Samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Foydali xizmat muddati
– deganda asosiy vositaning korxona tomonidan 
belgilangan foydalanish muddati tushuniladi. Bu muddat yillarda yoki oylarda 
ifodalanib, uning Foydali xizmat muddati davomida asosiy vositalar o‘zlari-
ning qiymatini to‘liq qoplashlari va korxonaga qo‘shimcha daromad keltirish-
lari lozim . Foydali xizmat muddati, odatda, asosiy vositaning texnik hujjat-
larida ko‘rsatilgan bo‘ladi. Bunday hujjatlar mavjud bo‘lmaganda asosiy 
vositalarning foydali xizmat muddati qabul qilish komissiyasi tomonidan yoki 
korxona rahbari buyrug‘i bilan tasdiqlangan hisob siyosatida aniq belgi-
lanishi kerak. 
Asosiy vositalar korxonalarning moddiy texnika bazasini tashkil etuvchi 
mehnat qurollari va vositalarini o‘z ichiga oladi. Ularga quyidagilar kiradi: 
1.Binolar
– sex, ombor, laboratoriya, idora, garaj, o‘t o‘chirish deposi va 
shu kabi mehnat sharoitini yaratib beruvchi, tovar-moddiy boyliklar butligini 
ta’minlovchi ob’ektlar. Binolar tarkibiga ularni normal ekspluatatsiya qilish 

---

10 
uchun zarur bo‘lgan barcha kommunikatsiyalar, ya’ni isitish, ventilyatsiya,
suv va gaz ta’minoti, lift, yong‘inga qarshi va signalizatsiya qurilmalari, 
telefon aloqasi simlari tizimlari ham kiritiladi. 
2.Inshoatlar
– ochiq ayvonlar, devorlar, suv minoralari, temir yo‘l 
shahobchalari, nasos stansiyalar, kanallar, suv havzalari, asfaltlangan yo‘llar 
va yo‘lkalar. 
3.Uzatish qurilmalari
– elektr liniyalar, gaz, suv, bug‘ o‘tqazuvchi 
quvurlar va boshqalar. 
4.Mashina va uskunalar
– issiqlik va elektr energiyasini ishlab hiqaruv-
chi generatorlar, dvigatel va transformatorlar, stanoklar, issiqlik pechlari, 
tikuv, yig‘uv, dazmollash, saralash mashinalari, kranlar, compressorlar, o‘l-
chov tarozilari.