Tabiatni muhofaza qilish deganda, tushuniladi

Tabiatni muhofaza qilish deganda, ... tushuniladi. 11
====
#inson manfaatlarini ko’zlab, tabiatdan oqilona foydalanish, uni saqlash, qo’riqlash va tabiiy boyliklarini ko’paytirish yo’lida amalga oshirilayotgan tadbirlarning ilmiy asoslangan majmuasi.
====
Insonning xo’jalik faoliyati.
====
Tabiiy resurslardan foydalanish.
====
Mehnat resurslardan foydalanish.
++++
“Ekologiya” – yunoncha so‘z bo‘lib, ... degan ma’nolarni anglatadi.
====
“oykos”–tizim va “logos”–fan, ta’limot;
====
“oykos”–tirik organizm va “logos”–fan, ta’limot;
====
#“oykos”–uy va “logos”–fan, ta’limot;
====
“oykos”–qatlam va “logos”–fan, ta’limot.
++++
“Ekologiya” atamasini ... asariⁱda izohlab bergan edi.
====
#1866 yilda nemis biolog-darvinist olim Ernest Gekkel “Organizmlar morfologiyasining umumiy printsiplari”;
====
1833 yilda nemis biolog-darvinist olim Ernest Gekkel “Organizmlar morfologiyasining umumiy printsiplari”;
====
1869 yilda nemis biolog-darvinist olim Ernest Gekkel “Organizmlar morfologiyasining umumiy printsiplari”;
====
1866 yilda nemis biolog-darvinist olim Doruchayev “Organizmlar morfologiyasining umumiy printsiplari”.
++++
Umumiy ekologiya–... rivojlana boshladi.
====
botanika fanining bir bo‘lagi bo‘lsa-da, ammo botanika, zoologiyaga nisbatan yangi fan bo‘lib, u XIX-asrning boshlarida;
====
zoologiya fanining bir bo‘lagi bo‘lsa-da, ammo botanika, zoologiyaga nisbatan yangi fan bo‘lib, u XX-asrning o`rtalarida;
====
biologiya fanining bir bo‘lagi bo‘lsa-da, ammo botanika, zoologiya nisbatan yangi fan bo‘lib, u XX-asrning o`rtalarida;
====
#biologiya fanining bir bo‘lagi bo‘lsa-da, ammo botanika, zoologiya nisbatan yangi fan bo‘lib, u XX-asrning boshlarida;*
++++
Tabiat hodisalariga oid tushuncha va ta’limotlar takomillashib, evolyutsion tarzda rivojlanib borishi, inson bilan tabiat o‘rtasidagi bog’liqlik IX-XII asrlarda yashab ijod qilgan ... kabi alloma-bobokalonlarimiz asarlarida ham o‘z ifodasini topgan.
====
Abu Nasr Farobiy, Al-Xorazmiy, Abu Rayhon Beruniy, V.I.Lenin, Abu Ali ibn Sino, Mirzo Ulug’bek, Zahiriddin Muhammad Bobur
====
#Abu Nasr Farobiy, Al-Xorazmiy, Abu Rayhon Beruniy, Abu Abdulloh Jayhoniy, Abu Ali ibn Sino, Mirzo Ulug’bek, Zahiriddin Muhammad Bobur;
====
Abu Nasr Farobiy, Al-Xorazmiy, K.Marks, Abu Abdulloh Jayhoniy, Abu Ali ibn Sino, Mirzo Ulug’bek, Zahiriddin Muhammad Bobur;
====
Abu Nasr Farobiy, Al-Xorazmiy, Abu Rayhon Beruniy, Abu Abdulloh Jayhoniy, Abu Ali ibn Sino, Mirzo Ulug’bek, Cho`lpon.
++++
Ekologiya fani nimani o’rganadi?
====
tirik organizmlarning yashash sharoiti va shu asosda vujudga keladigan qonuniyatlarni o’rganadi.
====
tirik organizmlarni o’rganadi.
====
Tabiatga salbiy ta’sir xususiyatlarini o’rganadi.
====
#tirik organizmlarning yashash sharoiti va ularning o’zi yashab turgan muhit bilan o’zaro murakkab munosabatlari, hamda shu asosda vujudga keladigan qonuniyatlarni o’rganadi.
++++
Tirik mavjudot va uning ma’lum hududiga mos keladigan muhitlaridan iborat tizimlar tabiatini tadqiq etadi. Bu esa ... - deb ataladi.
====
tadqiqot ob`ektlari;
====
abiotik omillar;
====
#ekologik tizimlar;
====
insonlarning ta`siri.
++++
Sharq xalqlarining urf-odatlariga ko’ra, qaysi bayramlarida xar bir inson yerga ko’chat qadashi va urug’ sepishi orqali tabiatni obodonlashtirishi, ariq, zovur, o’rmon va dalalarni tozalashi kerak bo’lgan?
====
“Mustaqillik” bayrami munosabati bilan;
====
#“Navro’z” bayramida, “yangi yil” munosabati bilan;
====
Sug’ur kunida;
====
Barcha javoblar noto’gri.
++++
“Vandidot”ning 13-14 -boblarida nimalar bayon etilgan?
====
#Xar kuni kishilar ekinlarni ikki marotaba sug’orishlari mumkinligi. Lekin, sug’orish, suvining miqdori bir belkurak kengligidagi va chuqurligidagi ariq orqali amalga oshirnshga xaqli ekanliklari;
====
Xar kuni kishilar ekinlarni bir marotaba sug’orishlari mumkinligi. Lekin, sug’orish, suvining miqdori bir belkurak kengligidagi va chuqurligidagi ariq, orqali amalga oshirnshga xaqli ekanliqlari;
====
Kishilar ekinlarni xohlaganlaricha sug’orishlari mumkinligi;
====
Hech qanday qoida bayo’n etilmagan.
++++
“Avesto”ning “Vandidot” qismida qanday qoidalar bitilgan?
====
Suvdan foydalanish bilan bog’liq masalalarni tartibga solib turuvchi qoidalar.
====
Yerdan foydalanish bilan bog’liq masalalarni tartibga solib turuvchi qoidalar.
====
Atmosferadan foydalanish, unda jinoyat va jazo, mol-mulk bilan bog’liq masalalarni tartibga solib turuvchi qoidalar.
====
#Suv va Yerdan foydalanish, unda jinoyat va jazo, mol-mulk bilan bog’liq masalalarni tartibga solib turuvchi qoidalar.
++++
“Tabiat cheksiz, tabiiy boyliklari bitmas–tuganmas”- degan ibtidoiy tasavvurlarga chek qo‘yish, ... davri keldi.
====
texnosferani darajasini, intellektual bilim saviyasini uning tabiatga bo‘lgan munosabati bilan o‘lchaydigan;
====
#kishining madaniyat darajasini, intellektual bilim saviyasini uning tabiatga bo‘lgan munosabati bilan o‘lchaydigan;
====
kishining madaniyat darajasini, intellektual bilim saviyasi;
====
kishining madaniyat darajasini, atmosferani muhofaza qilish.
++++
Tabiatni muhofaza qilishning tarkibiy qismiga nimalar kiradi?
====
#Nabotot va hayvonot dunyosini ehtiyot qilish, har bir gul yoki novdani uzishdan, yoki hayvonga o‘q uzishdan oldin shu hatti harakat to‘g’risida o‘ylab ko‘rish, o‘z hovlisini va shahar havosini iflos qilib, axlat yoqayotgan kishiga befarq qaramaslik;
====
Nabotot va hayvonot dunyosini ehtiyot qilish, har bir gul yoki novdani uzishdan, yoki hayvonga o‘q uzishdan oldin shu hatti harakat to‘g’risida o‘ylab ko‘rmaslik, o‘z hovlisini va shahar havosini iflos qilib, axlat yoqayotgan kishiga befarq bo`lish;
====
Atmosferani ehtiyot qilish, har bir gul yoki novdani uzishdan, yoki hayvonga o‘q uzishdan oldin shu hatti harakat to‘g’risida o‘ylab ko‘rish, o‘z hovlisini va shahar havosini iflos qilib, axlat yoqayotgan kishiga befarq qaramaslik;
====
Gidrosferani ehtiyot qilish, har bir gul yoki novdani uzishdan, yoki hayvonga o‘q uzishdan oldin shu hatti harakat to‘g’risida o‘ylab ko‘rish, o‘z hovlisini va shahar havosini iflos qilib, axlat yoqayotgan kishiga befarq qaramaslik.
++++
Ekologiya fanining rivojlanishiga: ... kabi taniqli olimlar salmoqli hissa qo‘shganlar.
====
F.Engles, V.L.Sukachev, S.I.Vavilov, K.A.Timiryazev va xususan V.I.Vernadskiy
====
Ya.N.Pavlovskiy, G`.G`ulom, S.I.Vavilov, K.A.Timiryazev va xususan V.I.Vernadskiy;
====
#A.Smit, V.L.Sukachev, S.I.Vavilov, K.A.Timiryazev va xususan V.I.Vernadskiy;
====
Ya.N.Pavlovskiy, V.L.Sukachev, S.I.Vavilov, K.A.Timiryazev va xususan V.I.Vernadskiy.
++++
“Tirik organizmlarning yashash uchun kurash” qonuni. ... issiqlikka, namlikka, bosim va qurg’oqchilikka moslanishi va turlarning bir-biri bilan o‘zaro munosabatlari asosida vujudga keladigan o‘zgarishlar ushbu qonunning negizi (asosi) hisoblanadi.
====
Antropogen omillning;
====
#Tabiiy muhitda tirik organizmlarning;
====
Tabiiy muhitda abiotik omillarning;
====
Tabiiy muhitda mikroorganizmlarning.
++++
Kim tomonidan - tirik organizmlarning tashqi muhit bilan o‘zaro munosabatlarini “tabiat qonuni” yoki “munosabat qonuni” deb atalgan edi.
====
#Rus olimi, K.F.Rule (1814-1858);
====
Ingliz olimi Ch.Darvin (1809-1885);
====
Rus olimi Ya.N.Pavlovskiy;
====
Rus olimi V.L.Sukachev.
++++
Agar XVII - XVIII asrlarda hammasi bo‘lib o‘simlik va hayvonlarning 32 turlari yo‘qolib ketgan bo‘lsa, hozirga kelib 235 hayvonot turlari va ... dan ortiq o‘simlik turlari yo‘qolib ketdi.
====
#400;
====
500;
====
458;
====
600.
++++
”Orolbo‘yida ekologik vaziyatni yaxshilash yuzasidan aniq choralar ko‘rilib, Moliya vazirligi huzurida Orolbo‘yi mintaqasini rivojlantirish jamg’armasi tuzilganligi va unga 200 milliard so‘mdan ortiq mablag’ yo‘naltirilganligi, ana shu mablag’lar hisobidan Qoraqalpog’iston Respublikasi va Xorazm viloyati aholisining suv ta’minoti, turmush sharoiti yaxshilanayotganini” qayd etish o‘rinlidir. Bu ibora kim tomonidan aytilgan?
====
#Sh. Mirziyoyev o‘z “Murojaatnomasi” (2017 yil);
====
I.A.Karimov “Ozbekiston- kelajagi buyuk davlat”
====
Mustafoyev S, Ortiqov S, Suvonov R. Umumiy ekologiya. Т.:2006;
====
Nig’matov A. Ekologiya huquqi. Т.:2004. 320 b.
++++
Xozirgi kunga kelib o’simlik va hayvonlarning qancha turlari yo’qolib ketdi?
====
200 hayvonot turlari va 100 dan ortiq o’simlik turlari;
====
300 hayvonot turlari va 800 dan ortiq o’simlik turlari;
====
600 hayvonot turlari va 700 dan ortiq o’simlik turlari;
====
#235 hayvonot turlari va 400 dan ortiq o’simlik turlari.
++++
Orolbo’yida ekologik vaziyatni yaxshilash yuzasidan 2017 yilda, Moliya vazirligi tomonidan qancha mablag’ yo’naltirildi?:
====
100 milliard so’mdan ortiq mablag’ yo’naltirildi;
====
#200 milliard so’mdan ortiq mablag’ yo’naltirildi;
====
300 milliard so’mdan ortiq mablag’ yo’naltirildi;
====
400 milliard so’mdan ortiq mablag’ yo’naltirildi.
