71
konu alan istihbarat
tır (
Joint Intelligence Doctrine, 2003: 2-17). Bilimsel ve
teknolojik istihbarat
vasıtasıyla düĢmanın bilim ve teknoloji alanındaki imkan
ve kabiliyetleri tespit edilerek ulusal güvenliğin sağlanması açısından gerekli
tedbirlerin alınması mümkün olmaktadır (Özdağ,
2011:123).
(f)
Biyografik Ġstihbarat
Stratejik
istihbaratın önemli alanlarından birisi olan
biyografik istihbarat
ile, hedef ülkenin önemli Ģahsiyetlerinin kimlik bilgileri,
davranıĢları, becerileri, iliĢkileri, sağlık durumları, sosyal becerileri, halk
üzerindeki etkileri vb. bilgiler elde edilmektedir (Joint Intelligence Doctrine,
2003:2-
17). Romalı Polybius‟un “
Bir
gemiyi baĢ dümencisinde
n mahrum
bırakırsanız bu gemi bütün mürettabatıyla birlikte düĢmanın eline geçer.
Bunun gibi savaĢta da bir ordunun komutanını zeka veya manevra alanında
alt ederseniz çok kere bütün düĢman ordusunu elinize geçirmiĢ olursunuz”
sözü
(Özdağ, 2011:117)
,
biyografik istihbaratın
lider
kadroya yönelik toplanan
istihbarat
olduğunu ortaya koymaktadır.
Lider kadronun zafiyetleri, ailevi yapısı, kiĢisel sorunları, güçlü ve zayıf
yönlerinin tespiti biyografik istihbaratın ilgi alanına girmektedir. Dolayısıyla bir
hârekat öncesinde veya hârekat içerisinde karar vericilere yönelik sahip
olunan bu tür bir ist
ihbaratın, hârekatın baĢarısı adına önemli olduğunu
söylemek mümkündür. Nitekim Sun Tzu'nun (2004:84); "amaç ister bir
orduyu vurmak, ister bir Ģehri zaptetmek isterse bir kiĢiye suikast düzenlemek
olsun, komutanların, komutan yardımcılarını, kapı muhafızlarının,
nöbetçilerin
isimlerini öğrenmek özel öneme sahiptir. Casuslarımızın amacı bu bilgilere
sahip olmalıdır" söylemi
,
bu görüĢü destekler
nitelikte
dir.
(g)
Sosyal Ġstihbarat
Ġstihbarat
alanlarının üzerinde en çok çalıĢılması
gereken ancak bir o k
adar da göz ardı edildiği değerlendirilen
bir istihbarat
alanıdır. Etkileri
, askeri istihbarat
kadar kısa sürede görülmese de
, uzun
vadeli süreçte
ortaya çıkmaktadır.
72
Sosyal istihbarat, hedef ülkenin sosyal yapısı ve kültürel alanlarına
odaklanmaktadır. Bir baĢka ifadeyle, sosyal istihbaratın amacı, ülkelerin
sosyolojik yapılarının çözümlenmesi için ihtiyaç duyulan veri toplama ve
analiz sürecini ifade etmektedir (Özdağ,
2011:97).
Kanada Silahlı Kuvvetleri
MüĢterek Ġstihbarat Doktrini sosyal istihbaratı;
toplumun parametrelerini, etnik
kökenleri, sosyal çatıĢmaları, toplumun düĢüncelerini, eğitimi, din, sağlık,
tarih, dil, değerler, algılar ve davranıĢlar gibi genel kültürel özellikleri içeren
bir istihbarat alanı olarak tanımlamaktadır (
Joint Intelligence Doctrine, 2003 :
2-17).
ABD Meskun Mahal
Harekâtlarında Ġstihbarat Desteği Talimnamesi
nde
(FM 2-91.4, 2008:1-18), meskun mahallerde
icra edilen harekâtların ağırlık
merkezinin "insan" olduğu vurgulanmıĢtır.
Talimname'ye göre harekât
ortamında
toplumun
desteği,
elde
edilecek
baĢarının
temelini
oluĢturmaktadır. Bu
durumda
, halkın arasında
icra edilen bir harekâ
tın
etkinliği
,
toplumsal yapı
ile
değerleri, ihtiyaçları, tarihi, dini, gelenek ve
görenekleri içeren toplumsal kültürün
anlaĢılmasıyla
doğru orantılıdır (FM 2
-
91.4,2008:1-18).
Sosyal istihbarata geleneksel savaĢların yanı sıra
savaĢ dıĢı
harekâtlarda da yoğun olarak ihtiyaç duyulmaktadır (Taylor, 2007:250
-267).
Bu görüĢ
, Jeffrey R. Cooper (2005)
tarafından da desteklenmektedir. Coope
r
(2005:5),
özellikle soğuk savaĢ zamanında geleneksel simetrik tehditlere
yönelik gerçekleĢtirilen istihbarat toplama gayretlerinin, yeni ortaya çıkan
asimetrik tehditler nedeniyle,
grupların sosyal ve kültürel yapılarına
odaklandığını
belirtirerek,
baĢarı
için ihtiyaç duyulan topl
umsal desteğin
,
sosyal istihbarat ile sağlanabileceğinin altını çizmektedir.
Harekât alanına yönelik istihbarat hazırlığının, askeri harekâtların
etkinliği ve baĢarısı adına ihtiyaç duyulan bir çalıĢma
olduğunu ifade etmek
mümkündür.
Bu çalıĢmaların temelini
,
önceden yazılan doktrinler
in
oluĢturduğu söylenebilir. B
egert ve Lindsay'a göre (2008) istihbarat doktrinleri
genel olarak,
arazi, hava ve düĢmanın askeri
imkân ve kabiliyetleri üzerine
odaklanırken
modern istihbarat doktrin
lerinde toplumsal yapıların analizine
de yer verilmeye baĢlanmıĢtır (Begert
and Lindsay, 2008:133
-143).