Щозирда инсоният фаолиятининг барча жабщаларига шахсий электрон щисоблаш машиналари (шэщм) шахдам =адамлар билан кириб бормо=д

3.2-rasm
StringGrid komponentini formaga qo’ygandan keyin, uni 5.2-jadvalga mos holda sozlash kerak.
3.2 -jadval

Hususiya	Qiymati
ColCount	5
FixedCols	0
RowCount	1
DefaultRowHeight	24
Height	24
DefaultColWidth	64
Width	328
Options . goEditing	True
Options . AlwaysShowEditing	True
Options .goTabs	True

 3.2-listingda dasturning matni berilgan
3.2-listing


unit getar_;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, Grids, StdCtrls;
type
TForm1 = class(TForm)
Label1: TLabel;
StringGrid1: TStringGrid;
Button1: TButton;
Label2: TLabel;
procedure Button1Click(Sender: TObject);
procedure StringGrid1KeyPress(Sender: TObject; var Key: Char);
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;


var
Form1: TForm1;


implementation

{$R *.dfm}

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);
var
a : array[1..5] of real; // massiv
summ: real; // elementlar summasi
sr: real; // o'rta arifmetik
i: integer; // indeks
begin
// Massivni kiritish
// agar katak bo'sh bo'lsa, ushbu katakka mos keluvchi
// massiv elementining qiymatini nolga teng deb hisoblaymiz
for i:= 1 to 5 do
if Length(StringGrid1.Cells[i-1,0]) <> 0
then a[i] := StrToFloat(StringGrid1.Cells[i-1,0])
else a[i] := 0;

// massivni qayta ishlash

summ := 0;
for i :=1 to 5 do
summ := summ + a[i];
sr := summ / 5;

// Natijani chiqarish

Label2.Caption :=
'Elementlar yig`indisi: ' + FloatToStr(summ) + #13+
'O`rtacha qiymati: ' + FloatToStr(sr);
end;


procedure TForm1.StringGrid1KeyPress(Sender: TObject; var Key: Char);
begin


case Key of
'0'..'9',#8 : ; // Raqamlar va
#13: //
if StringGrid1.Col < StringGrid1.ColCount - 1
then StringGrid1.Col := StringGrid1.Col + 1;
'.',',':
begin
if Key <> DecimalSeparator then
Key := DecimalSeparator; // ajratuvchi belgini ruhsat
// etilgan belgiga almashtirish
if Pos(DecimalSeparator, StringGrid1.Cells[StringGrid1.Col,0]) <> 0
then Key := Chr(0); // ikkinchi ajratuvchini
// kiritishni ta'qiqlash
end;
'-': // minusni birinchi belgi sifatida kiritiladi,
if Length(StringGrid1.Cells[StringGrid1.Col, 0])<>0 then
Key := Chr(0) ;
else key := Chr(0); // Qolgan belgilar
end;
end;
end.
Shuningdek, OnkeyPress hodisasini qayta ishlash protsedurasida kasr va manfiy sonlarni kiritish tashkil qilingan. Kasr sonlarni kiritishda sonning kasr qismini ajratuvchi belgi (nuqta yoki vergul) Windows sistemasi sozlanishiga bog’liq bo’ladi. Shuning uchun foydalanuvchi nuqta yoki vergul kiritishidan qat’iy nazar, katakka windowsda belgilangan ajratish belgisi chiqariladi. Buning uchun DecimalSeparator global o’zgaruvchidan foydalanilgan.


Memo komponentidan foydalanish
Bazi holatlarda massiv qiymatlarini kiritish uchun Memo komponentidan foydalanish mumkin. Memo komponenti yetarlicha katta miqdordagi qatorlarni kiritish imkonini beradi. Shuning uchun undan massiv elementlari satrli tip bo’lganda foydalanish qulay. Memo komponentini Formaga qo’yish oddiy shaklda amalga oshiriladi. Komponentning o’zi esa Standart bo’limida joylashgan.

3.3-jadvalda Memo komponentining bir qator xususiyatlari sanab o’tilgan.

3.3-jadval.

Xususiyat	Aniqlanishi
Name	Komponent nomi. Komponent xususiyatlariga murojaat qilishda foydalaniladi.
Text	Memo maydonidagi matn. Bir butun matn sifatida qaraladi.
Lines	Memo maydonidagi matn. Satrlar yig’indisi sifatida qaraladi. Satrga murojaat satr raqami bo’yicha amalga oshiriladi.
Lines .Count	Memo maydonidagi qatorlar soni
Left	Komponentaning chap chegarisidan formaning chap chegarasigacha bo’lgan masofa
Top	Komponentaning yuqori chegarisidan formaning yuqori chegarasigacha bo’lgan masofa
Height	Komponentaning balandligi
Width	Komponentaning kengligi
Font	Maydondagi matnning shrifti

Massivni kiritish uchun Memo komponentidan foydalanganda massiv har bir elementlarining qiymatlari alohidadan qatorga yozilishi kerak va har bir qiymat kiritilgandan keyin tugmasini bosish kerak.
Memo maydonidagi satrlarga murojaat qilish uchun Lines hususiyatidan foydalanamiz. Bunda Lines so’zidan keyin keyin o’rta qavs ([]) ichida kerakli satr raqamini berish kerak. Satrlar noldan boshlab raqamlanadi.
Memo komponentidan belgili massivni kiritish protsedurasining asosi takrorlanish jarayoni quyidagicha bo’lishi mumkin: