Şukin adına teatr məktəbində təhsil alan gənc qızın aktrisa kar

270
İndi yalnız allergiyası olanlar yapon mətbəxini dadmayıb-
lar. Bu gün artıq çoxları syabu-syabunu saşimidən, rollanı isə 
suşidən ayıra bilir. Ömründə heç olmasa bir dəfə Yaponiya-
da olan adam hətta restorana da deyil, orada hər küncdə olan 
adi suşi-bara giribsə, dərhal başa düşər ki, Moskvadakı “ya-
pon mətbəxi” sadəcə olaraq “ikinci təzəlikli nərə balığıdır”. 
Üzəri  ilə  yapon  balıq  fantaziyası  üzən  fırlanan  konve-
yer  lentinin  yanında  oturan  rus  adamının  başı  konveyerin 
hərəkət sürəti ilə dönəcək. Yaşıl bükülülər, bizdə Rusiyada-
kından fərqli rəngdə olan qızılbalıq, başqa düyü... 
Tokioda,  yaxud  Kiotoda  qısa  müddətdə  qurmana  çevri-
lirsən.  Əsil  musiqi  sərrafları  hərdən  konservatoriyaya  ta-
nış əsərə başqa orkestrin ifasında qulaq asmağa gələn (sən 
demə, bu orkestrdə valtornalar daha ucadan səslənir) kimi, 
Tokioda da yapon mətbəxinin əsil biliciləri göz önündə olan 
restoranlara deyil, darvaza, pilləkan altında, bağçanın o biri 
tərəfində və çiçək açmış xrizantemanın yanından gizli cığır-
la sola gedirlər... məhz orada əsil “syabu-syabu”nun dadına 
baxmaq olar. 
Bizim Yaponiyadakı o vaxtkı səfirimiz xidməti işlə əlaqə-
dar  olaraq  Kyüsü  adasına  getdiyindən,  bizə  məhz  belə  bir 
gizli yerin ünvanını qoymuşdu. Biz Akasakinin yarısını baş-
dan-ayağa  gəzdik,  amma  oranı  tapa  bilmədik.  Lazım  olan 
iki saylı evi gördük, ikinci mərtəbəyə qalxdıq və bələdçi ka-
ğızında göstərilən restoranı tapa bilməyərək, yenidən aşağı 
endik. 
Bu  vəziyyətdən  karıxdığımızdan,  ərim  maykanın  üstün-
dən tünd rəngli pencək geyinmiş qaradərili hündürboy oğ-
lana ingilis dilində müraciət etdi.
Mən bu anda rayonun xəritəsinə baxmaq üçün dayandı-
ğımdan,  Alekseyin  həmsöhbətinin  restoranın  adına  əzabla 
baxaraq, ingilis dilində nəsə deməyə çalışdığını eşitdim. Bir-
dən ərimin ağlına gəldi: 
- Bəlkə siz fransız dilində danışırsınız? – o, soruşdu.
Qaradərili sevincək dil boğaza qoymadı:
-  Əlbəttə,  əgər  Seneqaldanamsa,  fransız  dilində  danışı-
ram. Bəs sən hardansan?

---

271
Həyatımdakı ən böyük saşimi: professor Şikeqi Xakamadanın, 
İrina Xakamadanın doğma qardaşının qonağı olarkən. 
Yokoqama

---

272
- Mən Rusiyadanam.
- Qulaq as, - dərhal restoranı unudaraq, sən demə, ara-
düzəldən  olan  seneqallı  birbaşa  işə  keçdi.  –  Mən  səni  elə 
qızlarla tanış edərəm ki, gözlərini çəkə bilməzsən, həyatın 
boyu xatırlayarsan. Gedək, burda, yaxınlıqdadır. 
O, şarnir üstündəki kimi, getmək üçün geri çevrildi.
- Geyşalar? - ərim gülümsəyərək, soruşdu.
-  Yox,  geyşalar  deyil.  Daha  yaxşı  və  ucuzdur.  Geyşa, 
bilirsən  nə  qədər  istəyəcək?  O,  hər  şeyi  hesablayacaq:  ki-
mono  üçün  nə  qədər  ödəyib,  krem  və  saç  düzümünə  nə 
qədər verib, elektrik xərcini və daha nələri. Öz aramızdır, 
elə kimono var ki, qiyməti on min dollardır. Qısası, geyşa 
bahadır! Məndə isə normal qiymətə, normal qızlardır. Tez 
gedək!
- Sağ ol, dost, amma mən restoran axtarıram. Həyat yol-
daşım da buradadır.  Restoran hardadır, bilirsən?
Seneqallı bizi müşayiət etməyi öhdəsinə götürdü, onlara 
yaxınlaşanda, söhbətlərinin sonunu eşitdim.
-  Əlbəttə,  sən  nahaq  arvadınla  gəlmisən.  Burda  əladır. 
Restoran isə budur. Siz yanında dayanmısınız. Sadəcə ola-
raq sizə bir mərtəbə yuxarı yox, bir mərtəbə aşağı lazımdır. 
Amma sən söz verirsənmi, növbəti dəfə tək gələcəksən? – 
o, müəmmalı tərzdə başını yellədi.
Onlar gülüşüb  vidalaşdılar. Biz yapon mətbəxinin mə-
bədinə  endik.  Orada  dadına  baxdığımız  “syabu-syabu” 
yalnız Yaponiyanın qədim paytaxtı Kiotoda xırdaca resto-
randa bizi qonaq etdikləri “syabu-syabu”dan geri qalır. 
Biz  Tokioda  olanda  baş  verən  zəlzələ  isə  doğrudan  da 
kiçik güclü imiş. Təxminən 4,5 ballıq. Əlbəttə, reklam löv-
hələri aşmış, otuzadək insan yaralanmışdı. Küçələrdə sax-
lanmış maşınlar yerlərindən tərpəndiklərindən yüngülvari 
əzilmiş, siqnalizasiyaları işə düşmüşdü. Hardasa vitrinlər 
qırılmış,  universamda  piştaxta  kiminsə  üstünə  aşmışdı. 
Növbəti  axşam  birgə  şam  yeməyi  yediyimiz  zaman  səfi-
rimiz  Aleksandr  Losyukov  danışırdı  ki,  onun  villasında 
səfərdən qayıtdıqdan sonra şəkillərin əyildiyini, qapıların 
açıldığını  görüb.  Orada  qaldığımız  on  gün  ərzində  ərim-

