Şəkİ və onun TƏbabəT tarİxİ
Yüklə 0,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
xroniki xəstəliklərində sidiyin kənar edilməsi üçün aşağıdakı reseptdən istifadə etməyi məsləhət görürlər: 1 çay qaşığı cəfərinin toxumlarından götürüb, 1 stəkan qaynar suda dəmləyib gündə 3 dəfə stəkanın 1/4 hissəsi qədər qəbul edin. Cəfəri şirəsi orqanizmdə baş verən zəhərli maddələri zərərsizləşdirir. Bitkinin bütün hissələri müalicəvi xüsusiyyətlərə malikdir. Cəfəridən hazırlanan preparatlardan uşaqlığın müalicəsində, sidik kisəsi və böyrəkdə olan daşların orqanizmdən kənar edilməsində istifadə edilir. Sidik kisəsi yollarının, qan damarlarının möhkəmləndirilməsində, qızdırmada cəfəridən alınmış şirəni 1:3 nisbətində kök şirəsi ilə qarışdırıb hər gün səhər və günorta yeməyi zamanı qəbul edin. Razyana. Müalicə məqsədləri üçün razyananın ancaq meyvələrindən istifadə edilir. Meyvələri sentyabr ayında, yetişməyə az qalmış yığılıb qurudulur. Efir yağından hazırlanan cövhər və preparatları müalicə vasitəsi kimi geniş tətbiq edilir. Razyana meyvəsindən soyuqdəymə nəticəsində baş verən xəstəliklərdə, xüsusən tənəffüs yollarının iltihabında yumşaldıcı və bəlğəmgətirici öskürək dərmanı kimi, eləcə də xroniki mədə-bağırsaq xəstəliklərində həzm prosesini yaxşılaşdıran və köpmənin qarşısını alan vasitə kimi istifadə olunur. Bundan əlavə, razyana meyvəsini dəmləmə və bişirmə formasında da öd kisəsi iltihabında və böyrək xəstəliklərində qəbul edirlər. Xalq təbabətində razyananı çay kimi dəmləyib uşaqlarda baş verən qarın ağrılarında ağrıkəsən və köpmənin qarşısını alan dərman kimi işlədirlər. Bu məqsədlə razyana meyvəsini qurudulmuş nanə yarpağı ilə bərabər hissədə dəmləyib xörək qaşığı ilə qəbul edirlər. Bundan başqa, meyvəsindən hazırlanan cövhərdən yelqovucu, ödqovucu, sinəyumşaldıcı, sakitləşdirici və öskürək əleyhinə vasitə kimi istifadə edirlər. Tərxun. Ağız boşluğunda, bronxlarda, dişdibində əmələ gələn mikrobları zərərsizləşdirir, diş yuvalarını möhkəmləndirir, ağız boşluğundan gələn pis qoxunu aradan qaldırır, iştahanı açır, yedikdən sonra ağızdan xoş iy gəlir.Tərxunun yel, əsəb, ürəksıxılma, ümumi halsızlıq, başgicəllənmə, ağır sancı tutmalarına, qarın boşluğuna su yığılma xəstəliklərinə qarşı müalicəvi əhəmiyyəti vardır. Dağ nanəsi. Ətirli ədviyyəli bitki kimi 3 növündən istifadə edilir: dağnanəsi, sünbülvarı nanə, bağ nanəsi və yaxud ətirli nanə. Ətirli nanədən hazırlanan cövhərdən mədə ağrılarında, köp-mədə, bağırsaq qurdlarının tökülməsində istifadə olunur. Hazırlanmış çay növləri mədə-bağırsaq, həzm apa- ratının, ferment ifraz edən vəzlərin fəaliyyətini normallaşdırır. Nanə şərbəti mədəni qüvvətləndirir, ürəkbulanma, ishal və hıçqırmaya qarşı faydalıdır. Kəklikotu. Stomatologiyada ağrıkəsici vasitə kimi istifadə edilir. Bəzi xəstəlik törədən bakteriya