++++
Rus olimi, Moskva Davlat Universiteti professori K.F.Rule (1814-1858) tirik organizmlarning tashqi muhit bilan o’zaro munosabatlarini ... deb atagan edi:
====
Autekologiya
====
Yirtqichlik
====
Ekotizim
====
#“tabiat qonuni” yoki “munosabat qonuni”.
++++
Ekologiya qonunlari birinchi marotaba kim tomonidan fanga kiritilgan edi?:
====
1800 yilda A.Smit tomonidan;
====
1858 yilda K.F.Rule tomonidan;
====
#1974 yilda Amerikalik olim Barri Kommoner tomonidan;
====
1945 yilda V.I.Vernadskiy tomonidan.
++++
Ekologiyaning tirik organizmlar turlarini o’rganuvchi bo’limi …deyiladi:
====
Autekologiya;
====
#Sinekologiya;
====
Eydekologiya;
====
Demekologiya.
++++
... “o‘zi” degan ma’noni bildiradi) ayrim turlarning yashab turgan muhiti bilan o‘zaro munosabatini, turlarning qanday muhitga ko‘proq va uzviy moslashganini o‘rganadi.
====
Populyatsiyalar ekologiyasi (“populyatsion”– frantsuzcha so‘z bo‘lib;
====
#Autekologiya (“autos”– yunoncha so‘z bo‘lib;
====
Sinekologiya (“sin”– yunoncha so‘z bo‘lib;
====
Biosfera.
++++
... , “birgalikda” degan ma’noni bildiradi) biogeosenozning tuzilishi va xossalarini, ayrim o‘simliklar va hayvonot turlarining o‘zaro aloqalarini, hamda ularning tashqi muhit bilan munosabatini o‘rganadi.
====
#Sinekologiya (“sin”– yunoncha so‘z bo‘lib;
====
Autekologiya (“autos”– yunoncha so‘z bo‘lib;
====
Populyatsiyalar ekologiyasi (“populyatsion”– frantsuzcha so‘z bo‘lib;
====
Biosfera.
++++
... , “aholi” degan ma’noni bildiradi) populyatsiyalar tuzilmasi va dinamikasi. ma’lum sharoitda turli organizmlar sonining o‘zgarishi (biomassa dinamikasi) sabablarini tekshiradi.
====
Sinekologiya (“sin”– yunoncha so‘z bo‘lib;
====
Autekologiya (“autos”– yunoncha so‘z bo‘lib;
====
Biosfera;
====
#Populyatsiyalar ekologiyasi (“populyatsion”– frantsuzcha so‘z bo‘lib.
++++
Yer qobig’idagi barcha mavjudotlar tizimi ... deb ataladi. Ushbu ta’limotning asoschisi akademik V.I.Vernadskiy (1863-1945) hisoblanadi.
====
litosfera;
====
#biosfera;
====
gidrosfera;
====
noosfera.
++++
Ekologik muammo deganda ... bilan bog’liq holda, tabiatning insonga aks ta’siri, ya’ni uning hayotida, iqtisodiyotida, umuman olganda xo‘jalik ahamiyatiga molik bo‘lgan jarayonlarda, tabiiy hodisalar bilan bog’liq har qanday hodisa tushuniladi.
====
#Insonning tabiatga ko‘rsatayotgan ta’siri;
====
O`simliklar olamini kamayishi;
====
Hayvonot olamini kamayishi;
====
Koinotni zabt etish.
++++
Umumbashariy (global) ekologik muammolarga ... misol bo‘la oladi.
====
Chiqindilarni paydo bo`lishi, Arnasoy ko‘llari atrofidagi ekologik muammolar;
++++
#ozon qatlamining siyraklanishi, “Issiqxona effekti”, chuchuk suv muammolari va boshqalar;
====
suv tanqisligi muammolari, chiqindilar, pestitsidlar, gerbitsidlar;
====
Narko`tik moddalar savdosi.
++++
Mintaqaviy (regional) ekologik muammolarga ... misol bo‘la oladi.
====
Ozon qatlamining siyraklanishi, “Atmosferaning dimiqishi”, chuchuk suv muammolari
====
Narko`tik moddalar savdosi;
====
Ishlab chiqarish korxonalarida vujudga keladigan ba’zi bir favqulodda vaziyatlar va hodisalar;
====
#Orol dengizining qurib borishi, Arnasoy ko‘llari atrofidagi ekologik muammolar, Sarez ko‘li muammosi va boshqalar.
++++
Sanoat korxonalari joylashgan mintaqalarda (masalan, Navoiy, Angren, Olmaliq, Chirchiq va b.) tabiatni muhofaza qilish muammolari, suv tanqisligi muammolari, chiqindilar, pestitsidlar, gerbitsidlar va boshqa kimyoviy moddalar bilan bog’liq agrosanoat ekologik muammolari ... misol bo‘la oladi.
====
#Mahalliy (lokal) ekologik muammolarga;
====
Mintaqaviy (regional) ekologik muammolarga;
====
Umumbashariy (global) ekologik muammolarga;
====
Tuproq eroziyasiga.
++++
… Mo‘ynoqdan 200, Nukusdan 400 km olisda, Vozrojdenie orolining Shag’ala deb nomlanuvchi joyida, ya’ni Orol dengizining qurigan tubidan chuchuk suv topildi.
====
2019 yilning 30 yanvar kuni;
====
#2019 yilning 26 yanvar kuni;
====
2020 yilning 1 mart kuni;
====
2020 yilning 26 aprel kuni.
++++
Orol dengizining qurigan tubidan topilgan chuchuk suv - Janubiy Orololdi artezian basseynining Bor davri yotqiziqlaridan, ya’ni … chuqurlikdan topildi. Suv sarfi sekundiga 7 litrni tashkil qilayotgan bu suvning minerallashuvi 3 g, qattiqligi 6 mg ekvivalentga teng.
====
#260-280 metr;
====
280-340 metr;
====
286-300 metr;
====
290-380 metr.
++++
... – Yer kurrasining jonli qobig’i – biosferada yashovchi tirik organizmlar turkumiga kiruvchi, lekin murakkab hayotiy faoliyat yurgizuvchi individdir.
====
Bakteriya;
====
Mikroorganizm;
====
#Inson;
====
O`simlik.
++++
Insonlarning muayyan bir hududda tari¬xan qaror topgan guruhi yoki majmui – … dir.
====
populyatsiya;
====
#jamiyat;
====
biosfera;
====
hayot.
++++
…ning yakka o‘zi uncha katta kuch emas, lekin … larning ongli ravishda biron-bir maqsadlarni ko‘zlab takomillashtirilgan mehnat qurollaridan foydalan¬gan tarzda uyushishi va ularni tabiatga bo‘lgan munosa¬bati ko‘p narsani belgilab beradi.
====
#Inson;
====
Hayvonot olami;
====
Bakteriya;
====
Virus.
++++
Konstitutsiyamizning 50–moddasida ... deb alohida ta’kidlangan:
====
“Yer, yer osti boyliklari, suv, o’simliklar, hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy zahiralar umummilliy boyliklardir, uldardan oqilona foydalanish zarur va ular davlat muhofazasidadir”;
====
maxalliy xokimiyat organlari (viloyat, tuman va shaxar hokimliklari) va Qoraqalpog’iston Respublikasiga o’z vakolat doirasida va xududida ekologik munosabatlarni tartibga solish imkoniyatini berishidadir;
====
#“Fuqarolar atrof tabiiy muhitga ehtiyotkorona munosabatda bo’lishga majburdirlar”;
====
“Yer, yer osti boyliklarini muhofaza qilish”.
++++
1993-yil 9-dekabrda O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan qanday qonun qabul qilingan?
====
“Suv resurslarini muhofaza qilish” to’g’risidagi qonun;
====
”Atmosferani muhofaza qilish” to’g’risidagi qonun;
====
#“Tabiatni muhofaza qilish” to’g’risidagi qonun;
====
“Yer resurslsrini muhofaza qilish” to’g’risidagi qonun.
++++
– jamiyat – tabiiy muhit” tizimini tadqiq etishning asosiy vazifalaridan biri ... !
====
Tizimning uchala tarkibiy qismi o’rtasidagi modda almashinishining cheksiz va tobora chuqurlashib borayotgan jarayonlarini o’rganishdir;
====
Tizimning uchala tarkibiy qismi o’rtasidagi energiya almashinishining cheksiz va tobora chuqurlashib borayotgan jarayonlarini o’rganishdir;
====
#Tizimning uchala tarkibiy qismi o’rtasidagi modda va energiya almashinishining cheksiz va tobora chuqurlashib borayotgan jarayonlarini o’rganishdir;
====
Tizimning uchala tarkibiy qismi o’rtasidagi tobora chuqurlashib borayotgan jarayonlaridir.
++++
Maxalliy xokimiyat organlari (viloyat, tuman va shaxar hokimliklari) va Qoraqalpog’iston Respublikasiga o’z vakolat doirasida va xududida ekologik munosabatlarni tartibga solish imkoniyatini berishidadir. Ushbu vakolat Konstitutsiyamizning … belgilangandir:
====
#100-moddasida;
====
55- moddasida;
====
50- moddasida;
====
78- moddasida.
++++
Yashash muhiti deb, … aytiladi:
====
tabiatning bir qismiga;
====
tabiatning bir —biriga ta’sir qiluvchi qismiga;
====
#tabiatning bir —biriga ta’sir qiluvchi tirik mavjudotlar bilan qoplangan qismiga;
====
tuproqning tirik mavjudotlar bilan qoplangan qismiga.
++++
Muhit elementlarining turlar moslashish reaksiyasini chaqiruvchi faktor- lari … deyiladi:
====
tabiiy landshaftlar;
====
sun’iy landshaftlar;
====
yashash muhiti;
====
#ekologik omillar.
++++
Organizmlarning muhitga moslashuvi nima deb ataladi?
====
Biologik xilma-xillik;
====
#Adaptatsiya;
====
O’suvchanlik;
====
Urbanizatsiya.
++++
Abiotik omillar – ... ifodalaydi:
====
#jonsiz (anorganik) muhitning tirik organizmga ta’sir shakllarini;
====
jonli muhitning tirik organizmga ta’sir shakllarini;
====
inson faoliyatini;
====
o’simlik va hayvonot olamini.
++++
Cheklovchi omil deb nimaga aytiladi?
====
Organizmlarning normal hayoti uchun barcha shart — sharoitlar qulay bo’lsa;
====
Organizmlarning normal hayoti uchun antropogen omilni ta’siri bo’lmasa;
====
Organizmlarning normal hayoti uchun Abiotik omilni ta’siri bo’lmasa;
====
#Organizmlarning normal hayoti uchun barcha shart — sharoitlar qulay bo’lib, ulardan biri yetarli miqdorda bo’lmasa .
++++
Tirik organizimlarga ta’sir ko’rsatuvchi barcha tashqi ta’sirlar nima deyiladi?:
====
#Ekologik omil;
====
Biologik omil;
====
Abiotik omil;
====
Geologik omil .
++++
Yashash sharoiti deganda nimani tushunasiz?:
====
Tirik organizmlar moslashib yashaydigan joy;
====
#Organizmlar uchun kerak omillar yig’indisi bor joy;
====
Tabiiy kuch va voqelikni yig’indisi;
====
Ekologik ob’ekt va sub’ekt o’rtasidagi o’zaro muxit.
++++
Tabiatda modda almashinuvi nimalardan iborat?
====
#Kichik va katta modda almashinuvidan;
====
Fizik va geologik;
====
Kimyoviy va biologik;
====
Biogen va geologik.
++++
Abiotik omillar gruxini ajrating?
====
#Yorug’lik, namlik, xarorat;
====
Rel’ef va o’simlik ta’siri;
====
Xayvon va tuproq ta’siri;
====
Inson ta’siri.
++++
Turlarning u yoki bu muxit omillarining o’zgarib turish doirasiga moslashish xususiyati nima deyiladi?:
====
Moslashuvchanlik;
====
Chidamlilik;
====
Amplituda;
====
#Valentlik
++++
… — organizmlar hayotining turli tomonlariga ta’sir qiluvchi omildir. U organizmlar tomonidan qabul qilinayotgan ovqat miqdori, ovqatlanish vaqti, organizmlarning hosildorligi — yetilish darajasiga ta’sir etadi shuningdek, tez rivojlanishiga yordam beradi yoki halaqit beradi.
