Suyuqliklar va gazlar mexanikasi

Nyuton formulasi deb ataladi. Undagi tezlik gradient suyuqlik

qatlamlari tezliklarining bir qatlamdan ikkinchi qatlamga o‟tganda (0X yo‟nalishida) o‟zgarish tezligin ta‟riflaydi. (8.8) dagi suyuqlikning tabiyatiga bog‟liq bo‟lib, u suyuqlikning (dinamik) yopishqoqlik koeffitsienti deb ataladi.

Yopishqoqlikning SI dagi birligi sifatida shunday suyuqlikning yopishqoqligi qabul qilinishi kerak, tezlik granienti bo‟lgan usgbu suyuqlikning ikki bir-biriga tegib turgan qatlamlari orasidagi yuzada 1 N gat eng ichki ishqalanish kuchi paydo bo‟ladi. Bu birlik paskal-sekund deb ataladi.
Adabiyotlarda yopishqoqlikning Puaz deb ataladigan lekin odatda foydalanilmaydigan o‟lcham birligi ham uchrashadi.
Suyuqliklarning yopishqoqligi haroratga teskari proporsoinal o‟zgaradi. Buning sababi harorat ortishi bilan suyuqlik molekulalari orasida o‟zaro ta‟sir kuchining kamayib ketishidadir.
6. Yopishqoqlikni aniqlashning stoks metodi
Yopishqoqlikni aniqlashning ushbu metodi suyuqlikda sekin harakatlanuvchi uncha katta bo‟lmagan sferik shakldagi jismning tezligin o‟lchashga asoslangan. suyuqlikga yuqoridan pastga qarab otilgan sharchaga uchta kuch ta‟sir qiladi: og‟rik kuchi ( shachaning zichligi), Arximed kuchi
( suyuqlik zichligi) va stoks tomonidan emperik aniqlangan qarshilik kuchi
, sharchaning radiusi, uning tezligi. sharcha tekis
harakatlanganda

yoki

bundan

Tekis harakatlanayotgan sharchaning tezligini o‟lchab suyuqlik (gaz) ning yopishqoqligin aniqlash mumkin.

7. Jismlarning suyuqliklarda va gazlarda harakati

Jismlarning suyuqliklarda va gazlarda harakatini o`rganish aviatsiyaning rivojlanishi va suv kemalarining
tezliklarini ortishi bilan bog‟liq. shu maqsadda suyuqliklar va gazlarda
harakatlanayotgan qattiq jismlarga ta‟sir etadigan kuchlarni ko`ramiz. Ular qanday kuchlar: suyuqlik yoki gazda harakat qiladigan jismga ikkita kuch ta‟sir qiladi (ularning teng ta‟sir etuvchisini deb belgilaymiz).
) jismning harakat yo`nalishiga qarama-qarshi yo`nalgan
bo`lib unga peshona qarshilik deyiladi. Jismning harakat yo`nalishiga perpendikulyar yo`nalgan ikkinchisi esa () – ko`tarish kuchi deyiladi (9-rasm). Peshona qarshilik
ifoda yordamida aniqlanadi. Bu erda jismning shakli va oqimga nisbatan holatiga bog‟liq bo`lgan o`lchamsiz koeffitsient, muhitning zichligi, jismning harakat tezligi, jismning eng katta ko`ndalang kesimi.
Ko`tarish kuchi
ko`tarish kuchining o`lchamsiz koeffitsienti. burchakka oqimga hujum
burchagi deyiladi. Uni shunday tanlash kerakki bunda peshona qarshilik kichik, ko`tarish kuchi bo`lsa katta bo`lsin. Bunday shart qanot sifatini ko`rsatuvchi

koeffitsient qancha katta bo`lsa, shuncha yahshi bajariladi.

http://fayllar.org