Ta’lim vazirligi 0 ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi
Yüklə 5,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
| YOSHGA DOIR PENSIYALAR
5 .1 . Yoshga doir pensiya tushunchasi, turlari va tayinlanishining umumiy asoslari Keksa yoshdagi fuqarolarni ijtimoiy ta ’m inlashning asosiy shakllaridan biri — yoshga do ir pensiyalar sanaladi. Shuni ta'kidlab o'tish kerakki, 2011-yil 1-sentabr 0 ‘zbekistonda 2098478 nafar yoshga doir pensiya oluvchi pensioner bo'lgan va Moliya vazirligi huzuridagi Budjetdan tashqari Pensiya jamg'armasining 2011-yil 8-oyi uchun darom adlari 6 trillion so ‘m ni tashkil etgan1. Bu ko‘rsatkich xalqaro ko‘rsatkichlarga birm uncha yaqin keladi. Jumladan, Yevropadagi oilalar umumiy daromadida davlat tom onidan beriladigan ijtimoiy toMovlar 25,7 foizni, uning 2/3 qismini esa pensiya shaklidagi toMovlar tashkil etadi. Yevropa Ittifoqi a'zosi boMgan davlatlarda esa 30 foizdan ortiq oilalar qarilik nafaqalari bilan ta ’m inlanganlar. Bu ko'rsatkich turli davlatlarda turlicha bo‘lsa-da, am m o xarid qilish quw ati stan- dartlari (Standart de Pouvoir d ’Achat)ga umuman olganda mos keladi2. Bizning respublikamizda ham ijtimoiy ta'm inotning amalga oshirilishida ushbu xalqaro standartlarga m oslashish maqsadi ilgari surilgan. „Yoshga doir pensiya“ tushunchasi qonunchiligimizda nis- batan yangi boMib, 0 ‘zbekiston Respublikasining „Fuqarolam i davlat pensiya ta'm inoti to ‘g‘risida“gi 1993-yil 3-sentabrda qabul qilingan qonunida dastaw al muomalaga kiritildi. Bunga sabab qarilik va yoshga doir pensiya tayinlash yosh tushunchalari o'rtasida jiddiy tafovut borligi boMdi. Qonunchilikda 50 yosh, 45 yosh va h atto 40 yoshdan pensiyaga chiqish m um kinligini nazarda tutadi. Vaholanki, 40 yoshli, 50 yoshli va hatto 60 yoshli shaxslami qariya deb atash ko‘pchilik hollarda g'ayrioddiy tuyuladi. Hozirgi paytda amalda boMgan „Fuqarolam ing davlat pensiya ta'm in o ti to ‘g ‘risida“gi ham da „H arbiy xizm atchilam t pensiya 1 Q a r a n g : Budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasining 2011-yil uchun tezkor ma'lumotlari. T , 2011-yil. 2 Q a r a n g : «EaHKOBCKne BeaOMOCTH» haflanomasi, 2001-yil, 3-son. 39 www.ziyouz.com kutubxonasi ta'm inoti to ‘g‘risida“gi qonunlarga muvofiq yoshga doir pensi- yalaming quyidagi turlari nazarda tutilgan: 1) umumiy asoslardagi yoshga doir pensiya; 2) imtiyozli shartlar bilan tayinlanadigan yoshga doir pen- siya; 3) to'liqsiz ish staji bilan tayinlanadigan yoshga doir pen- siya; 4) muddatidan oldin tayinlanadigan yoshga doir pensiya; 5) harbiy xizmatchilaming uzoq yillik xizmati uchun tayin- langan pensiyalar. Ushbu pensiyalar um um iy jihatlari bilan bir qatorda bir- muncha o'ziga xos jihatlarga ham ega bo'lib, pensiyaga oid qo- nunchilik amaliyotda qollanilayotganida ushbu jihatlar e ’tiborga olinmog‘i lozim boMadi. Yüklə 5,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|