Tasdiqlayman” Koson 2-son kasb-hunar maktabi direktori I. M. Karimov

Nyutonning birinchi qonuni tashqi ta’sirsiz harakatlanayotgan jismlarning Demak, jism vaznsizlik holatiga o‘tishi uchun pastga tomon g = 9,81 m/s2 tezlanish bilan harakatlanishi kerak. Bundan jismlar erkin tushayotganda vaznsizlik holatida bo‘lishi kelib chiqadi. Qisman vaznsizlik holati arg‘imchoq uchayotganda, sakrashning tushish qismida, qiyalikdan inersiyasi bilan sakragan mototsiklchida kuzatiladi. Bu juda qisqa vaqt davom etadi. Yerning sun’iy yo‘ldoshlarida, orbital stansiyalarda istiqomat qiluvchi kosmonavtlar uzoq muddat vaznsizlik holatida bo‘ladi. Bunday paytda inson organizmida qon aylanishi va oziqlanish tizimi buziladi. Orbital stansiyalarda vaznsizlik holatining zararli oqibatlarini tugatish uchun maxsus choralar ko‘riladi.
Bu holatda to‘la yuklama tayanchga tushadi. Lekin odam gavdasi bo‘ylab qisman yuklanishlar hosil bo‘ladi. Masalan, odam boshining og‘irligi uning bo‘yniga, bosh, bo‘yin, yelka va qo‘llarning og‘irligi esa belga va h. k. oyoqlarga tushadi. Agar liftning tezlanishi 0,3 – 1 m/s2 atrofi da bo‘lsa, inson uni sezmaydi. Lekin tovushdan tez uchuvchi samolyotlarda, raketaning ko‘tarilishida tezlanish 100 m/s2 gacha boradi. Bu holatga tushgan uchuvchilar va kosmonavtlarning aytishicha, og‘irlik ularni o‘rindiqqa mahkamlab tashlaydi, qo‘llarni ko‘tarish juda og‘irlik qiladi, qovoqni ko‘tarib, ko‘zni ochish haddan tashqari mashaqqatli bo‘ladi.
Quyidagi barcha maʼlumotlardan quyidagi hatijalar kelib chiqadiexanik holati haqidadir. Bu qonunni shunday bayon etish mumkin: tinch holatdagi yoki to’g’ri chiziqli tekis harakat qilayotgan jismga boshqa jismlar ta’sir etmasa yoki ularning ta’siri kompensatsiyalansa, bu jism o’zining tinch holatini yoki to’g’ri chiziqli tekis harakatini saqlaydi.
Nyutonning 2-qonuni jism harakat tezligining o’zgarishini shu jismga ta’sir etayotgan tashqi sabab - kuch bilan bog’laydi. Bunda kuch jismlarning o’zaro ta’sirini xarakterlaydigan fizik kattalik sifatida qaraladi. Tajriba ko’rsatadiki, bir xil kuch bilan har xil jismlarga ta’sir etsak, ular har xil tezlanish oladi, bunga sabab ularning har xil massaga ega bo’lishidir. Shu sababli Nyutonni 2- qonunini shunday yozish mumkin:

, (2.1)

bunda F - kuch, m - jism massasi, a-tezlanish.

5-Slayd

6
. (2.6)


Bu qonunda eng muhimi shunda-ki, 1.Agar jism a tezlanish bilan yuqoriga harakatlanayotgan boʼlsa(a>o),jismning ogʼirligi ma ga qadar ortadi,bu hodisaga yuklanish deb aytiladi,yaʼni;