və göbələkləri məhv edir, qurdqovucu dərman kimi tətbiq olunur. Xalq təbabətində bu bitkidən soyuqdəymə, mədə yarası, əsəb, ürək xəstəlikləri və s. zamanı istifadə edilir. Kəklikotu qatılmış xörəklər iştahagətirici, həzmyaxşılaşdırıcı xüsusiyyətə malikdir. Kəklikotu iştahanı artırır. Bədən süstləşəndə, ağrılar artanda kəklikotunu qaynadıb suyunda çimmək məsləhətdir. Pişikotu. Pişikotu köklərindən alınan preparatlar müasir təbabətdə müxtəlif sinir sistemi xəstəliklərində, yuxusuzluğu aradan qaldıran, ürəyin fəaliyyətini artıran, eləcə də epilepsiyada qıcol- manın qarşısını alan vasitə kimi işlədilir. Pişikotunun dəmləməsi, tinkturası, qatı ekstraktı elmi təbabətdə geniş istifadə olunur. Bundan əlavə, kompleks ürək dərmanlarının tərkibinə də daxil edilmişdir. Pişikotu köklərindən hazırlanan preparatlar eyni zamanda sakitləşdirici, mədə və köpmənin qarşısını alan dərman yığıntılarının tərkibində də istifadə olunur. Xalq təbabətində pişikotu köklərindən çay dəmlənib ürək ağrılarında, ürəkgetmələrdə sakitləşdirici vasitə kimi, eləcə də mədə- bağırsaq ağrılarında spazmanı aradan qaldıran dərman kimi qəbul edilir. Gicitkən (cincar). Gicitkənin yarpağı çox qiymətli polivitaminli məhsuldur. Odur ki, müasir tibdə ondan dəmləmə və duru ekstrakt halında bir sıra xəstəliklərin müalicəsində geniş istifadə edilir. Məsələn, daxili qanaxmalarda qankəsici, mədə-bağırsaq xəstəliklərinin müalicəsində həzm prosesi və maddələr mübadiləsini yaxşılaşdıran, bağırsaqların iltihabını aradan qaldıran vasitə, eləcə də qanazlığında, vərəm, sinqa, raxit, avitaminoz, qızdırma, mədə yarası, nəfəs yolları, onikibarmaq bağırsaq xəstəlikləri, böyrək daşı və s.-nin dərmanı kimi tətbiq olunur. Gicitkən qanda hemoqlobin və eritrositlərin artmasına kömək edir. Bir sözlə, orqanizmdə qanyaradıcı rolunu oynayır. Gicitkən sıyığını balla qarışdırıb, prostat vəzinin adenoması xəstəliyinə qarşı bir həftə qəbul etdikdə vəzin şişmə prosesi dayanır və xəstəlik bir ay müddətində aradan qalxır. Çörək qıtlığı dövrlərində gicitkən xalqımızın köməyinə çatan ən faydalı yeməli bitki olmuşdur. Respublikamızın böyük gicitkən ehtiyatına malik olmasına baxmayaraq, təəssüflər olsun ki, bu bitkinin qeyd etdiyimiz faydalı xüsusiyyətlərindən hazırkı dövrədək istifadə edilməmişdir. Elmi təbabətdə gicitkəndən qankəsici, xroniki mədə yaralarının, qaraciyərin müalicəsində istifadə olunur. Xalq təbabətində isə bitkidən daha geniş istifadə edilir. Belə ki, gicitkəndən hazırlanmış cövhərdən ürək, böyrək, qaraciyər xəstəliklərində, qan azlığında, qastritdə daxilə qəbul etməyi məsləhət görürlər. Onun ekstraktı ilə başı yuyub tüklərin dibini bərkidir və tökülməsinin qarşısını alırlar. Gicitkən qan dövranını tənzimləyir, saçın möhkəmliyinə, tökülməməsinə və uzanmasına səbəb olur. Qalxanabənzər vəzin normal