International Conference on Developments in Education
Hosted from Bursa, Turkey
https
:
econferencezone.org April 25
th
2022
58
O'ZBEKISTONDA OILA TARBIYASIGA DOIR ASOSIY
TARIXIY MANBALAR
Аkram Yoʼldoshevich Oʼtayev
Toshkent
viloyati Chirchiq davlat
pedagogika instituti oʼqituvchisi
Tel: +998 (90) 515 92 02. akramotayev2020@gmail.com
Usmonchayeva Shaxnjza
Toshkent viloyati Chirchiq davlat
pedagogika instituti magistranti
Annotatsiya
: maqolada O'zbekistonda oila tarbiyasiga doir asosiy tarixiy manbalar to'g'risida
fikr yuritilgan va tavsiyalar taqdim etilgan.
Kalit so'zlar
: O'zbekiston, oila, tarbiya, manba, tarixiy, bilim, o'rganish, o'zlashtirish.
Annotation
: The article contains thought about the main historical sources in Uzbekistan and
recommendations.
Yangi O'zbekiston sharoitida oila tarbiyasi masalasiga yangicha yondoshish,
uning milliy
manbalari va tajribalarini ilmiy – amaliy jihatdan chuqur o'rganish vazifalari qo'yilgan[1].Shu
jihatdan O'zbekistonda oila tarbiyasiga doir asosiy tarixiy manbalarni fundamental tarzda
o'rganish dolzarb bo'lib turibdi. Chunki bu manbalarda oila tarbiyasinining quyidagi
asoslariga doir tajribaviy fikrlar yuritilgan:
-
oila tarbiyasining
ijtimoiy va iqtisodiy asoslari;
-
oila tarbiyasining siyosiy – huquqiy omillari;
-
oila tarbiyasining pedagogik va psixologik tayanchlari;
-
oila tarbiyasining hayotiy va amaliy samaradorlik mexanizmlari.
Bu masalalar oila tarbiyasiga doir asosiy tarixiy manbalarni izchil o'rganib
borishni
taqoza etadi. Chunki taruxiy manbalarda jamiyat rivoji uchun oila tarbiyasi, oilada
farzandning barkamol bo’lib ulg’ayishi, sog’lom ma’naviy muhitni
tarkib toptirish kabi
masalalarga alohida e’tibor qaratilgan. Mazkur o'rinda e’tiboringizni asosiy tarixiy – yozma
manbalarning sharhiga tortamiz.
O'zbekistonda oila tarbiyasining muhim manbalaridan biri “Avesto”dir[2]. Uch ming
yillik bu manbada oila tarbiyasining quyidagi masalalari talqin qilingan:
- oila qurishning shartligi va oilaga diniy – dunyoviy munosabatda bo'lish;
- farzand tug'ilgach uni Ezgu niyat, Ezgu fikr va Ezgu faoliyat
tamoyillari asosida
tarbiyalash;
- farzandning tarbiyasi bilan maxsus shug'ullanish;
- farzandni 15 yoshgacha ijtimoiy, jismoniy va ruhiy jihatdan voyaga etkazish.
“Avesto”da bu masalalar misollar vositasida izohlab berilgan. Misol uchun, 15
yoshga
qadar farzand maxsus tarbiyalanmasa uni yovuz (yomonlik) ruh egallab olishi hayotiy
misollar bilan tushuntirilgan.
Qur’oni karim va hidisi shariflar oila tarbiyasi bo'yicha eng muhim manbalardan
biridir[3;4]. Bu manbalarda tahlil etilgan oila tarbiyasining umumiy jihatlarini eslatib o'tamiz:
-
nikoh (oila) qurmoqningfarz ekaligi;
-
oilada er kishining
vazifalari va majburiyatlari;
-
oilada ayolning burchlari va huquqlari;