r
Dostları ilə paylaş: |
|
|