Ta'limda raqamli texnologiyalarni tadbiq etishning zamonaviy tendensiyalari va rivojlanish omillari
Ta'limda raqamli texnologiyalarni tadbiq etishning zamonaviy tendensiyalari va rivojlanish omillari
Yüklə 0,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Ta'limda raqamli texnologiyalarni tadbiq etishning zamonaviy tendensiyalari va rivojlanish omillari
www.pedagoglar.uz 20-to’plam iyul 2023 212 Aksiz solig‘i tushunchasini qadimgi sivilizatsiyalarga borib taqalsa bo‘ladi, u yerda alkogol va tamaki kabi ba’zi tovarlarga maxsus yig‘imlar solingan. Eng yaqin tarixda turli mamlakatlarda aksiz solig‘i daromadlarni oshirish va muayyan tovar va xizmatlar iste’molini tartibga solish vositasi sifatida keng qo‘llanilgan. Zamonaviy sharoitda alkogolli ichimliklar, tamaki mahsulotlari, yoqilg‘i, avtotransport vositalari, qimmatbaho buyumlar kabi keng turdagi mahsulotlarga aksiz solig‘i undiriladi. Aksiz solig‘i stavkalari va tuzilmalari har bir mamlakatda farq qiladi va ular ko‘pincha iqtisodiy, ijtimoiy va tartibga solish nuqtai nazaridan o‘zgarishlarga duchor bo‘ladi. Iqtisodiy taraqqiyotning har bir bosqichida o‘ziga xos soliq tizimining vujudga kelishi avvalo uning tarkibiga kiruvchi soliqlarning harakati bilan bog‘liq bo‘ladi. Soliq tizimida eng ichki o‘zgaruvchan, ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotning ko‘plab omilllari bilan to‘qnashuvchi soliq bu - aksiz solig‘idir. Shu bois, aksiz solig‘ining mohiyatini ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotga bog‘liq holda o‘rganish eng dolzarb muammolardan bo‘lib kelmoqda. Aksiz solig‘i egri soliq bo‘lganligi sababli uning iqtisodiy mohiyati davlat bilan yuridik shaxslar o‘rtasida vujudga keluvchi ob’ektiv majburiy to‘lovlarga asoslangan moliyaviy munosabatlar orqali harakterlanadi. Shu bois, aksiz solig‘i o‘ziga xos fiskal iqtisodiy kategoriya sifatida qaralishi lozimdir. Aksiz solig‘i rivojlangan xorijiy davlatlarda ham davlatning umum soliq siyosatida muhim o‘rin egallaydi. Aksiz solig‘i korxona mahsulotlari va xizmatlari bahosi ustiga yoki ta’rifiga ustama shaklda to‘g‘ridan to‘g‘ri kiritiluvchi egri soliq turi hisoblanadi. Aksiz solig‘ining iqtisodiy mohiyati byudjet tushumini ta’minlash orqali xalq xo‘jaligi manfaatlarini qondirishga, ko‘proq mablag‘larni jalb ettirishi orqali namoyon bo‘lsa, uning ijtimoiy mohiyati aholining, ya’ni asosiy iste’molchilarning to‘lov qobiliyatlarini oshishida o‘z ifodasini topadi. Bu esa aksiz solig‘i ob’ektlari (aksiz osti tovarlari)ni qisqartirilishida, soliq stavkalari pasayishida, aholi to‘lov qobiliyatini o‘sishida namoyon bo‘ladi. Aksiz solig‘ining funksiyalaridan biri, jaxon sog‘liqni saqlash tashkiloti tomonidan fukarolarning, ayniqsa yoshlarning sog‘lig‘iga salbiy ta’sir ko‘rsatuvchi mahsulotlar tarkibiga kiritilgan ayrim mahsulotlarni cheklashdir. |