«Tasdiqlayman» Oʻquv ishlari boʻyicha direktor oʻrinbosari, dotsent

18 Amaliy mashg’ulot Omuxta yemning ozuqa qiymatini hisoblash
Ishdan maqsad: Omixta yemlarning oziqaviylik qimmatini hisoblash usulini o’rganish.

Asosiy tushunchalar.
Omixta yemning komponentlari shunday hisob bilan tanlanadiki, ular tarkibidagi oziqaviy modtsalar jonivorlar tomonidan butunlay o’zlashtirishi kerak. Bu oziqaviy modtsalarning kompleksi biologik va mahsuldorlik samarasini ta’minlashi lozim.
Omixta yem mahsulotni tasdikdangan repeitlar va texnik shartlar asosida ishlab chiqariladi. Retseptlar ikki guruhga ajratiladi: 1-muhim (stabilnsh) retseptlar bo’lib, ularda barcha zarur komponentlarda bir yoki *bir necha komponentni boshqasiga almashtirish ko’zda tutiladi. Korxonada mavjud xom ashyolarga qarab retsept tanlanadi. Tanlangan retseptning oziqaviylik qimmati tekshiriladi. Omixta yemlarning oziqaviylik qimmati ozuqaviy birlikda (kormovaya yedinipa) va almashinuv energayasi birligida (parranda, quyon va mo’ynali hayvonlar uchun) ifodalanadi. Ozuqaviy birlik sifatida 1kg sulini (naturasi 450-480g/l, namligi 13%) oziqaviyligi qabul qilingan almashinuv energiyasining birligi sifatida 2500 KJD (1kal=4,19j) qabul qilingan. Almashinuv energiyasi tajriba yoki hisob yo’li bilan YUOg omixta yemga nisbatan aniqlanadi. Tajriba yo’lida almashinuv energayasi yemning umumiy energiyasi bilan tezak va ichak gazlarining energiyasi orasidagi farkdan topiladi.
Omixta yemning umumiy oziqaviylik qimmati YUOkg nisbatan ifodalanadi. Uni hisobida xom protsin, minsral moddalar, (aminokislotalar) azotsiz ekstraktiv moddalar (BEV) va boshqa kompopeptlarshshg foiz mikdori va 1kg yemdagi kalpiy, fosfor, lszin, mstioiip, trintofan, hazm bo’ladigan oqspl, ozuqaviy birlik, almashnnuv eiyergiyasining jadvaida ko’rsatilgan mikdoridan foydalaniladi.
Hozirgi vaqtda retseptlar EHMlar asosida tuzilmokda, upda jadval ko’rinishdagi matritsaga quyidagilar e’tiborga olinadi: ma’lum jonivor turi uchun yemning oziqaviylik darajasi; xom ashyolarning oziqaviylik qimmati va ularning narxlari, turlari komponentlarni qo’shish chegaralari.
Ozuqaviy birlikni boshqacha aytganda 150g yog’ qatlami hosil bo’lishi bilan ' tushuntiriladi. Ozuqaviy birlikni Akselson usuli bo’yicha quyidagicha hisoblanadi.

	Protein	YOg’	Kletchatka	BEV	Azotsiz
Oziqaviylik	4	1	10,2	15	Ekstraktiv moddalar
Hazm bo’lish koeffitsiyenti	62	43	58	68
Ozuqaviy moddalarning hazm bo’lishi	4*62 = 248	0,43	5,96	10,47	100
Mahsuldorlik (produktivnost)	235	474	248	248	(sonst)
YOg’ xosil bo’lishi	2.48*235 = 582	147,7	259,6	204

6.Jami hosil yog mikdori 4860g

7.Kletchatkaning kamayotirish xususiyati 143*10,2=1459

(sopst)
8.Haqiqiy (fakticheskiy) hosil bo’lgan yog’ mikdori 4860-1459=3401g 9.Ozuqviy birlik 3401/150=22,7 korm.ed.

SHuiday qilib. 1kg o’t uninig ozuqaviy birligi 22,7ga teng ekan. Almashinuv energiyasini hisoblashning bir necha usullari mavjud:
1.Q₌370,29+(2448*Protein)+(65.77*yog’)+(44.01*BEV)-(8.18*Kletchatka)


1,50 1*protein + 2,492 * YOg’ + 1.152BEV, 2.Q= 1000
Jonivorlarning yoshiga qarab retseplarning oziqviyligi o’zgarib boradi, yosh jonivorlarga beriladigan 10kg omixta yemda o’rtacha 105 ozuqaviy birlik, katta yoshdagalar uchun 85 ozuqaviy birlik bo’lishi kerak.
Omixta yemning oziqavishtigini hisoblash uchun omixta yem retsepti, omixta yemning xar bir jonivor uchun belgilangan sifat me’yorlari ko’rsatilgan texiik shartlar, komponentlarping ozuqaviylik birliklari, EHMda hisoblash uchup komponentlarining modul birliklari bsrilishi lozim.
Olingan natijalar asosida xulosa yoziladi.