====
Tuproq;
====
Ozuqa;
====
Qushlar;
====
#Harorat
++++
Suv o’simliklar tanasining necha foizini tashkil qiladi?
====
25-30 % ini;
====
10-95% ini;
====
#40 -98% ini;
====
50% ini.
++++
Tuproqdagi suvlar, mexanik ushlanishi bo‘yicha, … bo‘ladi.
====
#Gravitatsion suvlar; Kapillyar suvlar; Bog’langan suvlar;
====
Gravitatsion suvlar; Bog’langan suvlar;
=====
Gravitatsion suvlar; Kapillyar suvlar;
====
Kapillyar suvlar; Bog’langan suvlar.
++++
… –tuproqning katta donachalari orasidagi bo‘shliqni to‘ldirib turuvchi va tez harakat qilib, pastki yer osti suvlargacha yetuvchi suvlardir.
====
Kapillyar suvlar;
====
#Gravitatsion suv;
====
Bog’langan suvlar;
====
Gravitatsion suvlar; Kapillyar suvlar
++++
… –tuproq donachalari orasidagi mayda bo‘shliqlarni to‘ldiruvchi va katta kapillyar kuch bilan bog’lanib turuvchi suvlardir.
====
#Kapillyar suvlar;
====
Gravitatsion suv;
====
Bog’langan suvlar;
====
Gravitatsion suvlar; Kapillyar suvlar.
++++
Bog’langan suvlarga to’g’ri ta’rif berilgan variantni toping:
====
Tuproq donachalari ustida bog’lanib turuvchi suvlardir;
====
#Tuproq donachalari ustida adsorbsiya kuchi yordamida bog’lanib turuvchi suvlardir;
====
Tuproq donachalari ustida turuvchi suvlardir;
====
Tuproqdagi barcha suvlardir.
++++
Ilmiy tadqiqotlar natijasiga ko’ra, insonlar salomatligiga atrof-tabiiy muhitning ta’siri necha foizni tashkil qiladi?
====
25-50 % I;
====
30-45 % I;
====
#20-40 % I;
====
60-70 % i.
++++
Biologik omillar deyilganda ... tushiniladi:
====
organizmlarning yashash jarayonida o’zaro ta’sir ko’rsatishi;
====
barcha tirik organizmlarning nisbatan ta’sir ko’rsatishi;
====
#barcha tirik organizmlarning yashash jarayonida o’zaro bir-biriga nisbatan ma’lum munosabatda bo’lishi yoki ta’sir ko’rsatishi;
====
barcha tirik organizmlarning yashash jarayonida o’zaro bir-biriga nisbatan ma’lum munosabatda bo’lishi yoki insonning ta’sir ko’rsatishi.
++++
Erkaklar va ayollar orasidagi hayot davomiyligi o’rtasidagi farq necha yilni tashkil qilmoqda?:
====
15 yil;
====
16 yil;
====
17 yil;
====
#12 yil
++++
Insonning o’zi sababchi bo’lgan, hayot davomiyligiga jiddiy havf soluvchi va o’limga olib keluvchi omil qaysi variantda to’g’ri ko’rsatilgan?
====
Alkogol ichimliklarni meyoridan ortiqcha iste’mol qilish;
====
#notog’ri turmush tarzi;
====
Narkotik moddalarni iste’mol qilish;
====
tamaki chekish.
++++
Chekish oqibatida yiliga … inson vafot etmoqda:
====
#3 mln dan ortiq;
====
5 mln dan ortiq;
====
8 mln dan ortiq;
====
10 mln dan ortiq.
++++
Butunjahon statistika qo’mitasining bergan ma’lumotlariga asosan, har 10000 ta o’limga olib kelishi mumkin bo’lgan sabablardan, … mototsiklchilardir:
====
2500 – tasi;
====
#2000 – tasi;
====
3000 – tasi;
====
3500 – tasi.
++++
… deganda havo massasining yer yuzi bo‘ylab ko‘chib yurishi tushuniladi.
====
#Shamol;
====
O`simlik;
====
Hayvon;
====
Kislorod
++++
1974 yilda Amerikalik olim Barri Kommoner tomonidan fanga kiritilgan Ekologik qoninlar nechta?
====
8 ta;
====
6 ta;
====
#4 ta;
====
5 ta.
++++
Ekologik qonunlar … bo‘ladi.
====
maxsus ahamiyatga ega (ixtisoslashtirilgan);
====
#umumiy ahamiyatga ega (umumlashtirilgan) va maxsus ahamiyatga ega (ixtisoslashtirilgan) ;
====
umumiy ahamiyatga ega (umumlashtirilgan) ;
====
bunday qonunlar mavjud emas.
++++
… muayyan davlatdagi bir qator ijtimoiy munosabatlarni tartibga solish bilan birga ekologik munosabatlarni ham tartibga soluvchi qonunlardir.
====
#Umumlashtirilgan ekologik qonunlar;
====
maxsus ahamiyatga ega (ixtisoslashtirilgan) qonunlar;
====
Umumlashtirilmagan ekologik qonunlar;
====
ixtisoslashtirilmagan qonunlar.
++++
Biosferaning tarkibiy qismlari qaysi variantda to’g’ri ko’rsatilgan?:
====
tirik modda(biota)lar, o’lik modda;
====
o’lik moddalar;
====
#tirik modda(biota), biogen moddalar, o’lik moddalar, oraliq moddalar;
====
oraliq moddalar.
++++
Biosferdagi tirik moddalarning umumiy massasi … deyiladi:
====
#biomassa;
====
tabiat;
====
nabotot;
====
ekotizm.
++++
Moddalarning almashinuvi deb nimaga aytiladi?:
====
Tirik organizmlarning yig’indisiga;
====
Kichik biologik aylanma harakatlarga;
====
katta geologik aylanma harakatlarga;
====
Tirik organizmlardagi doimiy yangilanish bilan birga kechadigan materiyaning almashinish jarayonlari yig’indisiga.
++++
Biosferaning funktsiyalari ko’rsatilgan variyantni ko’rsating?:
====
#Gaz funktsiyasi, biogen moddalarni to’plash funktsiyasi, Oksidlanish-qay- tarilish funktsiyasi, biokimyoviy funktsiyalari, Insonning biogeokimyoviy faoliyati;
====
Gaz funktsiyasi, biogen moddalarni to’plash funktsiyasi;
====
Oksidlanish-qaytarilish funktsiyasi, Insonning biogeokimyoviy faoliyati;
====
Biokimyoviy funktsiya, biogen moddalarni to’plash funktsiyasi.
++++
Biosfera mahsuldorligining kamayishiga qanday jarayonlar sabab bo’ladi?:
====
gidromelioratsiya ishlarini amalga oshirish;
====
oqova va sizot suvlari, shuningdek tuproqning turli mineral o’g’itlar, kimyoviy moddalar, har xil zaxarli moddalar bilan ifloslanishi;
====
sanoat chiqindilari bilan muhitning ifloslanishi;
====
# Barchasi to’g’ri.
++++
Biosfera yerning qattiq qobig’i– … o‘z ichiga oladi.
====
atmoosferaning ustki qismi (3 km chuqurlikkacha), havo qobig’i atmosferaning quyi, troposfera qismini(15 km gacha) va suv qobig’i–gidrosferani (11 km gacha);
====
#litosferaning ustki qismi (3 km chuqurlikkacha), havo qobig’i atmosferaning quyi, troposfera qismini(15 km gacha) va suv qobig’i–gidrosferani (11 km gacha);
====
gidosferaning ustki qismi (3 km chuqurlikkacha), havo qobig’i atmosferaning quyi, troposfera qismini(15 km gacha) va suv qobig’i–gidrosferani (11 km gacha);
====
mezosferaning ustki qismi (3 km chuqurlikkacha), havo qobig’i atmosferaning quyi, troposfera qismini(15 km gacha) va suv qobig’i–gidrosferani (11 km gacha).
++++
Yer yuzidagi tirik organizmlar tarqalgan, ularning doimiy ta’siri ostida bo‘lgan va faoliyati mahsulotlari egallagan qobiq … - deb yuritiladi.
====
atmosfera.
====
noosfera;
====
litosfera;
====
biosfera.
++++
Hayotning yuqori chegarasi sayyorani ultrabinafsha nurlanishdan himoya qiladigan … dan o‘tkaziladi va biosferaning umumiy qalinligi 33-35 km deb belgilanadi.
====
Litosferaning ustki qismi (3 km chuqurlikkacha);
====
#“Ozon qatlami” (22 km);
====
Gidrosfera (11 km gacha);
====
troposfera qismi(15 km gacha).
++++
Biosfera tushunchani birinchi bor 1875- yilda … ishlatdi.
====
Nobel mukofoti laureati A. Sent-Dyedi;
====
V.I.Vernadskiy;
====
#Avstriyalik geolog olim E.Zyuss;
====
K.Marks.
++++
Biosfera xaqidagi ta’limotning asoschisi kim?
====
#rus olimi, akademik V.I.Vernadskiy;
====
Nobel mukofoti laureati A. Sent-Dyedi;
====
Avstriyalik geolog olim E.Zyuss;
====
A.Smmit.
++++
V.I.Vernadskiy birinchi bo‘lib Yer sayyorasi evolyutsiyasida … va ahamiyatini ochib bergan, biosferani biogeokimyoviy o‘rganishni boshlagan.
====
abiotik omillarning roli;
====
o`simliklarning roli;
====
nobiotik organizmlarning roli;
====
#tirik organizmlarning roli.
++++
Biosferaning hosil bo‘lishida qanday bosqichlar ajratiladi?
====
abiotik;
====
#abiotik, biotik va noobiotik;
====
noobiotik;
====
biotik va noobiotik.
++++
Qaysi bosqichda sayyoramizda hayotning vujudga kelishi va rivojlanishi uchun sharoitlar yuzaga kelgan.
====
Biotik bosqichda (3,5 mlrd. yil oldin);
====
Biotik bosqichda (300 yil oldin)
====
#Abiotik bosqichda (4,5-3,5 mlrd. yil oldin);
====
Abiotik bosqichda (400 yil oldin).
++++
Qaysi bosqichda dastlabki tirik organizmlar suv muhitida paydo bo‘lgan.
====
#Biotik bosqichda (3,5 mlrd. yil oldin);
====
Biotik bosqichda (300 yil oldin);
====
Abiotik bosqichda (4,5-3,5 mlrd. yil oldin);
====
Abiotik bosqichda (400 yil oldin).
++++
Qaysi davrga kelib okeanda hayot turlana boshlaydi.
====
Paleozoy erasining to`qsoninchi yillariga kelib;
====
Paleozoy erasining tosh davriga kelib;
====
Paleozoy erasining muz davriga kelib;
====
#Paleozoy erasining Kembriy davriga kelib.
++++
Biosferada hozirda … o‘simlik turlari va 1,5 mln.dan ortiq hayvon turlari mavjuddir.
====
600 mingga yaqin;
====
#500 mingga yaqin;
====
750 mingga yaqin;
====
800 mingga yaqin.
++++
Yer yuzidagi barcha tirik organizmlar yig’indisini V.I.Vernadskiy … deb ataydi. Hozirgi vaqtda bu tushuncha “biota” deb ham nomlanadi.
====
”notirik modda”;
====
#“tirik modda”;
====
“populyatsiya”;
====
“biotsenoz”.
++++
… - bu quyosh energiyasining bir qismini uni organik moddalarning kimyoviy birikmalarining potentsial energiyasiga aylantirish orqali to'planishidir.
====
Populyatsiya
====
#Fotosintez;
====
tirik modda;
====
Biotik.
++++
Fotosintez jarayoni – … hisoblanadi.
====
tuproqni tiklaydi;
====
atmosferadagi asosiy hayot manbai;
====
suvdagi asosiy hayot manbai;
====
#yerdagi asosiy hayot manbai;
++++
Fotosintez jarayoni tufayli vujudga keladigan energiya, dunyoda ishlab turgan barcha elektr stantsiyalarning umumiy quvvatidan necha marotaba ko‘p.
====
#100 marotaba;
====
200 marotaba;
====
300 marotaba;
====
1000 marotaba.
++++
… –barcha tirik organizmlarning yig’indisi.
====
O`lik moddalar;
====
#Tirik modda(biota)lar;
====
O`simliklar;
====
Hayvonlar.
++++
O‘lik moddalar ga nimalar kiradi?
