Tasdiqlayman” Buloqboshi maishiy xizmat kasb-hunar kolleji ma’naviyat – ma’rifat ishlari bo‘yicha direktor o‘rinbosari

Uyga vazifa: Internet yangiliklari

“Tasdiqlayman”

MMIBDO` O.Yuldashev
__ ____________________

.
TO‘GARAK MASHG‘LOTI REJASI № 3

Mashg‘ulot mavzusi: Kom’yuterni ishga tushirish va undan chiqish
Maqsadi: O'quvchilarga Kom’yuterni ishga tushirish va undan chiqish haqida ma'lumot berish.
Metodi: Ma’ruza, aqliy hujum, taqdimot, tushuntirish, baxs-munozara.
Ko‘rgazmali qurollar: Kom’yuter , Slaydlar, ‘lakatlar.


Foydalanilgan adabiyotlar:
A. M. Ari’ov “Informatika asoslari”
B. A. Axmedov “informatika”
C. M. Komilov “Kom’yuter va avtomatlashtirilgan tizimlarning dasturiy


Mashg‘ulotning borishi:


Shaxsiy kom’yuter ikkita tashkiliy qismlardan iboratligini biz oldingi bobda aytib o`tgan edik. Bular a’­‘arat ta'minot (Software) va dasturiy ta'minot (hardware) lardir.
A’’arat ta'minoti — bu, birinchi navbatda kom’yuterning asosiy texnik qismlari va qo`shimcha (atrof) qurilmalaridir.
Dasturiy ta'minot kom’yuterning ikkinchi muxim qismi bo`lib, u ma'lumotlarga ishlov beruvchi dasturlar majmuasini va kom’yuterni ishlatish uchun zarur bo`lgan xujjatlarni o`z ichiga oladi. Dasturiy ta'minotsiz xar kanday kom’yuter bamisoli bir ‘archa temirga aylanib qoladi.
Kom’yuterning a’’arat va dasturiy ta'minoti orasida bog`lanish qanday amalga oshiriladi?
Avvalo ular orasidagi bog`lanish interfeys deb atalishini bilib olishimiz lozim. Kom’yuterning turli tex­nik qismlari orasidagi o`zaro bog`lanish — bu, a’’arat interfeysi, dasturlar orasidagi o`zaro bog`lanish esa — dasturiy interfeys, a’’arat qismlari va dasturlar ora­sidagi o`zaro bog`lanish — a’’arat — dasturiy interfeys deyiladi.
Shaxsiy kom’yuterlar xaqida ga’ ketganda kom’yuter tizimi bilan ishlashda uchinchi ishtirokchini, ya'ni insonni (foydalanunchini) ham nazarda tutish lozim. Inson kom’yuterning ham a’’arat, ham dasturiy vositalari bilan muloqotda bo`ladi. Insonning dastur bilan va dasturni inson bilan o`zaro muloqoti-foydalanuvchi interfeysi deyiladi.
Endi kom’yuterning dasturiy ta'minoti bilan tanishib chiqaylik. Barcha dasturiy ta'minotlarni uchta kate­goriya bo`yicha tasniflash mumkin:
Tizimli dasturiy ta'minot;
amaliy dasturiy ta'minot;
dasturlash texnologiyasining uskunavii vositalari.
Asosiy dasturiy ta'minot (baze software) — bu, kom’­yuter ishini ta'minlovchi dasturlarining minimal to`’lamidan iborat.
Ularga quyidagilar kiradi:
— o’eratsion tizim (OT);
- tarmoq o’eratsion tizimi.
Yordamchi(xizmat ko`rsatuvchi) dasturiy ta'minotga asosiy dasturiy ta'minot imkoniyatlarini kengaytiruvchi va foydalanuvchining ish muhtini (interfeysni) qulayroq tashkil etuvchi dasturlar kiradi. Bular tashxis qiluvchi, kom’yuterning ishchanligini oshiruvchi, antivirus, tarmoq ishini ta'minlovchi va boshqa dasturlardir.
O’eratsion tizim (OT). Kom’yuterning yoqilishi bilan ishga tushuvchi ushbu dastur kom’yuterni va uning resurslarini (tezkor xotira, diskdagi o`rinlar va xokazo) boshqaradi, foydalanuvchi bilan muloqotni tashkil etadi, bajarish uchun boshqa dasturlarni (amaliy dasturlarni) ishga tushiradi.
OT foydalanuvchi va amaliy dasturlar uchun kom’yu­ter qurilmalari bilan qulay muloqotni (interfeysni) ta'minlaydi.
Drayverlar. Ular OT imkoniyatlarini kengaytiradi. Jumladan, kom’yuterning kiritish — chiqarish qurilmalari (klaviatura, sichqoncha, ‘rinterlar va boshqalar)ni boshqarishda yordam beradi. Drayverlar yordamida kom’yuterga yangi qurilmalarni ulash yoki mavjud qurilmalardan nostandart ravishda foydalanish mumkin.