179
Bax bu cür coşqun çayda qayıqdan kənara yıxılırsansa, avar
çəkmək lazım deyil, səni nə vaxt çıxaracaqlarını gözləməlisən
180
birdən Amerika, Kolorado ştatı, Qayalıqlı dağlar, prezident
Fordun evi və onun balerinaya oxşayan həyat yoldaşı...
Daşa öz ingiliscəsini nümayiş etdirirdi. Mən onu saxla-
maq istədim. Və gördüm ki, qızımın səmimi monoloqundan
prezidentin arvadının gözləri yaşarıb. O da cavabında dedi
ki, hələ heç vaxt rus qızı ilə danışmayıb. Və həqiqətən də
uşaqlıqda balerina olmağı arzulayırmış və balet məktəbində
oxuyub. Atasının ölümündən sonra isə Daşa ilə yaşıd olan
zaman rəqslə yaşamaq üçün pul qazanırmış.
Mən bir dollar rəqs dərsi keçilən otağın icarəsi üçün ödə-
yirdim. Bir dollar pianoçuya gedirdi. Altı dollar isə anama
verirdim. Deməliyəm ki, bu, kifayət qədər yaxşı pul idi.
Amma biz burada niyə dayanmışıq? Gedək, sizə evi göstə-
rim. – O, öz gözəl əli ilə evi göstərdi və qızımla məni ardınca
getməyə dəvət etdi.
Adətən, romanlarda yazılır: “Ev öz gözəlliyi ilə bizi hey-
ran etdi...” Bu halda isə ev öz qeyri-adiliyi ilə heyranlıq
doğurdu. Bu mənim Amerikada gördüyüm ilk şəxsi ev idi.
Həm də bunun ABŞ prezidentinin evi olmasına şübhə yox
idi. Geniş hollun mərmər döşəməsində müxtəlif rəngli mər-
mər parçalarından prezident möhürü düzəldilmişdi. İngilis-
cə “möhür” sözünü bilmədiyimdən, Amerika ingiliscəsi isə
başqa cür səsləndiyindən, Betti Fordun verdiyi izahatın bir
çox məqamlarını anlaya bilmədim.
Amma məndə elə bir hiss qaldı ki, mərmər döşəmədəki
ornament rakursdan asılı olaraq, şəklini dəyişir, elə bil han-
sısa müəmmanı yaşadırdı. Elə görünürdü ki, o nəsə vacib,
dini mənanı gizləyir. Ola bilsin ki, altında hansısa dərinlik
var, başqa mühitə, ayrıca binaya girişdir. Sonralar Den Bra-
unun romanlarında bütün bu işarələr, möhürlər və digər
rəmzlər mistik, mason izahını tapdılar.
Biz otaqdan-otağa, bir yerdən başqasına keçirdik. Bəzi
şeyləri Daşadan soruşurdum. Betti çox gözəl hekayəçi idi.
Həm də fokusçu kimi, bizim şəxsimizdə dinləyiciləri sürp-
rizlərə hazırlayır, sonra isə danışdıqlarının təsdiqini nüma-
yiş etdirirdi.
Sən axı bilirsən, prezident Ford döyüşüb, - o, bir az müəl-
181
lim kimi Daşaya müraciət edirdi. – Bəli o, donanma zabiti
idi, ayağından yaralanmışdı. Sonralar ayağının bir hissəsi-
ni kəsdilər, əməliyyat olunmuş oynaqlarını işlətmək üçün o,
hər gün üzməli idi.
“Ah, bəs belə de, - mən düşündüm. – Deməli, tennis kor-
tunda Fordun ayağında gördüyüm sarğı bununla izah olu-
nurmuş”.
Bax, indi – prezidentin arvadı davam etdi, - siz ərimin hər
gün yarım mil üzdüyü basseyni görəcəksiniz. – O, başqa ota-
ğın qapısını açdı. Mən nəhəng, olimpiya basseynini görməyə
hazırlaşırdım, amma bu otaqda təxminən on- iyirmi metr
uzunluğu və dörd metr eni olan hovuz vardı.
Bu basseyni inşa etmək çox çətin idi, axı onu qayada ça-
pıblar. Fəhlələr çox yorulurdular. Mən tez-tez onlara barbek-
yu gətirirdim. Bir dəfə ət iyinə meşədən bizə ayı balası-qrizli
gəlmişdi. Kişilər qonağı görəndə çox sevindilər. Dadlı təam-
lara qonaq etdilər, yedirtdilər. Təsəvvür edirsiniz, o bizə tez-
tez gəlməyə başladı. Mən o vaxt bu barədə bilmirdim. Bura
səfərlərimdən birində isə onu gördüm və çox qorxdum. Mən
fəhlələrə xəbərdarlıq etdim ki, belə etmək olmaz. Axı istə-
nilən anda onun anası da gələ bilər və nəticə çox gözlənilməz
olar. Bizim diyardakı qrizlilər çox böyükdür. Bəzi “analar”ın
çəkisi ton yarımdan artıq, hündürlüyü isə üç metr yarımadək
ola bilər. Təsəvvür edirsinizmi, öz balasını müdafiə etməyə
gələn ana nələr törətməyə qadirdir.