---

273
lə mən bir neçə dəfə eyni yuxunu görmüşdük: yuxarıdan 
düşən  daşlardan  qurtulmaq  üçün  necə  qaçırıq,  bina  necə 
dağılır, aşağıda isə yer silkələnir və çatlayır... Amma bizim 
üçün bu, yalnız yuxu idi, qorxulu yuxu.
Erika-sanın  haqqında  danışdığı,  yüz  ildən  bir  olan  – 
səkkiz  bal  gücündə  sunami  və  zəlzələ  ilə  əsil  dəhşət  isə 
Yaponiyaya beş il sonra, 10 yanvar 2011-ci ildə gəldi.
Nəhəng dalğalar öz yolunda evləri və maşınları, qırmızı 
körpülü süni gölləri, zavodları, ibadət və meditasiya yerlə-
rini, məktəbləri və xəstəxanaları yuyub apardı. Fukusima 
da onda partladı.
Bu fəlakəti yaşamayan xoşbəxt insanlarsa televiziya ek-
ranlarında faciənin, radiasiyanın qurbanlarının yaşadıqları 
dəhşətlərə baxırdılar. 

---

274
AH, QƏRİBƏ YENİ DÜNYA!
- Siz bu qrupa necə qulaq asırsınız? O çoxdan köhnəlib. Mən ona üç 
yaşım olanda qulaq asırdım.
- Bəs indi neçə yaşın var?
- Artıq altı yaşım var.
- İndi nəyə qulaq asırsan?
- Ən dəbdə olana - ... 
Bərbərxanada altı yaşlı müştəri ilə söhbətdən
Hər nəslin öz musiqisi, kitabları, kumirləri, qəhrəman-
ları və anti-qəhrəmanları var.
Təxminən yüz il əvvəl, 1932-ci ildə ingilis Oldos Xaksli 
“Çox gözəl yeni dünya” (“Brave New World”) adlı roman 
yazmışdı. Romanın adının tərcüməsi başqa variantda belə 
səslənir  –  “Qəribə  yeni  dünya”.  Müəllif  qəhrəmanlarını 
ailənin, valideyn ocağının, insan həyəcanlarının, şəxsi hə-
yatın, ölkə tarixinin artıq yük kimi “util”ə verildiyi uydu-
rulmuş dünyada yerləşdirir. Bu romanı antiutopiya adlan-
dırdılar. 
Budur, səksən il keçdi. Və həmin qəribə yeni həyat baş-
ladı!  Rusiyada  iyirmi  iki  il  öncə  həmin  dünya  Yeltsin  və 
islahatçılar  tərəfindən  vəd  edilirdi.  Onlar  əvvəlki  dövləti 
ləğv  edərək,  gözəl,  sərbəst  həyat  haqqında  boş  vədlərlə 
insanları iki şəhərə: Moskva və Leninqrada cəlb edirdilər. 
Onların ardınca meydanlara çıxan, azadlıq və demokratiya 
təşnəsi olan insanlar nəhəng ölkənin taleyini həll etdilər. 
İndi artıq iyirmi ildir biz bu gözəl yeni həyatda yaşayı-
rıq. Onu necə xarakterizə etmək olar?
İstənilən insanın bu suala öz cavabı var. Kiminsə xəyal-
ları gerçəkləşib, kiminsə ümidləri puça çıxıb, kimsə əslində 
heç nəyin dəyişmədiyini bildirir.
Mən  ancaq  özüm  haqqında  danışa  bilərəm.  Mənim 

---