Samarqand davlat universiteti pedagogika kafedrasi

Mustahkamlash uchun savollar:

1. Jadidchilik harakatining kelib chiqish omillari nimalardan iborat?

2. Jadidchilik qanday g’oyalarni ilgari surgan?

3. Turkistonning rivojlanishida jadidchilik harakati qanday ahamiyat kasb etadi?

4. Mahmudxo’ja Behbudiy ta’lim tizimini rivojlantirishga qanday hissa qo’shdi?

5. Munavvar Qori qanday g’oyalar bilan maydonga chiqdi?

6. Abdurauf Fitrat Turkiston o’lkasining ijtimoiy-siyosiy, ilmiy-madaniy rivojlanishga qanday hissa qo’shdi?

O’zbekistonda 1917-1924 yillardagi madaniy-manaviy muhit xususiyatlari nimalardan iborat bo’lgan?

2. Milliy ziyolilarning maktab maorif tizimini isloh qilishdagi sayi-xarakatlarini sharxlab bering?

3.Mazkur davrda mutaxassis kadrlar tayyorlash ta’limi jarayonidagi ziddiyatli muammolar haqida fikringiz.

4.1917-1924 yillarda yaratilgan darsliklar xaqida qo’llanmalarning mohiyatini tushuntiring.

5. Milliy ziyolilarning maktab maorif tizimini islox qilishdagi sayi-harakatlari sharxlab bering?

6.Mazkur davrda mutaxassis kadrlar tayyorlash ta’limi jarayonidagi ziddiyatli muammolar xaqida fikringiz.

7. Dastlabki oliy o’quv yurtlari hamda ta’lim tizimi tarmoqlarini sharxlab bering.

8. Mazkur davrda o’tkazilgan yozuv isloxotlariga Sizning munosabatingiz.

9.Ikkinchi jahon urushi davrida o’zbekistonda xalq ta’limi va mutaxassis kadrlar tayyorlash jarayoni qay axvolda edi?

10. O’zbekistanda qachon majburiy yetti yillik ta’lim tuliq amalga oshirildi?

11. Sakkiz yillik majburiy ta’limga qachon o’tildi?

12. Fan, madaniyat, maorif sohalarida O’zbekistan Fanlar Akademiyasi olimlari tomonidan olib borilgan tadqiqotlar xaqida fikr bildiring.

13. Ikkinchi jahon urushidan so’ng oliy maktablarda milliy kadrlar tayerlash talab darajasining xolati xaqida fikr bildiring.

14. XX asrning 70 - yillaridagi xalq ta’lim tizimini sharxlab bering.

15. Siddiй Rajabov faoliyatiga tavsif bering.

16. 80-yillar Respublikamiz xalq ta’limi oldida turgan asosiy masalalar va pedagogik fikrlar.

11-Mavzu: Eng qadimgi davrlardan XIX asrning birinchi yarmida jahon pedagogika fanining rivojlanish tarixi. Ya.A. Komenskiyning pedagogik nazariyasi.XIX asrning ikkinchi yarmi – XX asrda jahon pedagogika fanining rivoji. K.D.Ushinskiyning pedagogik merosi

REJA:

1. Qadimgi Yunoniston va Rim davrlarida ta’lim-tarbiya

2.G‘arbiy Evropada maktab, maorif hamda pedagogik fikrlar taraqqiyoti

3. Evropada dastlabki universitetlar hamda Akademiyalarning tashkil topishi va ulardagi ta’lim tizimi.

4. Ya.A. Komenskiy va K.D.Ushinskiyning pedagogik nazariyasi.
Tarixiy taraqqiyotning keyingi davrlariga kelib, ibtidoiy jamoa tuzumi o‘rnini yangi ijtimoiy formatsiya quldorlik tuzumi egalladi. Qadimiy SHarqda birinchi sinfiy jamiyatlar paydo bo‘ldi hamda moddiy va ma’naviy madaniyatga asos solindi. Ayniqsa, qadimgi YUnoniston va Rim xalqlari bu madaniyatni rivojlantirishda o‘zlarini katta hissasini qo‘shdilar.

Darhaqiqat, tarixiy taraqqiyot davomida turli mamlakatlar va xalqlar jahon madaniyatiga turlicha yondashdilar va rivojlantirdilar. Masalan, Xitoyda qog‘oz ixtiro qilindi, Hindistonda hisoblashning o‘nlik tizimi kashf etildi, Mesopotamiyada esa er kurrasini graduslarga, sutkani soatlar, minutlar va daqiqalarga bo‘lish o‘ylab topildi.

Eramiz boshlanishidan oldin O‘rta Osiyoning janubiy chekkasiga yaqin bo‘lgan joyda O‘rta dengiz bilan Hindistonni birlashtiruvchi karvon yo‘li qurildi. So‘ngra O‘rta Osiyo orqali Xitoydan O‘rta dengizga tomon “Buyuk ipak yo‘li” ochildi. Natijada O‘rta Osiyo xalqaro savdo-sotiq markaziga aylandi. Bu esa o‘z navbatida O‘rta Osiyo vohalarida madaniyatning rivojlanishiga ta’sir etdi, yozuvning tarqalishiga yordam berdi.

Ayniqsa, qadimgi YUnonistonda madaniyat, maktab va dastlabki pedagogik fikrlar boshqa mamlakatlarga nisbatan juda erta rivojlandi.

YUnoniston uncha katta bo‘lmagan bir qancha quldorlik davlatlaridan tashkil topgan. Uning mo‘‘tabar shaharlari Lakoniya (bosh shahri Sparta) va Attika (bosh shahri Afina)dir. Bularning har qaysisida tarbiyaning alohida tizimlari vujudga kelib, Sparta usulidagi tarbiya va Afina usulidagi tarbiya deb ataladigan bo‘ldi. Ammo ikkala davlatda ham quldorlik tuzumi hukmron edi.

YUnonistonda qullarni “gapiradigan ish quroli” deb hisoblar edilar. Qullar oddiy insoniy huquqlardan ham mahrum edilar.