====
hosil bo‘lishida tirik organizmlar qatnashadigan tog’ jinslari, suv, minerallar va boshqalar;
====
hosil bo‘lishida tirik organizmlar qatnashmaydigan tog’ jinslari, suv, minerallar va o`simliklar;
====
#hosil bo‘lishida tirik organizmlar qatnashmaydigan tog’ jinslari, suv, minerallar va boshqalar;
====
hosil bo‘lishida tirik organizmlar qatnashmaydigan tog’ jinslari, suv, minerallar va hayvonlar;
++++
Biogen moddalarga nimalar kiradi?
====
#organizmlar hayot faoliyati mahsuli sifatida hosil bo‘lgan ko‘mir, torf, neft, gaz va boshqalar;
====
organizmlar hayot faoliyati mahsuli sifatida hosil bo‘lgan ko‘mir va boshqalar;
====
organizmlar hayot faoliyati mahsuli sifatida hosil bo‘lgan neft, gaz va boshqalar;
====
organizmlar hayot faoliyati mahsuli sifatida hosil bo‘lgan ko‘mir;
++++
Tabiiy resurslar – … dirlar:
====
insonlarning yashash vositalari bo’lib, ob’yektiv ravishda mavjud;
====
#insonlarning yashash vositalari bo’lib, ular inson mexnati bilan yaratilmagan, aksincha unga bog’liq bo’lmagan holda ob’yektiv ravishda mavjud;
====
inson mexnati bilan yaratilmagan juda kam miqdorda mavjud;
====
insonlarning yashash vositalari bo’lib, ular inson mexnati bilan yaratilgan
++++
Real tabiiy resurslarga qaysi variyantda to’g’ri ta’rif berilgan?:
====
Ma’lum sabablarga ko’ra ishlab chiqarishda ishtirok etmayotgan lekin keyinchalik ishlab chiqarishga jalb yetiladigan resurslardir;
====
keyinchalik ishlab chiqarishga jalb yetiladigan resurslardir;
====
ishlab chiqarish jarayonida ishtirok etmaydigan resurslardir;
====
#bevosita ishlab chiqarish jarayonida ishtirok yetuvchi resurslardir.
++++
Potentsial tabiiy resurslarga qaysi variyantda to’g’ri ta’rif berilgan?:
====
#Ma’lum sabablarga ko’ra ishlab chiqarishda ishtirok etmayotgan lekin keyinchalik ishlab chiqarishga jalb etiladigan resurslardir;
====
Ishlab chiqarishda ishtirok etmayotgan resurslardir;
====
bevosita ishlab chiqarish jarayonida ishtirok etuvchi resurslardir;
====
bevosita ishlab chiqarish jarayonida ishtirok etmaydigan resurslardir .
++++
Tabiiy resurslar va ulardan oqilona foydalanish asoslari nimadan iborat?:
====
Resurslarning aylanma xarakatidan iboratdir;
====
Aholini sonini oshib borishini xisobiga olishdan iborat;
====
Resurslarning ilmiy jixatdan tashkil qilishdan iboratdir;
====
#Tabiiy resurslardan oqilona foydalanish asoslari - resurslarning aylanma xarakatini ilmiy jixatdan tashkil qilishdan iboratdir.
++++
Hozirgi kunda insoniyat oldida turgan muammolar qaysi variantda to’gri ko’rsatilgan?:
====
Xom ashyo yetishmasligi, energiya bilan ta’minlash muammosi;
====
Xom ashyo yetishmasligi, tuproqning ifloslanishi;
====
#Xom ashyo yetishmasligi, energiya bilan ta’minlash, oziq-ovqat muammosi;
====
Xom ashyo yetishmasligi, tuproqning ifloslanishi, energiya bilan ta’minlash muammosi.
++++
Mineral xom ashyo inqirozidan chiqish yo’llari qaysi variantda to’g’ri ko’rsatilgan?:
====
#Foydali qazilmalarning yangi konlarini izlab toppish, Ikkilamchi xom ashyodan foydalanishni tashkil qilish, Metallarni plastmassalar bilan almashtirish xisobira ularni tejash;
====
Foydali qazilmalarning yangi konlarini izlab toppish, Ikkilamchi xom ashyodan foydalanishni tashkil qilish;
====
Foydali qazilmalarning yangi konlarini izlab toppish, Ikkilamchi xom ashyodan foydalanishni tashkil qilish, energetika resurslaridan ratsional foydalanish;
====
Ikkilamchi xom ashyodan foydalanishni tashkil qilish, energetika resurslaridan ratsional foydalanish.
++++
O`rnini almashtirilish mumkin bo‘lgan tabiiy resurs qaysi variantda to`g`ri ko`rsatilgan?
====
Suv;
====
Havo;
====
#Energetika resurslari;
====
Tuproq.
++++
O`rnini almashtirilish mumkin bo‘lmagan tabiiy resurs qaysi variantda to`g`ri ko`rsatilgan?
====
Ko`mir;
====
#Suv;
====
Neft;
====
Gaz.
++++
Agar resurs tugamaydigan turga mansub bo‘lsa, demak undan … .
====
# “cheksiz miqdorda foydalanish mumkin” degani emasdir;
====
“cheksiz miqdorda foydalanish mumkin” deganidir;
====
“cheksiz miqdorda foydalanish mumkin”;
====
“oz miqdorda foydalanish mumkin” deganidir.
++++
Tabiiy resurslarni iqtisodiy sinflanishi bu – resurslardan foydalanishning formalari va yo‘nalishlariga asoslangandir. Tabiiy resurslarni asosiy ishlab chiqarish sohasida … va ishlab chiqarish sohasida … turlarga ajratadilar.
====
#foydalaniladigan; foydalanmaydigan;
====
foydalaniladigan;potentsial;
====
abiotik; biotik;
====
foydalanmaydigan; real.
++++
Tabiiy resurslardan oqilona foydalanish bu – resurslarning … iboratdir.
====
ko`proq foydalanishdan;
====
# aylanma xarakatini ilmiy jihatdan tashkil qilishdan;
====
aylanma xarakatidan;
====
samarasiz foydalanishdan.
++++
Jamiyatning resurslarga bo‘lgan talablarini va aholini sonini oshib borishini hisobiga olgan holda, … ishlab chiqarishni tashkil qilish zarurdir.
====
#kengaytirilgan;
====
tor doirada;
====
qisqa muddatli;
====
uzoq muddatli.
++++
Tabiiy resurslardan foydalanishning eng muxim prinsipi bu–
====
Inson huquqini ta`minlashdir;
====
#tabiatdan foydalanishda boshqarish tizimini takomillashtirishdir;
====
Hayvonot olamini muhofaza qilishdir;
====
O`simliklar olamini muhofaza qilishdir.
++++
Aholi soni muttasil oshib borayotgan bir sharoitda, tabiatdan foydalanishni boshqarish va takomillashtirish, nazoratni kuchaytirish, tabiat boyliklaridan foydalanish tartib qoidalarini buzganlarga nisobatan qonun yo‘li bilan … bo‘lish ham juda zarurdir.
====
#shafqatsiz;
====
murosali;
====
mehribon;
====
“yumshoq”.
++++
O‘zbekistonda ilk bor tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi (hozirgi “O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi”) nechanchi yilda tashkil topgan?
====
1989 yilda;
====
#1988 yilda;
====
1998 yilda;
====
1999 yilda.
++++
O‘zbekiston tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi qachondan “O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi” ga o`zgartirildi?
====
2019yil 24aprelda;
====
2019 yil 21 aprelda
====
2017 yil 22 aprelda;
====
#2017 yil 21 aprelda.
++++
Mamlakatimiz elekroenergetika sanoatida ishlab chiqarilayotgan ener- giyaning 70 % i qaysi tarmoq xissasiga to’g’ri keladi?:
====
#IES;
====
GES;
====
AES;
====
Shamol energiyasi .
++++
O‘zbekiston Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish qo‘mitasi huzu ridagi “Ekoenergiya” ilmiy–tadqiqot markazi hamda O‘zbekiston Ekologik harakati tashabbusi bilan tashkil etilgan uyushma hozirda, … bo‘yicha ish olib bormoqda:
====
muqobil yoqilg‘i va energiya manbalaridan foydalanishni muvofiqlashtirish va rivojlantirish;
====
muqobil yoqilg‘i manbalaridan foydalanishni muvofiqlashtirish texnologiya- larni joriy etishni rivojlantirish;
====
energiya manbalaridan foydalanishni muvofiqlashtirish;
====
#muqobil yoqilg‘i va energiya manbalaridan foydalanishni muvofiqlashtirish hamda korxonalarda chiqindisiz texnologiyalarni joriy etishni rivojlantirish.
++++
Atmosfera deb … aytiladi:
====
Yerni ultrabinafsha nurlardan saqlab turuvchi gazsimon qobiqqa;
====
Xom ashyo yetishmasligi, tuproqning ifloslanishi;
====
#Yerni ultrabinafsha nurlardan va haroratni keskin o’zgarishlaridan saqlab turuvchi gazsimon qobiqqa;
====
Bevosita ishlab chiqarish jarayonida ishtirok etuvchi resurslardir.
++++
Atmosfera xavosini ifloslanishda yetakchi o’rinni egallovchi sabab nima?:
====
Sanoat;
====
Aholi;
====
#Transport;
====
Qishloq xo’jaligi.
++++
Atmosferada mavjud bo‘lgan gazlar tarkibi to’g’ri ko’rsatilgan variantni toping:
====
#Azot (78%), kislorod (21%), argon (0,93%), korbonat angidrid (0,05%) va boshqa xar xil gazlar;
====
Azot (80%), kislorod (19%), argon (0,70%), korbonat angidrid (0,05%) va boshqa xar xil gazlar;
====
Azot (70%), kislorod (30%), argon (0,93%), korbonat angidrid (0,05%) va boshqa xar xil gazlar;
====
Azot (21%), kislorod (78%), argon (0,93%), korbonat angidrid (0,05%) va boshqa xar xil gazlar .
++++
Atmosfera xajmini eng ko’p tashkil etuvchi gaz qaysi variantda to’g’ri ko’rsatilgan?:
====
Kislorod;
====
Argon;
====
#Azot;
====
Geliy.
++++
Atmosfera xavosi qanday manbalar ta’sirida ifloslanadi?:
====
Tabiiy va sun’iy manbalar ta’sirida ifloslanadi;
====
Statsionar manbalar ta’sirida ifloslanadi;
====
Tabiiy manbalar ta’sirida ifloslanadi;
====
Faqat sun’iy manbalar ta’sirida ifloslanadi.
++++
Atmosferada gazli chiqindilarni tarqalishiga ta’sir qiladigan asosiy iqlim omillari qaysi variantda to’g’ri ko’rsatilgan?:
====
#Shamolning yo’nalishi va tezligi hamda havo haroratining vertikal ustuvorligi;
====
Atmosfera yog’inlari;
====
Tsiklonlarning harakati;
====
Antitsiklonlarning harakati.
++++
Atmosfera qatlamlari qaysi variantda to’g’ri ko’rsatilgan?:
====
Troposfera, Stratosfera, Litosfera, Termosfera, Ekzosfera;
====
#Troposfera, Stratosfera, Mezosfera, Termosfera, Ekzosfera;
====
Termosfera, Ekzosfera, Gidrosfera, Troposfera, Stratosfera;
====
Ekzosfera, Gidrosfera, Troposfera, Stratosfera, Biosfera.
++++
Ba’zi hollarda Termosfera va Ekzosferalarni yuqori ionlashgan holda bo’lganliklari uchun … - deb ham ataladi:
====
Stratosfera;
====
Mezosfera;
====
#Ionosfera;
====
Troposfera.
++++
Toza havo tarkibiga kirmagan xar qanday begona modda … -deb ataladi:
====
Biom;
====
Zoogen;
====
#iflosliklar;
====
ekotizim .
++++
Atmosferani tabiiy ifloslanish qaysi variantda to’g’ri ko’rsatilgan?:
====
Atmosferani insonning ta’sirida ifloslanishi;
====
Atmosferani statsionar ifloslanishi;
====
Atmosferani xarakatdagi manbalar bilan ifloslanishi;
====
#Atmosferani insonning ta’sirisiz ifloslanishi.
