1. mecnieruli da aramecnieruli meTodebi ekonomikur kvlevebSi
ekonomikuri kvlevis meTodebis klasifikacia SesaZlebelia sxvadasxva gziT, sxvadasxva kriteriumebis mixedviT. klasifikaciis amocanaa gamoavlinos kvlevis erTeulebi sxvadasxva donis mixedviT (klasebi, jgufebi), raTa maTSi aRmoaCinos da gamoavlinos zogadi, gansakuTrebuli da erTeuli, riTac SeiZleba Semsubuqdes sakvlevi obieqtis analizi. Kklasifikaciis kriteriumebi SeiZleba ganTavsebul iyos sxvadasxva doneze: isini SeiZleba iyos epistemologiuri, dayofili empiriulad da Teoriulad, zogad mecnierulad da Teoriulad), zogadmecnierulad da nawilobrivmecnierulad (dayofa mecnierebebis mixedviT maTematikis statistika, istoria) da a.S. ekonomikur kvlevis meTodologiaSi aseT dayofas ara aqvs principuli mniSvneloba. mTavaria vaCvenoT sxvadasxva Tanmimdebruli tipologia; kerZod, 1) unda ganvasxvavoT erTmaneTisgan mecnieruli da aramecnieruli ekomomikuri meTodebi; 2) Teoriuli da empiriuli ekonomikuri meTodebi da a.S, da maT bazaze gadmogvceT TiToeuli meTodis ZiriTadi idea. aseT SemTxvevaSi klasifikacia SeiZleba dauqvemdebaroT didaqtikurs, da ara kvleviT miznebs. zogadad, tipologia ar unda vaqcioT mecnierul kerpad, Tayvaniscemis obieqtad,” aramed is aris romelime miznis miRwevis saSualeba, radganac yovelTvis arsebobs riski, rom aseTi klasifikacia gadaiqces ,,kerpad” da gaxdes WeSmariti miznismiRwevis saSualebas.
daviwyoT yvelaze martivi tipologiiT (klasifikaciiT) da SemoviRoT pirveli kriteriumi ekonomikuri kvlevis meTodisaTvis – mecnierulobis kriteriumi.
ekonomikuri kvlevis mTeli meTodi SeiZleba daiyos mecnierulad da aramecnierulad.
mecnieruli meTodi – esaa sinamdvilis Secnobis meTodia, romelic dafuZnebulia racionalur, mtkicebiT, bunebisa da sazogadoebis sistemuri kvlevaze. Mecnieruli meTodis mTavar miznad gvevlineba Cvens garSEmo arsebuli sawyisi Sesaxeb obieqturi WeSmaritebis dadgena da miReba codnis Cvengan damokidebuli subieqtis SecnobiT. Mecnieruli cdebiTa da eqsperimentebiT, xolod misi arsebobis mTavar formad gvevlineba samecniero Teoria.
SeiZleba gamoiyos mecnieruli kvlevisadmi wayenebuli xuTi ZiriTadi moTxovna: 1) simkacre, 2) erTmniSvnevloba; 3)efeqturoba; 4) ubraloeba (ekonomiuroba); 5) evristuloba (axali Sedegebis motanis unari).
simkacre mecnierul meTodSi – esaa pirvel rigSi racionaluroba da mtkicebadoba, yoveli damtkicebulis siswore, Teoriuli mtkicebulebis struqturuli elementebis SeTanxmebuloba mTlianobaSi.
erTmniSvneloba – esaa pirvel rigSi erTmaneTSi Sinagani daupirispirebuloba, Sesaferisoba ganxilul TeoriaSi.
mecnieruli meTodis efeqtianoba –es aris is, rom igi aris gadawyvetili, e.i. sasurveli Sedegis miReba, aseve imis SesaZlebloba, rom vaRiaroT miRebuli Sedegi WeSmaritebad an crud.
ubraloeba (ekonomiuroba) – mecnieruli Sedegebis miReba minimaluri qmedebebiT, anu zedmeti mecnieruli da damxmare kvlevebis gamoyenebis Sedegad.
mecnieruli meTodis evristiuloba – esaa axali originaluri Sedegis momtani meTodi, ukve cnobadi meTodebis gamoyenebis meTodi.
