TC-İng arasında doğrudan ve dolaylı işbirliği Montrö’ye İng. desteği
II. Dünya Savaşı başladığında Türk-İng. İttifakı II. Dünya Savaşı başladığında Türk-İng. İttifakı Ekonomik ve mali ant.lar TC.ye İng. Kredisi Ancak bu dönemde UA. Alanda meydana gelen gelişmeler nedeniyle İng.nin gücü tükenmişti TC’nin savaş dışında kalma kaygısı TC’nin 2 savaş arası dönemdeki denge politikası sona erdi TC, Batılı ülkeler ve özellikle İng. İle ittifak kurma ilşkisi 2. Dünya Savaşı koşullarında ve arzu etmediği koşullarda ulaşmıştı
Bu dönemde TC-Frs. ilişkilerinde önemli konular Hatay Sorunu ve Borç Sorunu Fr. Lozan’da ve Musul konusunda İng.yi desteklemiş Lozan’da Fr. Kapitülasyonlar ve Osm. Borçları konusunda direnmiş Çünkü, TC’de ticari faaliyetleri çok Suriye sınırının saptanması konusunda problem 1921 ant.nın 8. md.si Bozkurt-Lotus davası Fransız misyoner okulları
Osmanlı Borçları : Osmanlı Borçları : Osm.Devl.tahvil satarak en çok Fr.ya borçlanmış TC 1912 öncesi borçların % 62’sini, daha sonraki borçların % 73’ünü ödemeyi kabul etti Geri ödeme : altın lira /kağıt para 22 Nisan 1933’te TC lehine yeni düzenleme Borç ödemesi 25 Mayıs 1954’te tamamlanmıştır
Sancak (Hatay-1936-Atatürk) Sorunu Sancak (Hatay-1936-Atatürk) Sorunu 1936’da Hatay adı Atatürk tarafından verildi(Türk kimliğine vurgu yapmak için) Mondros imzalandığında Sancak Osmanlıların 9 Kasımda 7. md.ye göre İng. İşgali ve gizli ant.a göre Fr. ya bırakıldı Sancak Misak-ı Milli sınırları içinde 1921 Fransız ant. ile özel bir yönetim altına konularak Sancak dışarıda bırakıldı 24 Temmuz 1922’de MC tarafından onaylanan ve Suriye’nin FR. Mandası altında olmasını öngören ant. 29 Eylül 1923’te yürürlüğe girdi
31 Aralık 1924’te Fr. Sancak’a ilişkin kararname yayınlayarak, Arap milliyetçilerini memnun etmek için, yönetsel konularda mevcut rejim korunmakla birlikte, bölgenin Suriye devletine yani Şam yönetimine bağlandığını bildirmiştir. 31 Aralık 1924’te Fr. Sancak’a ilişkin kararname yayınlayarak, Arap milliyetçilerini memnun etmek için, yönetsel konularda mevcut rejim korunmakla birlikte, bölgenin Suriye devletine yani Şam yönetimine bağlandığını bildirmiştir. Bu duruma Sancak’ta yaşayan Araplar dışındaki halk, başta Türkler olmak üzere, Aleviler ve Ermeniler tepki göstermiştir. Sancaklı Türklerin bağımsızlık istekleri, bu dönemde Şeyh Sait isyanı ve Musul sorunu ile zor durumda bulunan TC’de yankı bulmamıştır.
30 Mayıs 1926’da TC. ile Fr. Arasında Dostluk ve İyi Komşuluk İlişkileri Sözleşmesi imzalanmıştır. 30 Mayıs 1926’da TC. ile Fr. Arasında Dostluk ve İyi Komşuluk İlişkileri Sözleşmesi imzalanmıştır. Bu sözleşme 1921 tarihli Ankara ant.nı bütünlemiştir ve değişikliğe uğratmamıştır. 1926 Sözleşmesinden sonra iyileşen Türk-Fr. İlişkileri Sancak’ta yaşayan Türklerin durumlarının düzeltilmesine olanak sağlamıştır. Bu dönemde Sancaklı Türkler TC. deki tüm reformları uygulamaya başlamışlar ve Halk Partisi kurarak örgütlenmelerini disiplinli biçimde gerçekleştirmişlerdir.
Bu gelişmeler Fr. Tarafından desteklenmiş ve Sancak, Fr. Tarafından kendisine muhalefet eden Şam yönetimine karşı koz olarak kullanılmıştır. Bu gelişmeler Fr. Tarafından desteklenmiş ve Sancak, Fr. Tarafından kendisine muhalefet eden Şam yönetimine karşı koz olarak kullanılmıştır. 1930’da İng. Mandası sona erip Irak’a bağımsızlık vermesi Suriye’yi de harekete geçirince Sancaklı Türkler arasında milliyetçi istekler gündeme gelmiştir. Bu nedenle 1930 tarihli Suriye anayasasına Sancak’ın özel rejimine ilişkin hükümler konmuş, böylece Sancak Türkleri tatmin edilmiş ve de Suriye Araplarına gözdağı verilmiştir.
1936’da UA. Ortamda önemli gelişmeler olmuştur: İtalya’nın Habeşistan’ı işgali 1936’da UA. Ortamda önemli gelişmeler olmuştur: İtalya’nın Habeşistan’ı işgali Almanya’nın Versay zincirlerini kırması vb. Bu ortamda Avrupa’daki ortamla ilgilenmek isteyen Fr. Manda yönetimini sona erdireceğini açıkladı 9 Eylül 1936’da Suriye ile Fr. arasında imzalanan ve manda yönetimini sona erdiren ant. 3 yıl sonra Suriye’nin MC üyesi olmasıyla yürürlüğe girmiştir. Ant.da Sancak’la ilgili md. yok TC tepki gösterdi
Suriye konuyu görüşmeye yanaşmadı Suriye konuyu görüşmeye yanaşmadı TC Dış.Bak. T.R. Aras MC’de yaptığı konuşmada Fr. nın Suriye ile yaptığı anl.nın benzerini Sancak’la da yapmasını istemişse de Fr. kabul etmemiştir. Taraflar ikili görüşmelerde anlaşamadılar Sancak konusunu MC.ne götürdüler
Dostları ilə paylaş:
|