Sh. Sh. Shodmonov

XULOSALAR
1. P ul kelib chiqishitiing evolutsion konsepsiyasiga k o ‘ra, u la r ijtim oiy 
m eh n a t taqsim oti, ayirboshlash, tovar ishlab ch iqarishning rivojlanishi 
natijasida vujudga kelgan.
2. T axm inan eram izdan oldingi X II asrda X itoyda, V II asrda esa 0 ‘rta 
y er dengizi davlatlari — Lidiya va E ginada vazni, m iqdori va q o tish m a- 
larining tarkibiga ko‘ra bir xildagi m etall p u llar paydo b o 'ld i.
3. 1816-yildan 1900-yiigacha m a m la k a tla rn in g k o ‘p c h ilig i o ltin yoki 
o ltin tangali standartga o ‘tganlar, lekin o ltin stan d art aksariyat k o ‘p - 
chilik davlatlarda birinchi ja h o n urushigacha am al qilib turdi.
4. Y evropada urushdan keyin bir q a to r m am lak atlard a o ltin sta n d artn i 
yana qaytadan tiklashga b o ‘lgan u rin ish la r kerakli n atija b erm adi.
5. XX asrning 70-yillarida o ltinning denom inallashuvi yuz berib, buning 
natijasida oltin oldiniga m am lak atn in g ichki aylanishida m u o m ala va 
to 'lo v vositasi funksiyalarini, so 'n g ra 1976-yildan boshlab ja h o n pullari
19

---

fUnksiyasini ham bajarm ay qo'ydi. Ichki aylanishda va ja h o n bozorida 
h>rn qog'oz 
va kredit pullari oltinni siqib chiqarib tashladi.
6. XX asrning 
ikkinchi yarm ida g‘arb m am lakatlarida iqtisodiy nazariya 
uchun 
«pul renessansi» deb nom langan x o ‘jalik m unosabatlari tizim ida 
pulning 
faoliyat Jco'rsatishi m uam m olariga to b o ra kuchayib boradigan 
qiziqish 
xarakterlidir.
7. B ugungi k u n d a p u l va p u l siyosatining n azariy m u am m o lari g ‘arb 
iq tiso d c h ila rin in g b ir-b irig a q a ra m a -q a rsh i b o ‘Igan ikki 
o q im i — 
k e y n sc h ilik va m o n e ta riz m o 'r ta s id a k u c h li b a h s -m u n o z a ra la r va 
raqobat m aydoniga aylangan.
8. Siyosiy iqtisodiy toifa sifatida «Pul bu nima?» ekanligini aniqlash, ularning 
fu n d am en tal xususiyatlari va sabablarini aniqlashga intilish iqtisodiy 
fikrlashning k o ‘p asrlik tarixi orqali o'tadi. B iroq bugungi kunda h am
pulning nim a ekanligi va uning takror ishlab chiqarish aloqalari tizim ida 
egallagan o 'rn i haqida um um iy bir ilmiy tasaw u r yo'q.
9. Pulning m ohiyati haqidagi nazariyada u c h asosiy yo'n alish n i ajratib 
k o 'rsa tish m u m k in : m etallistik, n o m in alistik va m iqdoriy. P u ln in g
alohida tovar sifatidagi m ohiyatini hech bir nazariya to 'g 'ri va batafsil 
yorita olm agan.