Talabalari uchun darslik

yirik bo‘ladi. Xromosomalar uzunasiga bir-biridan farq qiluvchi qismlardan
tashkil topgan. Ayrim qismlar ko‘proq spirallashadi, boshqalari kam
spirallashadi. Spirallashgan qism to‘q rangda, kam spirallashgani och
rangda bo‘ladi. Ko‘p spirallabligan qism 
geteroxromatin, 
kam spirallashgan
qism 
euxromatin 
deb nom lanadi. Xromosomalarning uzunasiga
tabaqalashganligi, ayniqsa, gigant xromosomalarda ko‘zga tashlanadi, chunki
ular 1000 dan ortiq xromonemalardan iborat bocladi. 
Gigant xromosoma-
lar 
(3-rasm) chivin Uchinkasining so‘lak bezi hujayralarida, so‘ng drozofila
Uchinkasi so‘lakbezlarida, o ‘simlikhujayralarining endosperm va antipod
yadrolarida topilgan.
Xromosomalarni maxsus bo‘yoq moddalari bilan bo‘yaganda uning
turli qismlari turUcha reaksiyaga kirishadi. Ayrim qismlari to‘q rangga
bo‘yaladi, ular 
geteroxromatin, 
och rangga bo‘yalgan qismlari 
euxromatin
qismlardir. 
Ular turlicha genetik xususiyatga ega. Geteroxromatin qism
irsiyat jihatdan nofaol, ular xromosomalarning sentromeraga yaqin joyda
ko‘proq uchraydi. Euxromatin qismlari esa faoldir.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

3 — rasm. So Чак bezi hujayralari yadrosidagi (gigant) va nerv
hujayralari yadrosidagi (normal) xromosomalaming ko Yinishi.
Xromosomalarning kimyoviy tarkibi 90-92% nukleoproteidlardan
iborat. Nukleoproteid dezoksiribonuklein kislotasi (D N K ) va oqsil
gistonlardan tashkil topgan. Bundan tashqari, xromosomada RNK, kalsiy.
magniy, temir ionlarining birmuncha miqdori va gistonsiz oqsillar ham
mavjud.