58
Uzoq Sharq va Tinch okeandagi bahsli muammolarni hal qilish va dengizdagi
qurollarni cheklash maqsadida
1921-yil noyabr – 1922-yil fevral
oylarida
Va-
shington konferensiyasi
boʻlib oʻtdi. Vashington konferensiyasida AQSH, Buyuk
Britaniya, Fransiya va Yaponiya oʻrtasida shartnoma imzolandi.
1919–1923-yillari imzolangan shartnomalar va jahondagi kuchlarning yangi
nisbati xalqaro munosabatlarning
Versal-Vashington tizimi
nomini oldi. Versal-
Va shington tizimi bir guruh davlatlarning dunyoga hukmronligini, dunyo siyosatida
AQSH taʼsirining sezilarli kuchayganligini aks ettirdi.
1930-yillarning boshiga kelib AQSH kapitalistik dunyoning tan olingan yetakchisi-
ga, texnik taraqqiyotning yalovbardoriga aylandi. Iqtisodiy inqirozning butun qudrati
ham shu yerda namoyon boʻldi. Xoʻjalikning anʼanaviy tipi oʻz imkoniyatlarini yakun
-
ladi.
1929–1932-yillari
sanoat ishlab chiqarish hajmi
50%
ga qisqardi,
13 millionga
yaqin kishi oʻz ish joylaridan mahrum boʻldi.
1932yil noyabrdagi saylovlarda Amerika xalqiga yangi kurs vaʼda qilgan
Franklin
Ruzvelt
gʻolib chiqdi.
“Yangi kurs”
Amerika kapitalizmining xarakterini oʻzgartirib
yubordi. U AQSH iqtisodini yangi, buyuk davlatchilik intilishlari avj olgan davrga
mosladi. Shu tariqa 1930-yillarning ikkinchi yarmida AQSH va uning ortidan butun
kapitalistik dunyo iqtisodiy inqirozdan chiqib oldi.
B
irinchi jahon urushidan keyin liberal demokratiya mamlakatlarining yetak-
chisi AQSH boʻlib qoldi. Ammo amerikacha gullabyashnashning va ilgʻor
kapitalistik mamlakatlar iqtisodiyotining boʻsh tomoni ham boʻlib,
u doimiy yuz
beradigan inqirozlarda namoyon boʻladi. 1929yil 24oktyabrda
Nyu York fond
birjasida boshlangan inqiroz tufayli barqaror rivojlanish davri tugadi. AQSHning
ortidan butun kapitalistik dunyo jahon iqtisodiy inqirozi girdobiga shoʻngʻidi. Bu
inqiroz kapitalistik xoʻjalik shaklining XIX asr oxiri –
XX asr boshlari uchun xos
boʻlgan tarixiy evolyutsiyasini yakunladi.
Dostları ilə paylaş: 