++++
… – Antropogen ifloslanish deyiladi:
====
Atmosfera antitsiklonlarning harakati ta’sirida (tabiiy) ifloslansa;
====
Atmosfera insonning aralashuvisiz (tabiiy) ifloslansa;
====
Atmosfera inson xo’jalik faoliyati ta’sirida (sun’iy) ifloslanmasa;
====
#Atmosfera inson xo’jalik faoliyati ta’sirida (sun’iy) ifloslansa.
++++
Tabiiy ifloslanishning asosiy manba’lari qaysi variantda to’g’ri ko’rsatil- gan?:
====
Vulqonlar otilishi, sel, zilzila, ko’chki, suv toshqini, kuchli shamollar, yong’inlar va qishloq xo’jaligi kabi jarayonlar natijasida sodir bo’ladi;
====
Vulqonlar otilishi, sel, zilzila, ko’chki, suv toshqini, kuchli shamollar, yong’inlar va sanoat kabi jarayonlar natijasida sodir bo’ladi;
====
Vulqonlar otilishi, sel, zilzila, ko’chki, suv toshqini, kuchli shamollar, yong’inlar va maishiy xo’jalik kabi jarayonlar natijasida sodir bo’ladi;
====
#Vulqonlar otilishi, sel, zilzila, ko’chki, suv toshqini, kuchli shamollar, yong’inlar kabi tabiiy jarayonlar natijasida sodir bo’ladi.
++++
Dunyo okeani va dengizlarini satxining ko’tarilishi natijasida 2025 yilga borib, quruqlikning … suv bosishi bashorat qilinmoqda:
====
#30% ini;
====
33% ini;
====
40% ini;
====
38% ini.
++++
Ozon qatlamini Hayoti dastavval … paydo bo’lgan:
====
Dunyo okeani suvlarida;
====
#Dunyo okeani suvlarida, kislorodsiz muhitda;
====
Atmosferada, yashil o’simliklarda;
====
Litosferada, kislorodsiz muhitda.
++++
Ozonning eng katta kontsentratsiyasi strotosferada, 15-50 km baland- likda aniqlangan?:
====
16-80 km balandlikda;
====
18-70 km balandlikda;
====
20-50 km balandlikda;
====
# 15-50 km balandlikda .
++++
Ozon moddalarining mavjudligini, birinchi bo’lib, qachon va kim tomonidan aniqlangan?:
====
1940-yilda nems olimi Sheynbeyn tomonidan;
====
#1939-yilda nems olimi Sheynbeyn tomonidan;
====
1970-yilda rus olimi D.Mendeleev tomonidan;
====
1974-yilda Kaliforniya Universiteti kimyogarlari Mario Molina va Frink Shervud Rolandlar tomonidan.
++++
Ozon qatlamining yemuruvchi moddalar qaysi variantda to’g’ri ko’rsatilgan?:
====
Sanoat korxonalaridan chiqayotgan chiqindilar;
====
Qishloq xo’jalidan chiqayotgan chiqindilar;
====
Tarkibida xlor, ftor, brom, uglerod va vodorod kabi kimyoviy unsurlar bo’lmagan moddalar;
====
#Tarkibida xlor, ftor, brom, uglerod va vodorod kabi kimyoviy unsurlar.
++++
Ozon gazsimon o’ziga xos hidli modda bo’lib, uning molekulasi ... iborat.
====
#3 ta kislorod atomidan;
====
3 ta vodorod atomidan;
====
4 ta kislorod atomidan;
====
3 ta vodorod atomidan.
++++
Ozon, ... hosil bo’ladi:
====
#Momaqaldiroq bo’lib, chaqmoq chaqnaganda;
====
Atmosfera ifloslanib, yomgir yo’g’ganda;
====
Litosferani ifloslanganida;
====
O’simliklardagi fotosintez jarayonida.
++++
“Asrlar tutash kelgan pallada butun insoniyat, mamlakatimiz aholisi juda katta ekologik xavfga duch kelib qoldi. Buni sezmaslik, qo’l qovushtirib o’tirish, o’z-o’zini o’limga mahkum etish bilan barobardir”. Ushbu fikrni kim aytgan?:
====
Xristofor Kolumb;
====
A.Smit;
====
#I.Karimov;
====
Vernadskiy .
++++
Islom Karimov tomonidan “Ozon qatlamini yemiruvchi moddalar bo’yi- cha Monreal Protokoliga Tuzatmani (Monreal, 1997- yil 17- sentabr) ratifi- katsiya qilish to’g’risida”gi va “Ozon qatlamini yemiruvchi moddalar bo’yi- cha Monreal Protokoliga Tuzatmani (Pekin, 1999-yil 3-dekabr) ratifikasiya qilish to’g’risida”gi Qonunlarni qachon imzolangan:
====
#2006-yil 7-sentabrda;
====
2007-yil 7-oktabrda;
====
2010-yil 7-sentabrda;
====
2008-yil 25-dekabrda .
++++
Atmosferaning yuqori qismlarida Ozonning mavjudligi ingliz kimyogari Gartli tomonidan aniqlangan:
====
Abu-Rayhon beruniy;
====
D.Mendeleev;
====
#ingliz kimyogari Gartli;
====
Dokuchaev .
++++
Ozon konsentratsiyasi (ya’ni 1 kub santimetrda mavjud bo’lgan molekulalar miqdori) ... deb ataladi:
====
#Dobson birligi;
====
Atmosfera bosimi;
====
Namlik miqdori;
====
Harorat
++++
Ultrabinafsha to’lqinlarinig … masofada joylashgan qismi UB-A deb nomlanadi:
====
450 dan 360 mm gacha;
====
500 dan 420 mm gacha;
====
#400 dan 320 mm gacha;
====
600 dan 800 mm gacha .
++++
UB-A odamga, ayniqsa o’sish paytida, zarur, chunki u immunitetni oshiradi, … hosil bo’lishida yordam beradi va shu bilan birga raxit kasalligining oldini oladi:
====
“A” vitamini;
====
#“D” vitamini;
====
“B” vitamini;
====
“E” vitamini.
++++
Tirik organizmlarni yo’q qiluvchi nurlanish qaysi variantda to’g’ri ko’rsatilgan?:
====
UB-A;
====
UB-A va UB-C;
====
#UB-B;
====
Bunday nurlanish mavjud emas.
++++
Eng yuksak energetik hususiyatga ega bo’lgan nurlanish qaysi variant- da to’g’ri ko’rsatilgan?:
====
UB-A va UB-C;
====
#UB-C;
====
UB-A va UB-B;
====
Bunday nurlanish mavjud emas .
++++
Kaliforniya universtiteti olimlari: F.Shervud Roulend va Mario Molina- lar, 1 ta xlor atomi … Ozon molekulalarini yemirishi mumkinligi to’g’risi- dagi taxminni aytganlar:
====
200 000 tagacha;
====
#100 000 tagacha;
====
500 000 tagacha;
====
700 000 tagacha .
++++
Antarktida uzra Ozon qatlamining sezilarli darajadagi siyraklashuvi ilk bora … deb ataldi:
====
#”Ozon darchasi”;
====
“Radioatsiya”
====
”Quyosh nuri”
====
”UB-A va UB-B”
++++
1987-yil sentabr oyida Monrealda Ozon qatlamini yemiruvchi moddalar bo’yicha Monreal protokolini nechta mamlakat imzolagan?:
====
#24 ta mamlakat;
====
100 ta mamlakat;
====
34 ta mamlakat;
====
55 ta mamlakat .
++++
Eng katta “Ozon tuynuklari” Yerning qaysi qismida qayd etilgan?:
====
Janubiy qutbda;
====
# Janubiy va shimoliy qutblarida;
====
Shimoliy qutbda;
====
Ekvator ustida .
++++
O’zbekiston bo’yicha kuniga qancha miqdirda qattiq maishiy chiqindilar chiqarilmoqda?:
====
14-15,5 ming tonna;
====
16-17 ming tonna;
====
# 12-13,5 ming tonna;
====
19-20 ming tonna .
++++
BMT Universiteti ekspertlarining ma’lumotlariga qaraganda, mamlakati miz hududida hosil bo’layotgan elektron-maishiy va turli xil texnika chiqin- dilari miqdori qaysi variantda tog’ri ko’rsatilgan?:
====
qariyb 50 ming tonna;
====
qariyb 55 ming tonna;
====
#qariyb 45 ming tonna;
====
qariyb 60 ming tonna.
++++
Respublikamizda maishiy chiqindilarni qayta ishlanishi necha foizni tashkil qilmoqda?:
====
#14,2 foizni;
====
15,3 foizni;
====
17,2 foizni;
====
18,4 foizni.
++++
“Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish sohasida davlat boshqaruvi tizimini takomillashtirish tog’risida”gi PF-5024 sonli Farmoni qachon qabul qilindi?:
====
2017 yil 24-aprelda;
====
2018 yil 21-dekabrda;
====
2017 yil 25 iyunda;
====
# 2017 yil 21-aprelda.
++++
Qattiq, suyuq va gazsimon chiqindi moddalar atmosferaning tabiiy tarkibini o’zgartirib yuborishi - … deyiladi:
====
#havoning ifloslanishi;
====
Litosferaning ifloslanishi;
====
Gidrosferaning ifloslanishi;
====
Biosferaning ifloslanishi.
++++
Atmosfera havosida ifloslovchi moddaning ruxsat etilgan konttsentratsiyasi (REK) qaysi variantda to’g’ri ko’rsatilgan?:
====
Uning butun umri davomida Insonning mehnat qobiliyatini pasaytirmaydigan, uning ahvolini va turmushining sanitariya-maishiy sharoitlarini yomonlash- tirmaydigan kontsentratsiyasidir;
====
Uning butun umri davomida Insonning turmushining sanitariya-maishiy sharoit- larini yomonlashtirmaydigan kontsentratsiyasidir;
====
Insonning mehnat qobiliyatini pasaytirmaydigan, uning ahvolini va turmushining sanitariya-maishiy sharoitlarini yomonlashtirmaydigan kontsentratsiyasidir;
====
#Uning butun umri davomida hozirgi va keyingi avlodlarga to’g’ridan-to’g’ri yoki bilvosita noxush ta’sir ko’rsatmaydigan, Insonning mehnat qobiliyatini pasaytirmaydigan, uning ahvolini va turmushining sanitariya-maishiy sharoitlarini yomonlashtirmaydigan kontsentratsiyasidir.
++++
Ruxsat etilgan kontsentratsiyasi (REK) kattaliklari, atmosfera havosi uchun … havodagi moddaning mg dagi miqdori bilan ifodalanadi:
====
#1 m3
====
10 m3
====
100 m3
====
1000 m3
++++
Ishchi zona havosi uchun REK qaysi variantda to’g’ri ko’rsatilgan?:
====
#Har kungi 8 soatlik ishda va haftasiga 40 soatdan oshmagan ishda (dam olish kunlaridan tashqari), butun mehnat staji davomida kasalliklar keltirib chiqarmay- digan va sog’liqda o’zgarishlarga sabab bo’lmaydigan, ishlash jarayonida hozirgi va kelajak avlodlarning keyingi hayoti mobaynida zamonaviy tadqiqot usullari bilan aniqlanadigan kontsentratsiyadir;
====
Butun mehnat staji davomida kasalliklar keltirib chiqarmaydigan va sog’liqda o’zgarishlarga sabab bo’lmaydigan, kontsentratsiyadir;
====
Kasalliklar keltirib chiqarmaydigan va sog’liqda o’zgarishlarga sabab bo’lmay- digan, ishlash jarayonida hozirgi va kelajak avlodlarning keyingi hayoti mobaynida zamonaviy tadqiqot usullari bilan aniqlanadigan kontsentratsiyadir;
====
Ishchi zona havosi uchun bunday REK ko’rsatilmagan.
++++
Atmosfera havosining asosiy ifloslantiruvchi manbalariga — … va shu kabi manbalar kiradi:
====
issiqlik elektr stansiyalari, yoqilg’i yoqish shoxobchalari, chorvachilik majmua- lari;
====
#barcha sanoat korxonalari, avtotransport, issiqlik elektr stansiyalari, yoqilg’i yoqish shoxobchalari, chorvachilik majmualari
====
yoqilg’i yoqish shoxobchalari, chorvachilik majmualari;
====
chorvachilik majmualari.
++++
Atmosferaga chiqindi gaz tashlamalari: … ko’rinishida tashlanadi:
===
qattiq va organik birikmalar;
====
qattiq, suyuq va organik birikmalar;
====
qattiq, suyuq va noorganik birikmalar;
====
#qattiq, suyuq,noorganik va organik birikmalar.
