Şəkİ və onun TƏbabəT tarİxİ
Yüklə 0,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
məsləhətdir. Göy öskürəyə tutulanlara razyana kökünü dəmləyib içmək məsləhətdir. Qanı az olan adamlara hər gün səhər tezdən acqarına zəfəranı qaynadıb qaynanmış südlə qarışdırıb bir fincan içmək məsləhətdir. Qanaxmanın qarşısını almaq üçün gicitkəni dəmləyib içmək məsləhətdir. Bel ağrısından əziyyət çəkənlərə gicitkəni əzib ağrıyan yerə yaxmaq (təpitməsini qoymaq) məsləhətdir. Bu, ağrıları azaldır. İshal və şiddətli qarın ağrısı xəstəliyinə tutulanlar quru çayı tavada yüngülcə qovurub, narın əzib dəmləməli, hər gün yeməkdən əvvəl bu dəmləmədən içməlidirlər. Qulaq ağrısından əziyyət çəkən körpə uşağın müalicəsi üçün təzə kəsilmiş toyuğun piyini əridib (isti olmamaq şərtilə) gündə üç dəfə bir damcı qulağa damızdırmaq məsləhətdir. Əl, qol, qıç burxulanda yumurta sarısına duz əlavə edib burxulan yerə təpitmə qoymaq məsləhətdir. Qanı az olan, qaraciyəri kəskin ağrılar verən xəstələrə 10-15 gün səhər tezdən acqarına bir stəkan tut bəhməzi içmək məsləhətdir. Böyrək ağrılarından əziyyət çəkən xəstələr axşamdan bir dəstə keşnişi iki stəkan suda, bir stəkan su qalana qədər qaynadıb, səhər tezdən həmin suyu içsələr, ağrılar azalar. Bu üsulu 10-15 gün ardıcıl davam etdirmək məsləhətdir. Mədə ağrısından əziyyət çəkən, qanı az olan adamlara 10-15 gün hər səhər acqarına şahtut (ağ tut) yemək və ya şirəsindən bir stəkan içmək məsləhətdir. Göyöskürəkdən əziyyət çəkən adamlara əncir qurusunu təzə sağılmış inək südündə qaynadıb içmək məsləhətdir. Ürək döyüntüsündən, ağrısından əziyyət çəkənlərə hər dəfə yeməkdən qabaq bir fincan ətirşah dəmləməsi içirdərlər. Qızdırma, titrətmə xəstəliyinə tutulanlara tər qızılgül, yasəmən ilə gülabı dəmləyib içirərlər. Dəmrovdan əziyyət çəkən adama bir həftə ara vermədən qəlyan çubuğunun qara qatı qatranını gündə üç dəfə, səhər, günorta, axşam yaranın üstünə çəkmək məsləhətdir. Əl, ayaq və başqa əzalar əzildikdə 10-15 gün səhər və axşam mal ciyərini, qoç quyruğunu bağayarpağı ilə qarışıq döyüb həmin yerə yaxmaq məsləhətdir. Yel xəstəliyindən əziyyət çəkənlərin qara qəlyan tənbəkisini ya həvəngdəstədə, ya da ətçəkən maşında narın döyüb (çəkib), bal ilə qarışdırdıqdan sonra 10-15 gün ağrı verən oynaqlarına yaxılsa, ağrılar keçər. Yel və əzələlərin qıc olmasından əziyyət çəkən xəstələr şanı balını süzüb əritsin, içərisinə zəncəfil, darçın, zəfəran, xaş-xaş qabığı, qara çörək (arpa, vələmir), reyhan, nanə (yarpız) töküb həll olana qədər qarışdırıb tənzif (cuna, aр) üzərinə yaxıb, ağrılar olan yerə qoysun. Üç saatdan sonra sarğını açıb ağrılar olan yeri keçi və toyuğun yağı ilə sığallayıb, sonra yun şal ilə bağlayıb isti saxlamaq məsləhətdir. Bu müalicə üsulunu 7 gün dalbadal, sonra isə 15-20 gün günaşırı davam etdirmək yaxşı olar. Kəskin mədə-bağırsaq ağrıları zamanı nanəni (yarpız) ətçəkən maşından keçirib, tənzifdən (cunadan) süzüb, şirəsini 10-15 gün müddətində, hər gün yeməkdən qabaq üç dəfə yarım fincan içmək məsləhətdir. Bağırsaqlarda olan qurdları tökmək üçün xəstə gicitkənin kökünü dəmləyib 10-15 gün, gündə üç dəfə yeməkdən əvvəl içməlidir. Saçı tökülənlərə gicitkən kökünü qaynadıb suyunda başı həftədə üç dəfə yumaq məsləhətdir. Bu, saç dibini də