Shaxsiy kompyuter arxitekturasi va texnik

 
Tizim (оnakart) kartasi
Tizim kartasi axborotni uzatishning uchta yo‘nalishini ta’minlaydi: 
mikroprotsessor va ichki (asosiy) xotira, mikroprotsessor va tashqi 
qurilmalarning i / u portlari o‘rtasida, ichki (asosiy) xotira va tashqi 
qurilmalarning i / u portlari o‘rtasida (to‘g‘ridan-to‘g‘ri xotira rejimida). 
Axborotni qayta ishlash (hisoblash) jarayonini bevosita amalga 
oshiradigan qurilmalar, jumladan, mikroprosessor, RAM va shinalar, 
shuningdek, klaviatura va sichqonchani nazorat qilish qurilmasi ham 
mavjud. Kompyuterning boshqa tashqi qurilmalarini boshqaradigan 
sxemalar, odatda, anakartdagi yagona ulagichlar (uyalar) ga o‘rnatilgan 
alohida taxtalarda joylashgan. Ushbu ulagichlar orqali qurilma 
kontrollyorlari to‘g‘ridan – to‘g‘ri kompyuter avtobusidagi ma’lumotlar 

---

35 
uzatish tizimiga ulanadi. Ba’zan bu nazoratchilar tizim kartasida 
joylashgan bo‘lishi mumkin. 
Tizim birligi, shuningdek, o‘zgaruvchan kuchlanishni turli 
polaritlarning doimiy voltajiga va tizim kartasiga va tizim birligiga 
joylashtirilgan boshqa kompyuter qurilmalariga quvvat berish uchun 
zarur bo‘lgan qiymatlarga aylantiradigan quvvat manbai hisoblanadi. 
Quvvat manbai tizim birligini sovutish uchun aylanadigan havo 
oqimlarini, kompyuterning tarmoq energiya ta’minotini ishlab 
chiqaruvchi fanni o‘z ichiga oladi. Tarmoqqa qo‘shimcha ravishda, 
kompyuterda avtonom quvvat manbai ham mavjud-batareya. Taymer 
batareyaga ulangan-ichki elektron soat, agar kerak bo‘lsa, joriy vaqtni 
(yil, oy, soat, daqiqa, soniya va soniyalarning bir qismini) avtomatik 
ravishda olib tashlashni ta’minlaydi.
Asustek, Intel, Giga-Byte, Abit va boshqalar asosiy yetakchi tizim 
kartalari ishlab chiqaruvchilaridir. 
 
Interfeyslar 
Kompyuter bir nechta alohida qurilmalardan iborat. Komponentlar 
orasidagi o‘zaro aloqa uchun ular odatda shinalar deb ataladigan 
jismoniy chiziqlar (o‘tkazgichlar) bilan bog‘lanishi kerak. Avtobus va 
signallarni uzatish qoidalarining kombinatsiyasi interfeysni hosil qiladi. 
Bu kompyuter qurilmalarini ulash va ulash vositalarining kombi-
natsiyasi bo‘lib, ularning samarali o‘zaro ta’sirini ta’minlaydi. 
Funktsional maqsadga muvofiq, kompyuter interfeyslari tashqi (i / u) va 
ichki qismlarga bo‘linadi. Tashqi interfeyslar atrof-muhit birliklarini 
(printerlar, printerlar va shunga o‘xshash), shuningdek, maxsus 
boshqaruv komponentlarini (klaviatura, sichqonchani) ulash uchun 
mo‘ljallangan. Ichki interfeyslar bilan vaziyat biroz murakkabroq 
ko‘rinadi. Ulardan ba’zilarini tizim interfeyslari deb atash mumkin, 
chunki ular faqat platformada (tizim avtobuslari, chipset avtobuslari, 
xotira avtobuslari) va ularning bir qismi mahalliy sifatda namoyon 
bo‘ladi. Keng tarqalgan mahalliy interfeyslar orasida ISA, PCI, AGP, 
IDE (ATA), COM, LTP, USB. Boshqa joylarda bo‘lgani kabi, 
kompyuterdagi interfeyslarning muvozanatli tarkibi ham muhim omil 
hisoblanadi: zamonaviy va ma’naviy eskirgan standartlarning optimal 
nisbati, shuningdek, ularning hal qilinadigan vazifalarga muvofiqligi. 
Mahalliy va tashqi interfeyslarga e’tibor qaratiladi 

---

36