214
du. Bu anda böyrümdə ərimin fiquru peyda oldu. Arvadının
Amerikanın bir nömrəli yoldan çıxaranı ilə həvəslə söhbətləş-
diyini görüb, Çubaysla söhbətini kəsərək bizə yaxınlaşmışdı.
Klinton onu görə bilməzdi, çünki Aleksey arxa tərəfdən
gəlmişdi. O, sadəcə olaraq, yüngül hərəkətliliyi hiss etmiş-
di. Budur, Klinton geriyə dönür, həyat yoldaşımla görüşərək,
onu salmlayır:
- İşləriniz necədir? Necəsiniz?
- Çox yaxşı, - Aleksey cavab verdi. – Mən Aleksey Puşko-
vam. Biz bir neçə il öncə, sizin radiomüraciətiniz zamanı gö-
rüşmüşdük.
- Əlbəttə, əlbəttə! Mən sizi xatırlayıram! – Onun həqiqəti
söyləmədiyinə necə inanmamaq olar.
- Bu isə mənim həyat yoldaşımdır, - Aleksey davam etdi.
- Bəli-bəli. Biz artıq tanış olmuşuq. Mən yalnız salamlamaq
üçün yaxınlaşmışdım. Sizə xoş axşam arzulayıram!
O, dərhal döndü və Rusiya prezidentinin dayandığı yerə
getdi.
- Nədir, Klinton özünü sənə calayırdı? - ərim şən halda za-
rafat etdi.
- Calayırdı da, - mən baş verən hadisədən sarsılmaya
bilməzdim. – Alyoşa, təsəvvür edirsən, bu, necə ola bilər?..
Onun yaşadığı bütün qalmaqallardan sonra! Bütün ifşalar-
dan sonra! Axı istənilən başqa bir adamın libidosu nəinki əzi-
lib, boğulmalı idi, iltihablı kor bağırsaq kimi kəsilib atılmalı
idi də! Onun əvəzinə istənilən başqa biri hicab geyinərdi ki,
öz reaksiyasını gizləsin və dünyaya xırda bir dəlikdən baxsın.
O, isə Alyoşa, başa düşürsən, yoldan çıxarmaqda davam edir.
Elə-belə! Sadəcə olaraq tonusda qalmaq üçün, hər saniyə və
hər dəqiqə! Mən sarsılmışam! Bax, bu, instinktdir!
- Basic instinct, - daha inandırıcı olmaq üçün əlavə etdim.
– Və bu qadınların xoşuna gəlir! Onlar, xüsusilə də ameri-
kalı qadınlar, öz hüquq bərabərliklərindən, azadlıqlarından
möhkəm yorulublar. Qadınlar əsgər Ceyn ola bilməzlər və
olmamalıdırlar. Qadın biləndə ki, onların yanlarında güclü
cinsdən adam var, çox sevinirlər. Qadın zəifliyini, zərifliyini
və müdafiəsizliyini hiss edəndə bu çox yaxşıdır. Əgər bu, “Bir
215
Xanaan torpağının müdrik siyasətçisi. İsrail Prezidenti Şimon
Peres
216
nömrəli kişi” prezidentdirsə, inan ki, belə prezident ancaq si-
yasi mətnlər söyləyən hansısa plastik zəhlətökəndən dəfələr-
lə yaxşıdır.
* * *
P.S. Gecənin sonunda biz şəkil çəkdirdik. Hafizəm onun
qıyqacı baxışlarını, göz vurmasını və qızlara məhəbbət se-
renadası oxuyan şuluq saksofonçu-oğlan uşağını xatırladan
görkəmini qoruyub saxlayıb.
217
BÖYÜK PYOTRUN KİÇİK HOLLANDİYASI
İnsan həyatı – romandır. Hər kəsin müstəqil olaraq yaz-
dığı roman. Bu roman avantüralarla zənginləşdirilə bilər, ya
da şit təsir bağışlayar. Macəralı və ya həddindən artıq darıx-
dırıcı ola bilər. Roman məhəbbət haqqında, kədərli və qəmli,
həyatımızı təşkil edən hər şey barəsində ola bilər. Hər bir ro-
manda olduğu kimi, orada da baş personajlar və ikinci dərə-
cəlilər, qəhrəmanlar və anti-qəhrəmanlar var.
Əgər tale mənə teatr, kino aləmində qalmağı qismət etsə
idi, istisna etmirəm ki, həyatım başdan-başa “ekşn”ə çevrilə-
cəkdi. Amma evlilik başqa bir mühitin sakini olmağıma gəti-
rib çıxardı, ünsiyyət dairəm də tədricən dəyişdi. Bu dairədə
qalmaq asan deyil, ora daxil olmaqsa daha çətindir. Mənə
bunu özüm üçün kəşf etmək çox maraqlı idi. Bütün bunlar
həyat təcrübəmi, belə deyək, həyat ehtiyatımı təşkil etdi.