inkişafını aktivləşdirir, ürək-damar fəaliyyətinə, nəfəs borusuna yaxşı təsir edir. O, mədə-bağırsaq, daxili qanaxma, dişdibi ətləri xəstəliklərinin müalicəsində əhəmiyyətlidir. Gicitkənin həlimini, dəmləməsini içmək və onu bişirib tünd sarımsaqlı qatıqla yemək bütün daxili xəstəliklərə, şişlərə, bağırsaqlardakı qurdların tökülməsinə müsbət təsir göstərir. Yazda gündə üç dəfə yeməkdən yarım saat əvvəl onun bir stəkan həliminə bir çay qaşığı süd əlavə edib içmək orqanizm üçün çox xeyirlidir. Qara yel, son dərəcə şiddətli oynaq ağrıları xəstəliklərindən əziyyət çəkənlərə yatmamışdan əvvəl hər axşam gi- citkəni qaynadıb suyunda çimmək və ya yarım saat vanna qəbul etmək məsləhətdir. Bu, bədəni yumşaldır, ağrıları aradan qaldırır. Müalicə məqsədləri üçün gicitkən yarpaq, kök və kökümsovlarını may-iyun aylarında hələ üstündə çiçəkləri olan zaman toplayırlar. Çiçək açıb qurtardıqdan sonra tər- kibindəki maddələr öz bioloji xüsusiyyətlərini itirir. Gicitkənin yarpaq, kök və kökümsovlarından hərarətin aradan qaldırılmasında, mədə yaralarının müalicəsində geniş istifadə edilirdi. Bunun üçün: kökündən sarımsaqla birlikdə bərabər miqdarda götürüb 1:5 nisbətində suya töküb 7 gün dəmlədikd- ən sonra, süzüb, ağrıyan nahiyələrə sürtürdülər. Gündə 3 dəfə bir xörək qaşığı qəbul etmək də olardı. Cincilim. Cincilimdən hazırlanan preparatlar vitamin, bakteriosid, soyuqdəymə, damar genişləndirmə, qan təzyiqini aşağı salma, sidikqovucu, ödqovucu, qankəsici, yarasağaldıcı və s. xüsu- siyyətlərə malikdir. Azərbaycan xalq təbabətində cincilimin su ilə qarışdırılmış şirəsi mədə-bağırsaq xəstəlikləri zamanı ağrıkəsici kimi işlədilir. Amerika əczaçılıq firmalarının hazırladığı dərman preparatı maddələr mübadiləsinin pozulması, xüsusilə şəkər xəstəliyi zamanı, ciyər və dəri xəstəlik- lərində – qaşınma, sızanaq, səpmə, əsəb, çiban, ekzema, artrit zamanı oynaqların iltihabı və s. xəstəliklərdə geniş tövsiyə edilir. Fitoterapevtik proqramları həyata keçirilən başqa preparatlarla yanaşı, özünün iştahanı azaltmaq xüsusiyyətilə kapsulaları çəki azaldan, piylənmənin qarşısını almaq üçün geniş istifadə olunur. Qızdırmanı salmaq, orqanizmdə qanın keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq və sakitləşdirici kimi də böyük təsir gücünə malikdir. Yonca. Bitkinin preparatlarından dolamada, sulu sarğı qoyulmasında, qadın xəstəliklərində, kapilyar damarların möhkəmləndirilməsində, tonusun artırılmasında, ağrının kəsilməsində, zəhərlənmədə, orqanizmin müqavimətinin artırılmasında, cövhərindən yaraların sağalmasında, bronxial astmada, dəmləməsindən sidik yolları xəstəliklərində, soyuqdəymədə, bəlğəmgətirici kimi, baş gicəllənmələrində, hamaşçiçəyinin sulu – spirtli cövhərindən epilepsiya, qrija, vərəm, podaqra, zə- Yüklə 0,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|