Şahlar Əsgərov Təhsilimiz: Dünən, bu gün, sabah
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 13.3.
- Cədvəl 13.4.
- «Bizim büdcədə ən çox payı olan təhsil sistemidir. Bu da təsadüfi deyildir. Başqa sahədə ola bilər, kəsirlər də olsun, amma təhsildə yox. Çünki təhsildə
- 14. Biliyin qiymətləndirilməsi və imtahanlar «Heç bilənlə bilməz bir olarmı» Qurani – Kərimdən
118 Əgər dövlət bu şərti bir başa təmin etməyə imkanı çatmazsa, onda bu proses proqram şəkilində yavaş-yavaş həyata keçirilməlidir. Digər yol cəmiyyətin öz potensialından istifadə etməkdir. İmkanlı valideyn üçün əhəmiyyətli deyil ki, onun övladı dövlət və ya özəl təhsil müəssisəsində təhsil alır, əhəmiyyətli odur ki, hansı müəssisənin verdiyi təhsil daha keyfiyyətlidir. Bütün dünyanın qəbul etdiyi bu sadə həqiqət bəzən, Azərbaycanda “Çin səddi“ ilə qarşılaşır. Liberalizmin təhsillə bağlı müddəaları təhsil sferasında anlaşılmazlıqla qarşılanır. Təəssüf doğuran budur ki, bəzən belə fikirləri təhsilə rəhbərlik edən yüksək rütbəli məmurlardan da eşidirik. Cədvəl 13.2-də ölkəmizdə keçən əsrin son rübü üçün təhsil və iqtisadiyyat üzrə əmək haqqının miqdarı və nisbəti göstərilmişdir. Cədvəldən göründüyü kimi 1970-ci ildə təhsil işçilərinin orta əmək haqqı iqtisadiyyat üzrə orta əmək haqqından təqribən 10% çox olubdur. Bu gün cəmiyyətimizdə çalışan 50-60 yaşlı insanlar o zaman təhsil alanlardır. 1996-cı illərdə təhsil almışlar 50-60 yaşına 30 ildən sonra çatacaqlar və cəmiyyəti kəsir biliklə idarə edəcəklər. Cədvəlin son stununda prezident Heydər Əliyevin təhsil işçilərinin əmək haqqılarının artırılması haqqında verdiyi 15.05.03 tarixli sərəncamdan sonrakı vəziyyət əks edilmişdir. Qeyd edək ki, fərmandan sonra təhsil işçilərinin orta aylıq əmək haqqı 267 min manat, müəllimlərin orta əmək haqqı isə 368 min manat olmuşdur. Beləliklə, müəllimlər üçün T/İ əmsalı yüksələrək 0,98-ə bərabər olmuşdur. Tanınmış moskvalı alim, professor S.Kapitsa sovetlər dövründə hazırlanmış professorun intellekti 1.000.000 ABŞ dolları səviyyəsində qiymətləndirmişdir. Bu rəqəmin düzlüyünə şübhəm yoxdur. Bizim ali məktəblərdə və elmi institutlarda belə dəyərli alimlərimiz çoxdur. Son zamanlar bir çox təbəqələrin əmək haqqı xeyli artırıldığından inanıram ki, tezliklə alimlərimiz xüsusi diqqət mərkəzində olacaqdır. Ali məktəb müəllimlərini layiqli əmək haqqı ilə təmin etmək, əmək haqqı ilə elmi dərəcə arasında münasibəti yaratmaq 119 mümkündür. Bunun üçün başlanğıc olaraq iqtisadiyyat üzrə orta əmək haqqını istifadə etmək olar. Sonra isə Sovetlər zamanından məlum olan əmsallardan istifadə edib dosent və professor əməyini düzgün qiymətləndirmək mümkündür. Ayrı-ayrı dövlətlərin təhsilə ayırdığı dövlət xərcləri cədvəl 13.3. göstərilmişdir. Cədvəl 13.3. Ölkələr ÜDM nisbəti % Ümumdövlət xərclərinə nisbəti % Yaponiya Türkiyə Litva Azərbaycan (1999) 4.7 2.8 5.6 4.8 16.6 --- 22.8 24.8 Cədvəldən göründüyü kimi, 1999-cu ilin dövlət büdcəsindən təhsilə ayrılan xərclərin payı kifayət qədər yüksək xüsusi çəkiyə malikdir (25%), həm də ÜDM-dan təhsilə ayrılan pay müqayisədə o qədər də kiçik deyil, təxminən 4,8%-ə bərabərdir. Ancaq maliyyələşməyə gedən məbləğin mütləq həcmi kiçik olduğundan əhalinin hər nəfərinə düşən təhsil xərci 25 dollardır ki, bu da orta Afrika göstəricisindən (38 dollar) xeyli azdır. Bu göstəricilər cədvəl 13.4. göstərilmişdir. Cədvəl 13.4. Ölkələr ÜDM-də təhsil xərcləri % Əhalinin hər nəfərinə düşən təhsil xərci. Dollarla Ümumi dünya Afrika Amerika 5.1 6.2 5.4 229 38 597 120 Asiya Avropa 4.3 5.0 72 782 Azərbaycan (1999-cu il) 4.8 25 Bu rəqəmlər göstərir ki, təhsilin inkişafına mane olan inzibati çəpərlər götürülməlidir. Təhsil sferasında liberal- demokratik prinsiplərdən tam şəkildə istifadə olmalıdır. RF Parlamenti Elm və təhsil məsələləri komitəsinin sədr müavini O.Smolinin fikrincə, müəllimlərin, mədəniyyət və səhiyyə işçilərinin əmək haqqı məsələsi iqtisadi məsələ deyil, ideoloji məsələdir. Dövlətin prioritet məsələsidir. Sadə həqiqət bundan ibarətdir ki, büdcə sferasının hər sahəsinin – səhiyyənin, təhsilin, mədəniyyətin öz məxsusi xüsusiyyəti vardır və ixtisas tələbləri müxtəlifdir. Hamını bir cərgəyə düzüb eyni xətkeşlə ölçmək düz deyildir. Təhsilin məxsusi cəhətlər nəzərə alınmalıdır. Azərbaycan Respublikasının prezidenti cənab H.Əliyevin bu problemlə bağlı fikri belədir: «Bizim büdcədə ən çox payı olan təhsil sistemidir. Bu da təsadüfi deyildir. Başqa sahədə ola bilər, kəsirlər də olsun, amma təhsildə yox. Çünki təhsildə olan kəsir, çatışmazlıq bizim gələcəyimizə xətalar yaradacaqdır». İnanıram ki, prezident Heydər Əliyevin həm bu, həm də epiqrafa çıxarılmış fikirlərini aidiyyatı nazirlər öz əməli fəaliyyətlərində nəzərə alacaqlar. 14. Biliyin qiymətləndirilməsi və imtahanlar «Heç bilənlə bilməz bir olarmı?» Qurani – Kərimdən Qurani-Kərimdə deyilmiş bu qiymətli kəlamdan da göründüyü kimi cəmiyyət üçün biləni bilməzdən ayırmaq Allah Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|