++++
Gazsimon chiqindilarning tashkillashtirilgan tashlamalariga nimalar kiradi?:
====
Korxonalarning statsionar o’rnatilgan mo’rilaridan, ventilyatsiya qurilmalaridan, neft mahsulotlarini saqlash rezervuarlarining nafas olish klapanlaridan va shu kabi manbalardan chiqqan gazlar kiradi;
====
Ventilyatsiya qurilmalaridan, neft mahsulotlarini saqlash rezervuarlarining nafas olish klapanlaridan va shu kabi manbalardan chiqqan gazlar kiradi;
====
Neft mahsulotlarini saqlash rezervuarlarining nafas olish klapanlaridan va shu kabi manbalardan chiqqan gazlar kiradi;
====
Korxonalarning statsionar o’rnatilgan mo’rilaridan chiqqan gazlar kiradi.
++++
Gazsimon chiqindilarning tashkillashtirilmagan tashlamalariga nimalar kiradi?:
====
Texnologik rejimlarni izdan chiqishi natijasida hosil bo’luvchi chiqindi gazlar kiradi;
====
Texnologik rejimlarni izdan chiqishi, avariya, quvurlardagi germetizatsiyani buzilishi natijasida hosil bo’luvchi chiqindi gazlar kiradi;
====
#Texnologik rejimlarni izdan chiqishi, avariya, quvurlardagi germetizatsiyani buzilishi, suyuq moddalarni to’kilishi va ularni bug’lanishi natijasida hosil bo’luvchi chiqindi gazlar kiradi;
====
Suyuq moddalarni to’kilishi va ularni bug’lanishi natijasida hosil bo’luvchi chiqindi gazlar kiradi
++++
Atmosferaga tashlanuvchi chiqindi gazlarning tashlanishini oldini
olish uchun … ustidan qat’iy nazorat o’rnatiladi:
====
Texnologiyalar mukamallashtiriladi va chiqindilarning tashlanishi;
====
Texnologiyalar mukamallashtiriladi, qurilma germetizatsiyasi yaxshilanadi va chiqindilarning tashlanishi;
====
Chiqindilarning tashlanishi;
====
#Texnologiyalar mukamallashtiriladi, qurilma germetizatsiyasi yaxshilanadi, tozalash inshooti quriladi, chiqindilarning tashlanishi.
++++
Adsorbsiyaga berilgan ta’rif qaysi variantda to’g’ri ko’rsatilgan?:
====
#Agar havo yoki gazni qattiq jism o’ziga yutib olsa, unda bu jarayonni Adsorbsiya deyiladi;
====
Agar havoni qattiq jism o’ziga yutib olsa, unda bu jarayonni Adsorbsiya deyiladi;
====
Agar gazni qattiq jism o’ziga yutib olsa, unda bu jarayonni Adsorbsiya deyiladi;
====
Texnologik rejimlarni izdan chiqishi, avariya, quvurlardagi germetizatsiyani buzilishi Adsorbsiya deyiladi.
++++
Adsorbasiya kattaligi nimalarga bog’liq bo’ladi?:
====
Tashqi omillarga va haroratiga;
====
#Tashqi omillarga, ya’ni tozalanayotgan havo yoki gaz tarkibidagi zaharli moddaning bug’ bosimiga va haroratiga;
====
Tashqi omillarga, ya’ni tozalanayotgan havo bosimiga va haroratiga;
====
Xech qanday omillarga bog’liq bo’lmaydi.
++++
Agar yutib olingan modda (masalan, gaz, suyuqlik) qattiq jism tarkibidan ajralib chiqsa, ya’ni qatiq jism “terlasa”, unda bu jarayonni nima deb ataladi?:
====
Adsorbasiya;
====
Absorbasiya;
====
#Desorbsiya;
====
Degrodatsiya.
++++
Agar havo yoki gazni suyuqlik o’ziga yutib olsa – bu jarayon nima deb ataladi?:
====
Adsorbasiya;
====
#Absorbsiya
====
Desorbsiya;
====
Degrodatsiya;
++++
Gazlarni katalitik tozalash jarayonida ... asosida zararsiz holatga keltiriladi:
====
#chiqindi gaz tarkibidagi zararli moddalar katalizator ishtirokida oksidlanish, qaytarish yoki, parchalanish jarayonlari;
====
chiqindi gaz parchalanish jarayonlari;
====
chiqindi gaz tarkibidagi zararli moddalarning parchalanish jarayonlari;
====
chiqindi gaz jarayonlari.
++++
Termik usulda chiqindi gaz tarkibidagi ... orqali amalga oshiriladi:
====
zararli moddalarni zararsizlantirish jarayonida ularni yondirish;
====
#zararli, yomon va yoqimsiz hidli moddalarni zararsizlantirish jarayonida ularni yondirish;
====
zararli, yomon moddalarni zararsizlantirish jarayonida ularni yondirish;
====
Termik usulda chiqindi gazlarni zararsizlantirib bo’lmaydi.
++++
Termik usulda chiqindi gaz tarkibidagi zararli, yomon va yoqimsiz hidli moddalarni zararsizlantirish jarayoni qanday amalga oshiriladi?:
====
#maxsus pechlarda va fakel gorelkalarida;
====
maxsus pechlarda;
====
maxsus fakel gorelkalarida;
====
pechlarda va kimyoviy yo’l bilan.
++++
Og’irlik kuchi ta’sirida changli havoni chang zarrachalaridan tozalash uchun davriy yoki yarim uzluksiz ishlaydigan tozalash qurilmasi qanday nomlanadi?:
====
#Chang cho’ktirish kamerasi deb ataladi;
====
Gravitatsiya deb ataladi;
====
Markazdan qochirma kuch deb ataladi;
====
Akustika deb ataladi.
++++
Ifloslovchi moddaning ishchi zonasi atmosfera havosidagi TTXD (ta’sirning taxminiy xavfsizlik darajasi) - … belgilanadigan vaqtinchalik gigienik me’yor bo‘lib, ushbu muddat davomida REK qayta ko‘rib chiqilishi yoki almashtirilishi kerak. TTXD 1 m3 havodagi moddaning mg. miqdorida (mg/m3) ifodalanadi.
====
4 yil muddatga
====
3 yil muddatga
====
5 yil muddatga
====
10 yil muddatga
++++
Zararli ta'siri darajasiga kora korxonalar necha sinfga bo‘linadi?
====
6 sinfga
====
4 sinfga
====
#5 sinfga
====
3 sinfga
++++
I-sinfiga mansub sanoat korxonalari sanitar-ximoya zonasining … maydoni mevasiz - manzarali daraxtlar bilan band bo‘lishi o‘ta muhimdir
====
55%
====
80%
====
50%
====
#70 %
++++
Ular–changlar, tutunlar va tumanlar ko‘rinishida bo‘ladi. Changlarda qattiq zarralar o‘lchami 5 mkmdan 50 mkm. gacha, tutunda – 0,1-5 mkm.gacha bo‘ladi. Gap nima haqida ketmoqda?
====
Tutunlar
====
#Aerozollar
====
Tumanlar
====
To`g`ri javob mavjud emas
++++
… korxonalarning statsionar o‘rnatilgan mo‘rilaridan, ventilyatsiya qurilmalaridan, neft mahsulotlarini saqlash rezervuarlarining nafas olish klapanlaridan va shu kabi manbalardan chiqqan gazlar kiradi.
====
Ahlatxonalarga
====
A va D
====
Tashkillashtirilmagan tashlamalarga
====
#Tashkillashtirilgan tashlamalarga
++++
… texnologik rejimlarni izdan chiqishi, avariya, quvurlardagi germetizatsiyani buzilishi, suyuq moddalarni to‘kilishi va ularni bug’lanishi natijasida hosil bo‘luvchi chiqindi gazlar kiradi.
====
Ahlatxonalarga
====
A va D
====
#Tashkillashtirilmagan tashlamalarga
====
Tashkillashtirilgan tashlamalarga
++++
... Gidrosfera-deb ataladi:
====
#Yer kurrasida suvlardan iborat bo’lgan qobiq;
====
Yer kurrasining havodan iborat bo’lgan qobiq;
====
Yerning qattiq qobig’i;
====
Yerning unumdor yumshoq qatlami.
++++
Respublikamizning asosiy suv manbalari ... xisoblanadi:
====
Amudaryo, Sirdaryo, Zarafshon, Qashqadaryo, Surxandaryo, Oxangaron va Nil daryolari;
====
#Amudaryo, Sirdaryo, Zarafshon, Qashqadaryo, Surxandaryo, Oxangaron va Chirchiq daryolari;
====
Amudaryo, Kongo, Zarafshon, Qashqadaryo, Surxandaryo, Oxangaron va Chirchiq daryolari;
====
Amudaryo, Sirdaryo, Zarafshon, Amazonka, Surxandaryo, Oxangaron va Chirchiq daryolari.
++++
Sirdaryo qaysi davlat hudududa shaklanadi?:
====
Qariyb 80% suvlari Qozog’iston xududida, faqatgina 13% suvi respublikamiz xududida shakllanadi;
====
Qariyb 80% suvlari Tukmaniston xududida, faqatgina 13% suvi respublikamiz xududida shakllanadi;
====
Qariyb 80% suvlari Tojikiston xududida, faqatgina 13% suvi respublikamiz xududida shakllanadi;
====
#Qariyb 80% suvlari Qirgiziston xududida, faqatgina 13% suvi respublikamiz xududida shakllanadi.
++++
Amudaryo qaysi davlat hudududa shaklanadi?:
====
Qariyb 83% suvlari Qirgiziston xududida, faqatgina 6% suvi O’zbekiston xududida shakllanadi;
====
#Qariyb 83% suvlari Tojikiston xududida, faqatgina 6% suvi O’zbekiston xududida shakllanadi;
====
Qariyb 83% suvlari Tukmaniston xududida, faqatgina 6% suvi O’zbekiston xududida shakllanadi;
====
Qariyb 83% suvlari Qozog’iston xududida, faqatgina 6% suvi O’zbekiston xududida shakllanadi.
++++
Bir kishi o’rtacha bir sutkada shaxsiy gigiena va maishiy kommunal zaruriyatlari uchun qancha miqdorda suv ishlatadi?:
====
1000-1200 litr;
====
1000-1300 litr;
====
1000-1500 litr;
====
#150-450 litr .
++++
Rivojlangan mamlakatlarda bir kishi uchun bir sutkada qancha miqdor- da suv sarflanadi?:
====
O’rtacha 600-900 litr;
====
#O’rtacha 500-600 litr;
====
O’rtacha 700-800 litr;
====
O’rtacha 1000-1600 litr.
++++
Xozirga paytda, Dunyo bo’yicha, ... yerlarni sug’orish uchun yiliga yer osti manbalaridan va daryolardan 2800 km3suv olinmoqda:
====
#200 mln gektar;
====
300 mln gektar;
====
400 mln gektar;
====
600 mln gektar.
++++
Respublikamizning yillik suv sarfi ... :
====
65-70 km3 ;
====
70-85 km3
====
#62-65 km3 ;
====
82-95 km3
++++
O’zbekiston iqtisodiyotida 1960-1990 yillar mobaynida sug’oriladigan xar bir gektar ekin maydoniga qancha miqdorda suv sarflangan?:
10,2 ming m3
====
9,2 ming m3
====
8,2 ming m3
====
#7,2 ming m3 .
++++
Bir tonna ko’mir qazib olish uchun qancha miqdorda suv sarflanadi?:
====
#2-4 m3
====
3-4 m3
====
5-6 m3
====
7-8 m3
++++
Ishlab chiqarilgan bitta mahsulot birligiga sarflangan suv miqdorini ... deb ataladi va m3/t o’lchov birligida o’lchanadi:
====
Ichimlik suvi miqdori;
====
Suvning ifloslanishi;
====
#Suv sarflash koeffitsenti;
====
Oqova suv miqdori.
++++
Iflos suvlarni tozalashda asosan … usullardan foydalanilmoqda:
====
#mexanik, kimyoviy, biologik;
====
Mexanik;
====
Kimyoviy;
====
Biologik.
++++
Oqova suvlar qanday sharoitda hosil bo‘lganiga qarab — … oqova suvla- riga bo‘linadi:
====
Maishiy;
====
#maishiy,atmosfera va sanoat;
====
Atmosfera;
====
atmosfera va sanoat.