ganvixiloT ekonomikuri kvlevis mecnieruli meTodi.
ekonomikuri kvlevis mecnieruli meTodi – es aris meTodebi, romlebic dafuZnebulia gansazRvruli racionalur (an mTlianad iracionalur), arasistemu, damtkicebis gareSe (an saerTod daumtkicebel midgomebiT ekonomikuri sinamdvilesadmi. Aramecnierulobis’’ mTavar niSnad aq gamodis arasistematizirebuloba, apelacia avtoritetze, rwmenaze an miTze.
aramecnieruli ekonomikuri meTodebi da aramecnieruli ekonomikuri codna
aramecnieruli ekonomikuri codnis saxeebi SeiZleba warmogvadgens sami jgufis saxiT, esenia: 1. religiuri da mistikuri ekonomikuri codna; 2. ,,ideologiuri”, ,,iluziuri” ekonomikuri codna; 3. gaerTianebuli ekonomikuri codna;
aramecnieruli ekonomikuri codnis TiToeuli saxe ayalibebs Tavis ekonomikuri meTodebis kvlevis, romlebic eyrdnoba ekonomikur movlenebsa da faqtebs; b) ekonomikuri gaurkvevloba araswori ekonomikuri codna; g) ekonomikuri siyalbe ekonomikuri codnis Segnebulad gayalbeba, ideologiuri miznebis misaRwevad misi gamoyeneba.
varCioT cal-calke magaliTebiT ekonomikuri codnis aramecnieruli ekonomikuri codnaze.
religiur-mistikuri midgomebis ilustraciisaTvis aviRoT mevaxSeobis problemebisadmi mevaxSuri midgoma antikur da Suasaukuneebis qristianul filosofiaSi. ratom akritikebdnen qristiani moazrovneebi sasesxo-procentsa da kredits (romlis gacemiTac dakavebuli iyvnen mevaxSeebi), Tumca sameurneo urTierTobebs im etapze amis gareSe arseboba ar SeeZlo.
maT mier gamoyenebuli meTodi iyo ukiduresad aramecnieruli: es iyo avtoritetizmi gamoyeneba (an avtoritetis rwmena) – wminda wignis bibliis avtoriteti da aristotelis avtoriteti. Tu RmerTi krZalavda mevaxSeobas, es unda mieRoT usityvod da yoymanis gareSe. ,,RmerTi yovelTvis sworia” – es principi vrceldeboda sameurneo saqmianobazec.
meore argumenti iyo aristoteles citireba, rogorc am sakiTxSi ukonkurento upirobo avtoritetisa. aristotele amtkicebda, rom fuli SeiZleba gaiyidos sakuTari fasis mixedviT, romelic upirobod aris marTali. Tu vinme aZlevs fuls sesxad da iRebs iqidan procents, es imas niSnavs, rom fuli iyideba sakuTar Rirebulebaze metad da msesxebeli ixdis ara marto fulis fass, aramed misi gamoyenebis fassac. saqoneli (e.i. fuli), sinamdvileSi iyideba orjer, rac samarTliani araa.
maSasadame, avtoritetze citireba, romelic dafiqsirebulia werilobiT wyaroSi (biblia, aristoteles moTxrobebi), sargeblobda mniSvnelovan argumentad ekonomikur davebSi da gamoiyeneba ,,de facto” rogorc meTodi (aramecnierul) ekonomikur kvlevaSi.
ekonomikur codnisadmi ,,edeologiuri” (,,iluziuri”) midgomis magaliTad SeiZleba moviyvanoT komunisturi (socialisturi) ideologia, romelic batonobda sabWoTa kavSirSi. Am ideologiam aRiara mxolod erTi ekonomikuri Teoria, romelic eyrdnoboda mxaris, engelsis da leninis Teoriebs. amaT garda ekonomikur azrovnebaSi avtoriteti didi xnis ganmavlobaSi iyo stalini. mis Semdeg ki yrilobis da sxva partiuli RonisZiebebis masalebs.
