Sh. Sh. Shodmonov
Yüklə 4,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
| «ko‘r qoida»
dir. Biroq fiskal omillar diskreditatsiyasida eng muhim rolni monetaristlar ilgari surgan davlat xarajatlarini moliyalashtirish jarayonida xususiy investitsiyalarni siqib chiqarish samarasi o‘ynaydi. Siqib chiqarish samarasi qanday amal qiladi? Soliq stavkalarini oshirshida bevosita xarid kuchini aholidan olib qo‘yish ro‘y beradi. Agar bu mablag‘lar qo‘shimcha pul chiqarish yo‘li bilan joylashtirilmasa, umumiy talab qisqaradi. Defitsitni qoplash uchun zayomlarni joylash- tirishga keladigan bo'lsak, pul bozorida ssuda fondlari cheklangan sharoitlarda bu foiz me’yorining keskin o‘sishiga olib keladi, bu esa yana xo‘jalik faolligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Awalo foizning o‘sishi xususiy kompaniyalarni tashqi manbalardan moliyalashtirishni qiyinlash- tiradi, chunki qimmatli qog‘ozlar kurs qiymati foiz stavkalari balandligiga teskari nisbatda o ‘zgaradi. Boshqa salbiy holatlar ham vujudga keladi, masalan, mablag‘larning davlat obligatsiyalari bozoriga kuchli oqimi iste’mol xarajatlarining qisqarishiga olib kelishi muqarrar. Faqat markaziy bank tomonidan kuchaytirilgan pul emissiyasigina kapital bozoriga davlat moliyalashtirishi ta’sirini neytrallashi va foiz darajasini pasaytirishi mumkin. Bundan kelib chiqadiki, «sof» fiskal siyosatning o‘zi neytral. U yaratuvchi ikki qarama-qarshi samara bir-birini so‘n- dirishi mumkin. Keynschilar iqtisodiy siyosatda awalo manevr qilish san’atini, davlat nazorati organlarining xo'jalik rivojlanishi bo‘lajak tendensiyalarini oldindan to‘g‘ri aytib berish qobiliyatini ko‘radilar. Davlat siyosatining 127 asosiy maqsadi mehnat resurslari bandllk darajasining yuqori bo'lishiga erishish va ishlab chiqarishning maksimal sur’atini ta’minlashdan iborat. Monetaristlar uchun birlamchi vazifa — narx barqarorligini, pul birligi barqarorligini ta’minlash hisoblanadi. Ishchi kuchi bozoridagi holat va chiqarilayotgan mahsulot hajmi ularning modellarida sutrkutura omillari harakati bilan belgilanadi va ularni iqtisodiy siyosat chora-tadbirlari bilan o‘zgartirib bo‘lmaydi. Shu sababli ular «aktivizm» va har qanday kuch bilan konyunkturaning davriy tebranishlarini bartaraf qilishga intilishga qarshi chiqadilar. Bu umumiy qoidalardan turli tartibga soluvchi chora-tadbirlar sxe- malari kelib chiqadi. Keynsning sxemalarida Yüklə 4,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|