++++
Maishiy oqova suvlar qanday hosil bo‘ladi?:
====
#yuvinish va cho‘milish xonalaridan, hojatxonalardan, oshxonalardan, kir yuvish xonalaridan, pol artish va shu kabi boshqa maqsadlarda ishlatishdan;*
====
oshxonalardan, kir yuvish xonalaridan, pol artish va shu kabi boshqa maqsad- larda ishlatishdan;
====
yuvinish va cho‘milish xonalaridan, pol artish va shu kabi boshqa maqsadlarda ishlatishdan;
====
kir yuvish xonalaridan, pol artish va shu kabi boshqa maqsadlarda ishlatishdan.
++++
Maishiy oqova suvlar tarkibida … aralashmalar uchraydi:
====
# 58% organik va 42% mineral moddalardan iborat;
====
58% mineral va 42% organik moddalardan iborat;
====
59% organik va 41% mineral moddalardan iborat;
====
60% organik va 40% mineral moddalardan iborat.
++++
Atmosfera suvlari yani, yomg‘ir va qor yog‘ish oqibatida korxona hudud- laridan oqib chiqishi jarayonida ifloslanadi-mi?:
====
#Ular ham organik va ham noorganik mineral moddalar bilan ifloslangan
bo‘ladi;
====
Ular noorganik mineral moddalar bilan ifloslangan bo‘ladi;
====
Ular organik moddalar bilan ifloslangan bo‘ladi;
====
yomg‘ir va qor yog‘ish oqibatida korxona hududlaridan oqib chiqishi jarayonida ifloslanmaydi.
++++
Sanoat oqova suvlari suyuq chiqindilaini ifodalab, ular … hosil bo‘ladi:
====
#organik va noorganik xomashyoni qazib chiqarishda va qayta ishlashda;
====
organik xomashyoni qazib chiqarishda;
====
noorganik xomashyoni qayta ishlashda;
====
organik va noorganik xomashyoni qayta ishlashda.
++++
Oqova suvning miqdori va tarkibi nimaga bog'liq bo'ladi?:
====
Ishchilarga;
====
#ishlab chiqarish turiga;
====
xom-ashyoga;
====
ish qurollariga.
++++
Yopiq suv tizimlari barcha texnologik jarayonlarda suvning samarali ishlatilishini, oqova suv komponentlarini maksimal rekuperatsiya qilishni, … istisno qilishni ta’minlashi lozim:
====
#kapital va ekspluatatsion xarajatlarni kamaytirishni, xizmat qiluvchi perso- nallarning normal sanitargigiyenik sharoitlarini va atrof-muhit ifloslanishini;
====
kapital va ekspluatatsion xarajatlarni kamaytirishni;
====
kapital va ekspluatatsion xarajatlarni kamaytirishni, xizmat qiluvchi perso- nallarning normal sanitargigiyenik sharoitlarini;
====
xizmat qiluvchi personallarning normal sanitargigiyenik sharoitlarini va atrof-muhit ifloslanishini.
++++
Oqava suvning biologik ifloslanishi nima bilan xarakterlanadi?:
====
Sanoat korxonalaridan chiqqan oqova suvlar bilan;
====
#Mikroorganizm (mikroblar, bakteriya va zamburug’) larning ko’pligi bilan;
====
Qishloq xo’jaligidan chiqqan oqova suvlar bilan;
====
Kommunal xo’jalikdan chiqqan oqova suvlar bilan .
++++
Litosfera deganda ... tushuniladi:
====
#yerning 30-80 km. qalinlikdagi qattiq qobig’i
====
yerning 40-80 km. qalinlikdagi qattiq qobig’i
====
yerning 50-80 km. qalinlikdagi qattiq qobig’i
====
yerning 50-100 km. qalinlikdagi qattiq qobig’i
++++
Yer- … hisoblanadi:
====
insonlar bevosita yashaydigan zamin
====
#insonlar bevosita yashaydigan asos, qishloq ho’jalik mahsulotlari yetishtiriladigan zamin;
====
qishloq ho’jalik mahsulotlari yetishtiriladigan zamin
====
o’simlik va hayvonot olami yashaydigan hudud
++++
Quruqlikning umumiy maydoni … tashkil qiladi?:
====
159000 mln.ga ni
====
168000 mln.ga ni
====
#148000 mln.ga ni
====
178000 mln.ga ni
++++
Tuproq –deb nimaga aytiladi?:
====
Yer yuzasining qattiq qatlamiga
====
Yer yuzasining ustki qatlamiga
====
Yer yuzasining unumdor qatlamiga
====
#Yer yuzasining ustki g’ovak, unumdor qatlamiga
++++
Tuproq biosferada qanday vazifani bajaradi?:
====
#Moddalarning aylanma harakatida asosiy rol o’ynaydi
====
Faqat o’simliklar olamini o’sishiga hissa qo’shadi
====
Faqat hayvonot olamini tarqalishiga hissa qo’shadi
====
Hayvonot va o’simliklar olamini tarqalishiga hissa qo’shadi
++++
Tuproq … muhim rol o’ynaydi:
====
#organizmlar uchun hayot muhiti, ozuqa manbai hisoblanadi, moddalarning kichik biologik va katta geologik aylanma harakatida
====
organizmlar uchun katta geologik aylanma harakatida
====
organizmlar uchun hayot muhiti, katta geologik aylanma harakatida
====
organizmlar uchun hayot muhiti, ozuqa manbai hisoblanadi, moddalarning kichik biologik aylanma harakatida
++++
Tuproqni biosferadagi bajaradigan faoliyatiga qarab organik hayot zan- jirining eng muhim … - deb yuritsa bo’ladi:
====
ekotizim
====
landshaft
====
tsenoz
====
#xalqa
++++
Insoniyat tarixi davomida qancha unumdor tuproqli yerlar yaroqsiz holga keltirilgan?:
====
3 mlrd. gektardan ortiq
====
#2 mlrd. gektardan ortiq
====
3.1 mlrd. gektardan ortiq
====
4 mlrd. gektardan ortiq
++++
Har yili sayyoramizdagi qishloq xo’jaligi uchun yaroqli yerlar maydoni sho’r bosishi, yemirilishi natijasida qanchaga kamaymoqda?:
====
6-7 mln.gektarga
====
6-8 mln.gektarga
====
=8-9 mln.gektarga
====
#5-7 mln.gektarga
++++
Tuproqlarga inson ta’sirining kuchayishi … bilan bog’liq:
====
sug’oriladigan dexqonchilikning rivojlanishi
====
sug’oriladigan chorvachilikning rivojlanishi
====
#sug’oriladigan dexqonchilik va chorvachilikning rivojlanishi
====
sug’oriladigan bog’dorchilik va asalarichilikning rivojlanishi
++++
Inson tuproqlarga qanday ta’sir ko’rsatadi?:
====
ijobiy
====
#ijobiy va salbiy
====
salbiy
====
Xech qanday ta’sir ko’rsatmaydi
++++
... eroziya deyiladi:
====
Yer yuzasi ustki unumdor qismining suv yuvib ketilishi
====
Yer yuzasi ustki unumdor qismining shamol ta’sirida uchirib olib ketilishi
====
#Yer yuzasi ustki unumdor qismining suv yuvib yoki shamol ta’sirida uchirib olib ketilishi
====
Yer yuzasi ustki unumdor qismining suv yuvib, shamol ta’sirida uchirib olib ketilishi va atmosferani ifloslanishi
++++
Tuproqning shamol ta’sirida eroziyaga uchrashishi ... -deb ham ataladi:
====
urbanizatsiya
====
devalivatsiya
====
melioratsiya
====
#deflyatsiya
++++
Tuproqda ifloslovchi moddaning Ruxsat etilgan kontsentratsiyasi (REK) deganda nimani tushinasiz?
====
# tuproqni iflos¬lovchi moddaning tabiiy muhitga va inson sog’ligiga bevosita va bilvosita salbiy ta’sir ko‘rsatmaydigan eng yuqori kontsentratsiyasidir;
====
tuproqni iflos¬lovchi moddaning tabiiy muhitga bevosita va bilvosita salbiy ta’sir ko‘rsatmaydigan eng yuqori kontsentratsiyasidir
====
tuproqni iflos¬lovchi moddaning inson sog’ligiga bevosita va bilvosita salbiy ta’sir ko‘rsatmaydigan eng yuqori kontsentratsiyasidir
====
tuproqni iflos¬lovchi moddaning tabiiy muhitga va inson sog’ligiga bevosita va bilvosita salbiy ta’sir ko‘rsatagan eng yuqori kontsentratsiyasidir.
++++
... – yer yuzasidagi tuproq va jinslar (quruq va kichik zarrachalar)ning shamol ta’sirida yemirilib, uchirilib boshqa joylarga ko‘chishidir.
====
Eroziya;
====
Surilma;
====
Absorbent;
====
#Deflyatsiya.
++++
Ixota (tabiiy to`siq) qanday vazifani bajaradi?
====
daraxtlari shamol kuchini pasaytiradi;
====
tuproqda namlikni saqlaydi;
====
yerlarni qum bosishdan saqlaydi.
====
#barcha javoblar to`g`ri
++++
O‘zbekiston sharoitida balandligi 6-8 m bo‘lgan ixota daraxtzorlari 60-80 m dan 200-250 m. gacha yerlarni eroziyadan saqlaydi. Natijada shu joydagi paxtaning hosildorliga eroziyaga uchragan yerdagi paxtazorlarga nisbatan ... oshgan.
====
#2 marta
====
2.5 marta
====
3 marta
====
4 marta
++++
... – asosiy ekinlar orasida kengligi 2-4 m qilib baland poyali o‘simliklar (makkajo‘xori, kungaboqar va boshqalar)ni ekib, shamolni to‘suvchi to‘siqlar barpo etishdir.
====
#Kulis
====
Eroziya
====
Almashlab ekish
====
Yerlarni chuqur haydash
++++
O‘zbekistonda paxta dalalari bedapoya bilan har 3 yilda almashlanib turiladi. Natijada paxta hosildorligi ... ortgan. Eroziyaga uchragan tuproqlarda beda ekib, 3 yildan so‘ng chigit ekilganda, paxta hosildorligi har gektar yerdan 5 tsentnerga ortgan.
====
#39%ga;
====
45%ga;
====
43%ga;
====
42.5%ga
++++
Tuproqning suv ta’sirida yuvilishi ... deyiladi.
====
Chiziqli yoki jarli eroziya.
====
#yuzlama eroziya
====
Surilish eroziya
=====
deflatsiya
++++
Nishab yerlarda, vodiy bo‘ylarida qor, yomg’ir, jala suvlari birga qo‘shilib shiddatli oqimlar hosil qiladi. Jarliklarning o‘rtacha o‘sish tezligi tuproq tarkibiga bog’liq bo‘lib, bir yilda 3 m dan 8-26 m gacha bo‘lishi mumkin. Jarliklar tufayli yerlar ishga yaroqsiz bo‘lib qoladi, ekin maydonlari qisqaradi, qishloq xo‘jalik mashinalaridan va transport vositalaridan foydalanish uchun noqulayliklar paydo bo‘ladi. Gap qanday eroziya turi haqida ketmoqda?
====
#Chiziqli yoki jarli eroziya.
====
yuzlama eroziya
====
Surilish eroziya
=====
deflatsiya
++++
Sel – kuchli jala natijasida vujudga kelgan oqim bo‘lib, u tuproqni yuvishdan tashqari, o‘z yo‘lida uchragan barcha narsalar (toshlar, daraxtlar, qum, loy va boshqalar)ni uzoq yerlarga olib ketadi va nihoyatda ko‘p yerlarni ishdan chiqaradi. Bu eroziyaning qanday turi?
====
Chiziqli yoki jarli eroziya.
====
yuzlama eroziya
====
#Surilma eroziya
=====
deflatsiya
++++
O‘zbekiston Respublikasi ekologiya sohasidagi qonunlari – “Oliy Majlis tomonidan yoki umumhalq ovoz berish (referendum) orqali qabul qilingan, o‘zida uning amal qilish muddati, hududi va shaxslar doirasida ekologik munosabat sub’ektlari faoliyatining umumiy ko‘rsatkichlarini mujassamlashtirilgan … ” hisoblanadi.
====
hisobot;
====
#normativ-huquqiy xujjatlari;
====
bayonnoma;
====
ekologik soliqlar.