ra SeiZleba iTqvas sabWoTa politekonomiis meTodebze? marqsiz-leninizmis klasikosebis ,,citireba” iyo am mecnierebis umniSvnelovanesi meTodi. yvela monografia, saxelmZRvanelo, statia da sxva naSromebi, SesabamisobaSi unda yofiliyo marqsizm-leninizmTan. yovel gadaxvevas krZalavda cenzura an zemdgomi samecniero instanciebi. ssrk-Si am periodisaTvis gamoyenebul yvela ekonomikuri naSromi ar SeiZleboda gascileboda marqsistul-leninistur poliekonomias. xolo dasavleTis avtorebis naromebi, romlebic akritikebdnen ,,samecniero biblioTekebisaTvis da ukeTdeboda marqsistul – leninisturi komentarebi.
aseT mecnierul ekonomikur meTods SeiZleba ewodos ,,miTologiuri” an ,,ideologiuri”, radganac misTvis damaxasiaTebeli iyo Ria cru interpretacia ekonomikuri faqtebis; araadekvatui statistikuri meTodebis gamoyeneba, romelic Tanamedroveobas ar Seesabameboda. ekonomikur kvlevebSi sruliad dausabuTebuli aqsiomuri principebis daSveba; pirdapiri ekonomikuri sofistika ekonomikuri disciplinebisa da Sedegebis misaRebad.
maSasadame, ,,ideologiuri” (,,iluziuri”) codna Tavisi kvlevis meTodebiT pirdapir diskreditacias ukeTeben mecnierul meTods ekonomikur SemecnebaSi. aq xdeba urTierTSexeba RirebulebiT da faqtualur meTodebs Soris. roca Rirebulebebi ylapaven faqtebs da faseulobebi uaryoben faqtebs. maSin iwyeba ekonomikuri Semecnebis seriozuli rRveva, romelic ver asaxavs realurs urTierTobebs ekonomikaSi da praqtikaSi.
gaerTianebuli ekonomikuri codna ekuTvnis Semecnebis aramecnirul sferos. es codna, romelic emyareba myar azrs cxovrebiseul gamocdilebebs, praqtikul codnas. aseTi codna farTod gavrcelebulia adamianebs Soris, romlebsac ara aqvT profesiuli ekonomikuri ganaTleba – pirebs, romlebic arian ekonomikur mecnierebaSi diletantebi. amasTan erTad eseTi codnis miRebis (samuSao adgilze swavliT, ojaxis ufrosebisgan miRebuli ekonomikuri codna, TviT swavla) mraval adamians individualuri ekonomikuri warmatebis miRwevis saSualebas aZlevs. isini xdebian firmebisa da korporaciebis mmarTvelebi.
gaerTianebuli ekonomikuri codnis gamoyeneba ekonmikuri kvlevis meTodad Zalian problematuria, radganac: priveli problema isaa, rom gaerTianebuli ekonomikuri cdona Seicavs mniSvnelovan ,,gamouxatav” elementebs; aseTi codna garkveulad ,,pirovnebis codnad” SeiZleba CaiTvalos da misi gadacema sxvisTvis dakavSirebulia did siZneleebTan. nebismieri codna (maT Soris mecnierulic) Tavis TavSi moicavs ..gamouxatav” elementebs, magram gansakuTrebiT eqstensiurad ifi vlindeba gaerTianebul ekonomikur codnaSi. SeiZleba iTqvas aseTi codna ufro ,,sdums”, vidre rame ,,acnobos” Tavis mosaubres, radganac araa Tavis codnaSi bolomde dawrmunebuli.
gaerTianebuli ekonomikuri cdonis Semdegi ,,codvaa” misi ,,lokaluroba,” ,,fragmentuloba”. is ZiriTadad gamoiyeneba romelime konkretul adgilas ( firma, korporacia da a.S.), xolo misi gavrcelebis mcdeloba yovelTvis marcxiT mTavrdeba, gansakuTrebiT marcxdeba is piri, romelic cdilobs gamoiyenos es codna globaluri masStabiT – dargis masStabiT, regionis an qveynebis masStabiT. aq is ver gaiqceva profesionali ekonomistebis codnas.
gamomdinare aqedan gaerTianebuli ekonomikuri codna SeiZleba CaiTvalos ekonomikuri codnis dabal doned. amitom mxolod ekonomikuri Semecnebis mecnierul meTodebs SeuZlia migviyvanos Sedegamde, romelsac eqneba obieqturi ekonomikuri WeSmaritebis xasiaTi.
Dostları ilə paylaş: |
