|
![](/i/favi32.png) Samarqand veterinariya meditsinasi institutiO`lchash usuli.
Mahsulot sifatini ulchab nazorat qilish ma’lum bir ulchash
asbob-uskunalari yordamida amalga oshiriladi. Ulchash usullari qo’llaniladigan
usulning asosiga qarab kimyoviy, fizik, biologik, mexanik, mikroskopik, fiziko-
kimyoviy, texnologik va fiziologik bo’lishi mumkin.
Mahsulot sifatini kimyoviy usulda
aniqlashda uning kimyoviy tarkibining
asosiy moddalari aniqlanadi. Masalan oqsil, uglevod, moy, kraxmal, vitaminlar va
boshqalarning mikroi aniqlanishi mumkin. Mahsulotlarning sifatini kimyoviy
usulda aniqlash ob’ektiv usul bo’lib, mahsulot sifatini birmuncha aniq belgilaydi.
Mahsulotning kimyoviy tarkibini aniqlashda organik, anorganik, analitik va kolloid
kimyoda qo’llanilayotgan aniqlash usullaridan foydalaniladi.
Mahsulotlarning sifatini fizik usulda
aniqlash mahsulotning fizik xossalariga
asoslangan. Mahsulotning fizik xossalariga uning elastikligi, tukiluvchanligi,
namligi, issiqlik xossalari va boshqalar kiradi. Mahsulotlarning fizik xossalarini
aniqlashda dielektrik, refraktometrik, polyarimetrik va reologik usullardan keng
foydalaniladi. Dielektrik usulda mahsulotning namligi aniqlanadi. Refraktometrik
usuldan mahsulotning sifati, uning asosiy kimyoviy moddalarini aniqlashda
foydalaniladi. Polyarimetrik usul moddalarning optik hissasini, reologik usul
mahsulotlarning struktura va mexanik xossalarini aniqlashga asoslangan.
Mahsulotlarning sifatini aniqlashda qo’llaniladigan xromatografiya,
konduktometrik eritmaning tok o’tkazuvchanligi, potensiometrik (potensiometr
yordamida eritmadagi vodorod
ionlarini aniqlash), kolorimetrik, sektroskopik,
lyuminessent usullar fiziko-kimyoviy
usulga kiradi.
Biologik usulda urug’larning unuvchanligi, ulardagi zaharli moddalar,
mikroorganizmlar, kasallik hamda zararkunandalar bilan zararlanishi aniqlanadi.
Fiziologik usulda oziq, moddalarning oziqaviylik qimmati, kaloriyasi va
biologik qimmati aniqlanadi.
Paxta, zig’ir va kanop tolasining pishiqligini, ulardagi ayrim zararli
mikroorganizmlar va mahsulotning zararlanish darajasini mikroskopik usulda
aniqlanadi.
Qishloq xo’jalik mahsulotlarining texnologik xossalari va qimmati texnologik
usulda aniqlanadi. Mahsulotning texnologik xossalari uning sifati bilan to’g’ridan-
to’g’ri bog’langan.
Dostları ilə paylaş: |
|
|