Həm xarici ölkələrdəki təcrübəm, həm ssenari müəllifi
olduğum sənədli filmlərin çəkilişi, həm də ərimi müxtəlif
ölkələrə səfərləri zamanı müşayiət etməyim sayəsində xeyli
təəssürat toplamışdım. Bu təəssüratlar yalnız turist kimi de-
yil, həm də sosializm dövründə deyildiyi kimi, başqa dünya-
dan olan insanları psixoloji cəhətdən müşahidə nəticəsində
əldə edilmişdi.
Bu başqa dünya fövqəladə insanlardan və xüsusi müna-
sibətlərdən ibarət deyil. Oranın öz problemləri, öz tapmaca-
ları və öz parazitləri var.
Mənə onların gündəlik həyatını, bir-biri ilə söhbət
edərkən ünsiyyət maneralarını, problem və məzəmmətləri-
ni anlamaq çətin deyildi. Bütün bunlara müxtəlif qitələrdəki
dostlarımızın evlərində və mənzillərində yaşamaq təcrübə-
sini də əlavə etsək, diqqətli müşahidəçi həyatı olduğu kimi
– bəzək-düzəksiz və parıltısız görə bilir.
Yeri gəlmişkən, bu faydalı təcrübə Rusiya həyatında gün-
dəlik hadisə və adi hal hesab etdiklərimizi qiymətləndirmə-
218
yi öyrətdi. Sizə sadə bir misal çəkim: “Böyük Pyotrun kiçik
Hollandiyası” filmim çəkilərkən, çəkiliş qrupumla Nider-
landın yarısını gəzmişdim. Leyden universitetindən olan
professor-slavistlə söhbət edəndə, onun Rusiyada insanların
necə dostluq etmələri barəsində həsədlə danışmasına çox
heyrətləndim. Hərçənd mən bunu xüsusi nailiyyət hesab
etmirdim. Lakin Harri Peynenburq gözlərini parıldadaraq
üzümə baxır, sanki İsa peyğəmbərdən hansısa vəhy və məs-
ləhət gözləyirmiş kimi, təkrarlayırdı:
- Bizdə zəng etmədən heç vaxt dostunun yanına proble-
minlə bağlı gedə bilməzsən. Bu, mümkün deyil. Hətta sən
keflənib ən yaxın dostuna ürəyini açmaq, arvadından, rəi-
sindən, pulun yoxluğundan, yaxud sağalmaz xəstəlikdən
şikayətlənsən, əmin ola bilərsən ki, o, yuxuya getməzdən
öncə daha səninlə dostluq edə bilməyəcəyinə dair qərar
verəcək. Sən sadəcə olaraq onun dostluğuna layiq deyilsən!
Axı, “okeylik” prinsipi həyatımızın başlıca prinsipidir. Sən-
də hər şey yaxşı olmalıdır. Sən məhz bununla insanları cəlb
edirsən. Əgər pis hadisə baş veribsə, psixoloqa, ya da psixo-
terapevtə müraciət et. Orada psixoloji yardım al. Nə üçün
mən sənə peşəkar köməyi pulsuz etməliyəm? Belə deyək,
dostcasına? Sən mənim vaxtımı alırsan, şikayətlənirsən.
Ümumiyyətlə, bu mənim əhvalımı korlayır. Mən isə bun-
dan sonra səninlə dostluq edəcəm? Buna görə də, - Harri
Peynenburq yekunlaşdırdı, - əgər mənim problemim var-
sa, mən dost hesab etdiklərimin yanına yox, instansiyala-
ra getməyə üstünlük verirəm. İnstansiyalara mən həm də
ona görə gedirəm ki, orada anonim qalacağam. Öz dostum
üçün isə mən şən, həyatsevər olacağam. Mənimlə istirahət
etmək, pivə içmək, dəniz sahilində gəzmək və tennis oyna-
maq xoşdur.
Yaxud başqa bir şey: sizdə dostlardan borc pul götürmək
qəbul olunub. Bizdə bu barədə hətta soruşmaq da ədəbsiz-
likdir. Bu pula dostun faiz götürə, yaxud onu hansısa işə
qoya, özünə nəsə ala bilər. Mən onun büdcəsinə müdaxilə
etmək hüququna malik deyiləm. Axı, bizim pullarımız pla-
na əsasən bölünüb.
Dostları ilə paylaş: |