Samarqand oavlat universiteti sud psixiatriyasi

Shizofreniya - bu surunkali o‘sib boruvchi ruhiy kasaiiikdir. Shizofreniyada fikrlash va hissiyot faoliyati buziladi, aqlizaiflik paydo bo'iadi. Shizofreniya ko'pincha yoshlarda 20-25 yoshda uchraydi. Shizofreniyaning uchta asosiy beigisi bor: autizm. ruhiyatning ajralishi, hissiy to'nglik.
Autizm - turli shakilarda namoyon bo'ladigan real borliqdan ketish. Bemoriar kasallik boshidanoq atrofdagilardan ojragandek, jim yuradi, odamlar bilan kam muomalada bo'iadi, majbur bo'lganda sovuq muomalada bo'iadi. Ayrim holiarda bemoriar niqobda

36

. uradsisr: katta qora ko'zoynak, keng shlyapa uzun soch-soqol. Kasaiiikning og‘ir kechishda bemorlar sababsiz o'qish va ishni tashlaydiiar, uydan chiqmay qoladilar, ko'p vaqtni o‘rinda otkazadilar. Ba’zi holiarda shahardan chiqib ketadilar, o'rmon, tog^iarda yashaydilar, uiar o'zlari bilan ovora bo‘lib, o‘z xayollari bilan band bo'ladiiar.

Ruhiyatning ajralishi - bunda bemor bir vaqtning o‘zida ikki dunyoda yashaydi, ichki - o‘zi uchun asosiy bo'lgan va tashqi - real dunyoda. Ajralish sezgining ikkilanishi (ambivalentlik) va xarakterning ikkilanishi (ambitendentlik) belgilari ko‘rinishida namoyon boladi. Bemor bosh miyasi ikkita yarim sharga ajrab, ularning har qaysisi o'zicha fikr yuritayotganini sezish mumkin, og‘ir holiarda bemor o'zini ikkita shaxsga ajraganini sezadi.
Hissiy to'nglik - bemor hech narsa bilan qiziqmay qoladi, oila a’zolari, yaqinlariga sovuq muomalada bo'iadi, ya’ni atrof-muhitga butunlay befarq boladi. Kasallar doimo mudroq holda yuradilar. Tashqi koYinishi, nutqi murakkablashgan, yangi so'zlar tuzadilar, nooYin kulishadi. Bemorda gailutsinatsiyalar va vasvasalar paydo boladi.
Shizofreniyaning quyidagi shakllari mavjud:

1. 
   Oddiy shakii
   
2. 
   Gebefrenik shakii
   
3. 
   Katatonik shakii
   
4. 
   Paranoid shakii
   
5. 
   Sirkulyator shakii
   

1.Oddiy shakii asosan o'smirlik vaqtida namoyon boladi. Belgilari ota-onasiga sovuq yoki yomon munosabat, qo'rquvning yo'qolishi, yakkalanish, befarqlik, og‘ir impulsiv harakatlar qiladilar. Kasailik belgilari kam sezilarli bo'lgani uchun uiarni og‘ir fe’l-atvorli yoki yomon tarbiya qurboni sifatida qabul qiladilar. Oddiy turida vasvasa va gallutsinatsiya bolmaydi.

2. 
   Gebefrenik shakii - asosiy belgi axmoqlik va tajovuzkorlik turadi. Bemorlar ko'pincha bemehrlik namoyon qiladi va jinnilik qilib qonli jinoyatlar sodir qiladi.
   
3. 
   Katatonik shakii - belgilari katatonik stupor va katatonik . qo‘zg‘altsh (katatonik sindrom belgilari).
   

37

2. 
   Paranoid shakli- engko'p tarqagan shakli 40-50 yoshda uchraydi, Belgilari vasvasa va gallutsinatsiyalar.
   
3. 
   Sirkulyar shakli - manikal va depressiv holatlar almashinishi kuzitaladi, xurujdan so‘ng ruhiyat nuqsoni chuqurlashadi.
   

Shizofreniya kechishi bo'yicha turiari:

1. 
   uzluksiz kuchayib boruvchi;
   
2. 
   davriy;
   
3. 
   uzilib-uzilib kuchayib boruvchi.
   

1. 
   uzluksiz kuchayib boruvchi turi shizofreniyaning oddiy, gebefrenik va katatonik shaklida uchraydi va yomon natija bilan tugaydi.
   
2. 
   davriy turida kasallik og'ir o’tishi, vaqti-vaqti bilan tuzalib turishi mumkin.
   

Bu turi shizofreniyaning paranoid va sirkulyar shaklida uchraydi.