++++
Konstitutsiyamizning 50–moddasida ... deb alohida ta’kidlangan:
====
“Yer, yer osti boyliklari, suv, o’simliklar, hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy zahiralar umummilliy boyliklardir, uldardan oqilona foydalanish zarur va ular davlat muhofazasidadir”
====
maxalliy xokimiyat organlari (viloyat, tuman va shaxar hokimliklari) va Qoraqalpog’iston Respublikasiga o’z vakolat doirasida va xududida ekologik munosabatlarni tartibga solish imkoniyatini berishidadir
====
#“Fuqarolar atrof tabiiy muhitga ehtiyotkorona munosabatda bo’lishga majburdirlar”.
====
“Yer, yer osti boyliklarini muhofaza qilish”
++++
1993-yil 9-dekabrda O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan qan- day qonun qabul qilingan?:
====
“Suv resurslarini muhofaza qilish” to’g’risidagi qonun
====
”Atmosferani muhofaza qilish” to’g’risidagi qonun
====
#“Tabiatni muhofaza qilish” to’g’risidagi qonun
====
“Yer resurslsrini muhofaza qilish” to’g’risidagi qonun
++++
Ekologik munosabat shaklida davlatning boshqaruv tizimi, avvalambor, …ga qaratilgan bo’ladi. Bunda ishlab chiqarish texnologiyasi, birinchi navbatda, kam chiqitli yoki yopiq— chiqitsiz tsiklda bo’lishni talab etadi:
====
ekologik toza hududlar
====
#ekologik nobop xudud va ob’ekttlarni tiklash
====
xar qanday hududlar
====
eroziyaga uchgagan yerlar
++++
Tabiatni muhofaza qilish sohasida, O’zbekiston va Yevropa uyushmasi davlatlari a’zolari orasida sherikchilik va hamkorlik bitimi nechanchi yili imzolandi?:
====
1991 yilda
====
#1999 yilda
====
1997 yilda
====
2000 yilda
++++
Maxalliy xokimiyat organlari (viloyat, tuman va shaxar hokimliklari) va Qoraqalpog’iston Respublikasiga o’z vakolat doirasida va xududida ekologik munosabatlarni tartibga solish imkoniyatini berishidadir. Ushbu vakolat Konstitutsiyamizning … belgilangandir:
====
#100-moddasida
====
55- moddasida
====
50- moddasida
====
78- moddasida
++++
Markaziy Osiyo mamlakatlarining rahbarlari tomonidan “Orol dengizi havzasida ekologik sharoitni yaxshilash uchun konkret harakatlar dasturi” qachon qabul qilindi?:
====
1991 yil sentabr oyida
====
1998 yil aprel oyida
====
#1994 yil yanvar oyida
====
1999 may oyida
++++
Kritik ekologik vaziyatli zona to’g’ri ko’rsatilgan variantni toping:
====
#Ekologik me’yorlar keskin oshgan, lekin favqulodda tusga ega bo’lmagan tabiiy ekologik tizimlar tuzilmasining buzilishi, ular ekologik hajmining pasayishi, atrof tabiiy muhit ifloslanishi o’sishi qayd qilingan ma’muriy tuman hududi (respublika yoki viloyatga bo’ysungan shaharlar)
====
Ekologik me’yorlar keskin oshgan tuman hududi (respublika yoki viloyatga bo’ysungan shaharlar)
====
Favqulodda tusga ega bo’lmagan tabiiy ekologik tizimlar
====
Ekologik me’yorlar keskin oshgan, lekin favqulodda tusga ega bo’lmagan tabiiy ekologik tuman hududi (respublika yoki viloyatga bo’ysungan shaharlar)
++++
Favqulodda ekologik vaziyatli zona to’g’ri ko’rsatilgan variantni toping:
====
Biosferaning resurslar-iqtisodiy imkoniyatlariga muvofiq bo’lmagan va tabiiy resurslar tanazzulga uchrashi bilan ifodalanadigan tang ma’muriy tuman hududi (respublika yoki viloyatga bo’ysungan shaharlar)
====
Ishlab chiqarish imkoni bo’lgan ekotizim holati kuzatiladigan ma’muriy tuman hududi (respublika yoki viloyatga bo’ysungan shaharlar)
====
#Ishlab chiqarish kuchlarining taraqqiyoti biosferaning resurslar-iqtisodiy imkoniyatlariga muvofiq bo’lmagan va tabiiy resurslar tanazzulga uchrashi bilan ifodalanadigan tang, lekin tiklash imkoni bo’lgan ekotizim holati kuzatiladigan ma’muriy tuman hududi (respublika yoki viloyatga bo’ysungan shaharlar)
====
ekotizim holati kuzatiladigan ma’muriy tuman hududi (respublika yoki viloyatga bo’ysungan shaharlar)
++++
Ekologik kulfat (falokatlar) zonasi to’g’ri ko’rsatilgan variantni toping:
====
#Tabiiy muhit sifati qaytarib bo’lmas darajada o’zgargan, ekotizim buzilishi kuzatiladigan ma’muriy tuman hududi (respublika yoki viloyatga bo’ysungan shaharlar)
====
Tabiiy muhit sifati qaytarib bo’lmas darajada ma’muriy tuman hududi (respublika yoki viloyatga bo’ysungan shaharlar)
====
Ekotizim buzilishi kuzatiladigan ma’muriy tuman hududi (respublika yoki viloyatga bo’ysungan shaharlar)
====
Tabiiy muhit sifati qaytarib bo’lmas darajada o’zgargan, ekotizim
++++
Monitoring deganda nimalar tushiniladi?:
====
Atrof-muhxitni kuzatish
====
Atrof-muhxitni nazorat qilish
====
Atrof-muhxit holatini boshqarish
====
#Barcha javoblar to’g’ri
++++
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish sohasida, davlat boshqaruvi tizimini takomillashtirish to’g’ -risida”gi PF-5024-son Farmoni chiqqan sana to’g’ri ko’rsatilgan variantni toping:
====
2000 yil 1 noyabr
====
2017 Yil 25 yanvar
====
2017yil 30 may
====
#2017 yil 21 aprel
++++
Ekologiya sohasida Davlatlararo hamkorlikning zarurligi … kelib chiqadi:
====
Sayyoramizda biosferaning yagonaligi bilan cheklanmasligidan
====
Sug’oriladigan dexqonchilik va chorvachilikning rivojlanishi
====
#Sayyoramizda biosferaning yagonaligidan va insonlarning ta’siri hech qanday davlat chegaralari bilan cheklanmasligidan
====
Yer yuzasi ustki unumdor qismining suv yuvib, shamol ta’sirida uchirib olib ketilishi va atmosferani ifloslanishidan
++++
Insoniyatni tashvishga solayotgan ko’plab mintaqaviy va umumsayyora- viy ekologik muammolar qanday yo’l bilan hal qilinishi mumkin?:
====
Faqatgina MDX mamlakatlari ishtiroki bilan
====
Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan
====
Yevropa mamlakatlari bilan
====
#faqatgina davlatlararo hamkorlik yo’li bilan
++++
Global ekologik muammolar qaysi variantda to’g’ri ko’rsatilgan?:
====
#Iqlimning o’zgarishi, Ozon qatlamini yemirilishi, Orol dengizi muammosi
====
Orolbo’yi muammolari, suv resurslaridan foydalanishning regional uammolari
====
Aholining ichimlik suv bilan ta’ minlanganligi darajasi, Surilma va sel-toshqin hodisalari
====
Surilma va sel-toshqin hodisalari, Ozon qatlamini yemirilishi
++++
Regional ekologik muammolar qaysi variantda to’g’ri ko’rsatilgan?:
====
Iqlimning o’zgarishi, Ozon qatlamini yemirilishi, Orol dengizi muammosi
====
Aholining ichimlik suv bilan ta’minlanganligi darajasi, Surilma va sel-toshqin hodisalari
====
#Orolbo’yi muammolari, suv resurslaridan foydalanishning regional muammolari, atrof-muhitning chegralararo ifloslanishi, cho’llashish, infektsion va boshqa o’ta xavfli kasalliklarning tarqalishi, tabiiy va texnogen xarakterli ofatlar
====
Surilma va sel-toshqin hodisalari, Ozon qatlamini yemirilishi
++++
Nodir hayvon va o’simlik turlari bilan savdo qilishni chegaralash to’g’risidagi (SITES) xalqaro konventsiya qachon tuzilgan?:
====
1974 yilda
====
1976 yilda
====
1978 yilda
====
#1973 yilda
++++
Qaysi kunni “Xalqaro tabiatni muhofaza qilish kuni” -deb e’lon qilin- gan?:
====
14-yanvarni
====
6-mayni
====
#5-iyunni
====
13-sentabrni
++++
“Jahon tabiatni muhofaza qilish strategiyasi” qachon va qayerda qabul qilindi?:
====
#1978-yili Ashxobodda
====
1982-yil BMTda
====
1985-yili Venada
====
1992-yili-Rio-De-Janeyroda
++++
… “Tabiatni muhofaza qilishning umumjahon Xartiyasi” qabul qilindi:
====
1985-yili Venada
====
1992-yili-Rio-De-Janeyroda
====
2017-yil O’zbekistonda
====
#1982-yil BMTda
++++
Xalqaro “Qizil kitob” qachon e’lon qilingan?:
====
Xalqaro Tabiatni Muhofaza qilish Ittifoqi (XTMI) tomonidan, 1966 yil
====
#BMT tomonidan, 1985 yil
====
Xalqaro Tabiatni Muhofaza qilish Ittifoqi (XTMI) tomonidan, 1992 yil
====
Xalqaro Tabiatni Muhofaza qilish Ittifoqi (XTMI) tomonidan, 1972 yil
++++
Tabiiy ifloslanishning asosiy manba’lari qaysi variantda to’g’ri ko’rsatil- gan?:
====
Vulqonlar otilishi, sel, zilzila, ko’chki, suv toshqini, kuchli shamollar, yong’inlar va qishloq xo’jaligi kabi jarayonlar natijasida sodir bo’ladi
====
Vulqonlar otilishi, sel, zilzila, ko’chki, suv toshqini, kuchli shamollar, yong’inlar va sanoat kabi jarayonlar natijasida sodir bo’ladi
====
Vulqonlar otilishi, sel, zilzila, ko’chki, suv toshqini, kuchli shamollar, yong’inlar va maishiy xo’jalik kabi jarayonlar natijasida sodir bo’ladi
====
#Vulqonlar otilishi, sel, zilzila, ko’chki, suv toshqini, kuchli shamollar, yong’inlar kabi tabiiy jarayonlar natijasida sodir bo’ladi
++++
Antropogen ifloslanish davomiyligiga ko’ra: … bo’ladi:
====
#Vaqtinchalik va doimiy
====
Vaqtinchalik va xududiy (regional)
====
Sayyoraviy (global) va doimiy
====
Mahalliy va doimiy
++++
Antropogen ifloslanish tarqalish ko’lamiga ko’ra: … guruhlarga ajratiladi:
====
Sayyoraviy (global), Vaqtinchalik, Mahalliy (lokal)
====
#Sayyoraviy (global), xududiy (regional), Mahalliy (lokal)
====
Sayyoraviy (global), xududiy (regional), doimiy
====
Sayyoraviy (global), xududiy (regional), fizik-kimyoviy
++++
Fizik ifloslanish … ifloslanishga ajratiladi:
====
issiqqlik, yorug’lik, shovqin, bakterial, elektromagnit
====
#issiqqlik, yorug’lik, shovqin, radiaktiv, elektromagnit
====
issiqqlik, yorug’lik, shovqin, virusli, elektromagnit
====
issiqqlik, yorug’lik, shovqin, maishiy, elektromagnit
++++
So’ngi 100 yil mobaynida, Yer shari o’rtacha xarorati necha darajaga ortganligi qayd etilgan?:
====
100s ga
====
70s ga
====
50s ga
====
#40s ga
++++
XXI asr mobaynida Dunyo okeani satxi necha metrga ko’tarilish bashorat qilinmoqda?:
====
100 metrga
====
#1-5 metrga
====
6 metrga
====
8 metrga
++++
Dunyo okeani va dengizlarini satxining ko’tarilishi natijasida 2025 yilga borib, quruqlikning … suv bosishi bashorat qilinmoqda:
====
#30% ini
====
33% ini
====
40% ini
====
38% ini
++++

i