Fəhlələr möhkəm qorxdular. Onlar bu barədə bilmirdilər
axı. Həmin gündən onlar ayı balasından gizlənməyə başladı-
lar. Hətta bir neçə günlüyə işi dayandırdıq ki, o daha gəlmə-
sin. Ayı balası isə hələ uzun müddət evimizə gəldi: qapının
dəstəyini cırmaqlayırdı ki, onu içəri buraxsınlar, öz şirniyyat
payını tələb edirdi.
O, bizə kifayət qədər dərin və dəfələrlə cırmaqlanmış tax-
tadan dayaq dirəyini göstərdi.
Budur, bu da onun qonaq gəldiyi günləri xatırladan
əlamətlər, - o, öz hekayətini gülə-gülə yekunlaşdırdı.
Ümumiyyətlə, amerikalıların insanları öz evlərinə asan-
lıqla dəvət etmələri məni təəccübləndirir və təsirləndirirdi.
182
Yalnız qonaq kimi axşama yox, həm də qalmağa, bir müddət
yaşamağa. Bizdə belə deyil. Bizim evlərimiz, bizim hasarlı,
qıfıllı qalalarımızdır. Onlarda isə çox vaxt heç hasar da yox-
dur. Ev çəmənlikdədir, hər yerdən görünür, giriş qapıları isə
yarıya kimi şüşəlidir.
Forum başa çatdıqdan dərhal sonra Süzan və Kris de Mus-
lar məni və qızımı bir neçə günlüyə evlərinə qonaq dəvət
etdilər. Aleksey məzuniyyəti başa çatdığından Moskvaya
uçmağa hazırlaşırdı. Biz isə Daşa ilə Vaşinqtonda qonaq qal-
maq üçün daha bir gözlənilməz təklif aldıq.
183
81 yaşında ABŞ prezidenti qamətli və iti ağıllı idi
184
AMERİKA GÜNDƏLİYİ
Kolorado əfsanəsi başa çatdıqdan sonra, aeroporta yollan-
dıqda, qızımız gözlənilmədən gün eynəyi almaq istədi. Ame-
rikalıların taxdıqları eynəkdən. Onda amerikalı yeniyetmələr
Con Lennonsayağı qara eynəklər taxırdılar. Xırda, yumru, na-
zik sağanaqlı.
- Sənin ki, artıq bir eynəyin var. – Mən vaxt itirmək istəmir-
dim.
- O Krisin eynəyi idi. Mənə müvəqqəti vermişdi.
- Bəs niyə əvvəlcədən almamısan?
- Ana, bu bizim yolumuzun yaxınlığındadır. Düz şossenin
üstündə. Odur, mağazanı görürsən?
Biz o anda təpədən aşağıya, baş magistrala enirdik, düz
yolumuzun üstündə, “hayvey”dən üç yüz metrlik məsafə-
də həqiqətən də birmərtəbəli supermarket vardı. Super mar-
ket hər bir tərəfdən reklam lövhələri, fırlanan şəkilli kublarla
əhatələnmişdi. Girişdə gəzişən Mikki Maus və pişik Cerri ge-
yimli reklam agentləri sevinclə əl edir, yoldan keçənləri içəri
dəvət edirdilər. İyul satışının pik nöqtəsi idi.
Aleksey etiraz etdi:
- Nə eynək, qızlar? Biz təyyarəyə gecikirik.
Amma mən qızımı yaxşı anlayırdım və gözəl bilirdim ki,
Moskvada nə və hansı qiymətə satılır.
- Alyoşa, bir saniyəliyə. Biz tez gələcəyik. Sən heç hiss et-
məyəcəksən.
- Ata, bu, düz girişdədir. Xahiş edirəm! – Biz tandemlə çıxış
edirdik.
Azlıq çoxluğa tabedir, odur ki, Aleksey güzəştə getməli
oldu. Bizə elə gəldi ki, lazım olan eynəyi tez tapdıq və maşına
qayıtdıq, amma Daşanın atasını bu, sakitləşdirmədi.
- Siz eynəyi düz on beş dəqiqəyə aldınız! Nə üçün onu al-
dın? Sən bu eynəkdə kor Pyuya oxşayırsan, - o, qızıma dedi.
– Biz sənin ucbatından gecikə bilərik.
Dostları ilə paylaş: |