möhkəmlədir. Daxili qanaxmanı kəsmək üçün üzərliyin çiçəyini dəmləyib içmək məsləhətdir. Əncir, üzüm, tut, heyva, bağayarpağını dəmləyib içmək şəkər xəstəliyini tənzimləyir. Bunların qarışıq dəmləməsini 20-25 gün, gündə üç dəfə, yeməkdən əvvəl iki fincan içmək məsləhətdir. Bu cür müalicə qan təzyiqini də tənzimləyir. Öd kisəsində daşı olan xəstələrə yarpızı dəmləyib, hər gün acqarına üç dəfə, yeməkdən əvvəl içmək məsləhətdir. Qan təzyiqini aşağı salmaq üçün cəfərini ətçəkən maşında çəkib tənzifdən keçirmək, onu təmiz ban- kaya yığmaq, sərin yerdə saxlamaq və 20-25 gün yeməkdən əvvəl, gündə üç dəfə yarım fincan içmək məsləhətdir. Ürək ağrısından, köpdən, qaz yığılmasından əziyyət çəkən xəstələrə yarpızı, nanəni qaynadıb, suyunu tənzifdən keçirib bankaya yığmaq, soyuduqdan sonra 10-15 gün yeməkdən əvvəl gündə üç dəfə bir fincan qəbul etmək məsləhətdir. Vərəm xəstəliyinə tutulan xəstələrə 20-25 gün nar çiçəyini dəmləyib bir fincan yeməkdən əvvəl gündə üç dəfə içmək məsləhətdir. Qızıl yeldən əziyyət çəkən xəstələrə 20-25 gün zirinc şirəsindən, mürəbbəsindən istifadə etmək məs- ləhətdir. Şəkər xəstəliyi olanlara əzgil ağacının kıökünü dəmləyib 20-25 gün yeməkdən əvvəl gündə üç dəfə bir fincan içmək məsləhətdir. Ayağı tez-tez tərləyən, pis qoxu verən şəxslərə 15-20 gün dəvətikanı və qırxbuğum bitkilərini qay- nadıb suyunda ayağı 30-35 dəqiqə vanna etmək məsləhətdir. Ağzında xora, səpinti olan adamlara yeməkdən qabaq hər gün gündə üç dəfə tut yarpağını çeynəmək məsləhətdir. Qəbzlikdən əziyyət çəkən xəstələrə 15-20 gün pərpətöyünü qaynadıb, şüşə bankalarda sərin yerdə saxlayıb, hər gün yeməkdən əvvəl gündə üç dəfə bir fincan içmək məsləhətdir. Bu üsul bağırsaqlarda olan qurdları tökür, bağırsaq boşluğunu yumşaldır, ifrazetməni asanlaşdırır. Qaşınmadan əzab çəkənlərə məsləhətdir ki, hər gün (10-15 gün) axşam yatmamışdan qabaq noxudu qaynadıb, suyunu bədəninə sürtsün. Bu, gicişmənin qarşısını alar. Göyöskürükdən, bəlğəmdən əzab çəkənlərə məsləhətdir ki, yerkökünü süd ilə qaynadıb bir həftə, hər dəfə yeməkdən qabaq bir fincan içsin. Bu metodların əksəriyyəti bu gün belə Şəkidə nənələrimiz, el ağsaqqalları tərəfindən xəstələrə tövsiyə olunur. Şəkidə xalq arasında yayılan deyimlərin bəzisində əhvali-ruhiyyənin pisliyinə işarə etmək üçün “qaralmış qan”, “qanın qaralması” (qanım qaralıb) kimi ifadələrə rast gəlinir. O vaxtlar belə hesab edilirdi ki, əhvali-ruhiyyənin, halın pisləşməsinə, başqa sözlə, melonxolikliyə səbəb olan həmin qandır. Mütəxəssislər bu və ya digər xəstəliyi sağaltmaq üçün hansı damardan nə qədər qan almaq lazım olduğunu yaxşı bilirdilər. Bu işlə daha çox dəlləklər məşğul olardılar. Onların peşəsi sadəcə saç-saqqal qırxmaqdan və uşaqları sünnət etməkdən ibarət deyildi. Onlar qan alma ilə yanaşı zəli ilə sağaltma və diş çəkmə işinin də ustası idilər. Dəlləklər iti bir alətlə ağrıyan yeri çərtirdilər. Sonra çərtilən yerin yanına yanan əski parçası qoyulur və banka əski parçasının üstünə yerləşdirilirdi. Hava bitəndə banka qanı sormağa başlayırdı. Bununla da, o vaxtın inancına görə, “pis” qan, qara qan bədəndən çıxırdı. Bu üsul sarılıq, soyuqdəymə, titrətmə və gicgahların, başın, boyun damarlarının ağ- Yüklə 0,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|