Tashqi bozorga chiqish usullari

Xalqaro marketingni rejalashtirish jarayoni:

Dastlabki bosqich – dastlabki ma`lumotlarni to`plash va muhim bo`lishi kutilayotgan xorijiy bozorlar orasidan eng ustivorlarini tanlab olish uchun taxminiy tahlilni amalga oshirish.

1-2-bosqich – Har bir ustivor mamlakat uchun to`liq (to`laroq) ma`lumotlarni yig`ish. Bozordagi imkoniyatlar, tavakkalchiliklar va ularga mos ravishda korxonalarning har bir ustivor bozordagi salohiyatining kuchli va kuchsiz tomonlarini aniqlash.

3-4-bosqich – korxonaning bosh maqsadlaridan kelib chiqqan holda tashqi iqtisodiy faoliyatning umumiy maqsadlari, chet el bozorlariga oid maqsadlar, bozorlarni tanlash va segmentlashni aniqlash. Bozorga kirib borish strategiya variantlari va tashqi iqtisodiy aloqa shakllarini ishlab chiqish.

5-6-bosqich – muqobil strategiyalarni korxona salohiyatining maqsad va strategiyalarga mos kelishi va amalga oshirilishi bo`yicha baholash. Har bir ustivor mamlakat bo`yicha marketing rejasini ishlab chiqish va korxonaning tashqi iqtisodiy faoliyati bo`yicha umuiy strategiyani optimallashtirish.

7-8-bosqich – marketing chora-tadbirlari tezkor rejalarini ishlab chiqish va qabul qilishdan so`ng ularni amalga oshirish, nazorat qilish.

9-bosqich – kontseptsiyani aniqlash va unga o`zgartirish kiritish.
Jahon bozorida marketing tamoyillari va usullari asosida ish yuritishning hamma uchun bir xil formulasi mavjud emas. Bunday faoliyatning muayyan shakllari bir-biridan sezilarli farq qilishi mumkin. Marketing yondashuvida asosiysi maqsadli yo`nalganlik, marketing faoliyati va boshqa tudagi faoliyatlarning tarkibiy qismlarini belgilangan strategik maqsadlarga erishish uchun yagona yo`naltirilgan texnologiya jarayoniga birlashtirishdir.


Xalkaro marketing faoliyatining tashkil etish kontseptsiyalari kuyidagilar:

Ishlab chiqarish kontseptsiyasi xalqaro bozor sub`ektlarining tijorat-xo`jalik faoliyatini tashkil etish tizimi bo`lib, bunda sotuvchi ishlab chiqarishni takomillashtirish va tovar taqsimoti tizimining samaradorligini oshirish hisobiga o`z mahsulotlarini chet elda muvaffaqiyatli sotishni mo`ljallaydi. Bunda ichki ishlab chiqarish imkoniyatlari hal qiluvchi rolni o`ynaydi. Mazkur vazifani bajarish uchun ishlab chiqaruvchi ishlab chiqarish hajmini kengaytirish, ishlab chiqarish texnologiyalarini yaxshilash, xarajatlarni qisqartirish, mehnat mahsuldorligini oshirish kabi usullardan foydalanishi mumkin. Ishlab chiqarish kontseptsiyasi ikki xil holatda qo`llanishi mumkin:

• «sotuvchi bozori» sharoitida, ya`ni tovarga talab taklifdan yuqori bo`lganda;

  
  

• ishlab chiqarilayotgan mahsulot tannarxi yuqori bo`lib, uni pasaytirish zarur bo`lganda.

  
  

Ishlab chiqarish kontseptsiyasidan Genri Ford tijorat faoliyatini boshlagan paytda keng foydalangan. O`sha davrda Amerikaning avtomobil’ bozorida «sotuvchi bozori» hukmron edi: avtomashinalarni tanlab olish cheklangan bo`lib, ularning narxi juda yuqori edi. Ishlab chiqarishni takomillashtirib olgach, Forda mahsulot tannarxini pasaytirishga erishdi. Bu esa avtomashinalarning keng iste`molchiarga ommasiga etib borishini osonlashtirdi.

Tovar kontseptsiyasi xalqaro bozor sub`ektlarining tijorat-xo`jalik faoliyatini tashkil etish tizimi bo`lib, bunda sotuvchi ishlab chiqarilayotgan mahsulotning yuqori sifati uning eng yaxshi ekspluatatsiya tavsifnomalari bilan uyg`unlashgan holdagina o`z mahsulotlarini chet elda muvaffaqiyatli sotishdan umid qiladi. Ishlab chiqaruvchi barcha hatti-harakatlarini tovarni takomillashtirishga qaratadi. Buning uchun foydalaniluvchi usullar xuddi ishlab chiqarish kontseptsiyasida qo`llanuvchi usullarga o`xshab ketadi. Ishlab chiqarish faoliyatini tashkil etishda asosiy o`rinni ITTKI egallaydi.

Sotuv kontseptsiyasi xalqaro bozor sub`ektlarining tijorat-xo`jalik faoliyatini tashkil etish tizimi bo`lib, bunda sotuvchi sotuv sohasiga ko`p kuch sarflagan holda o`z mahsulotlarini chet elda muvaffaqiyatli sotishga harakat qiladi. Sotuvchi faoliyatining asosiy vazifasi deb zarur sotuv hajmiga erishishni belgilaydi. CHet ellik xaridorga sotuvni rag`batlantirishning turli usullari yordamida ta`sir ko`rsatar ekan, sotuvchi uni o`z tovarlarini sotib olishga undaydi. Ko`p hollarda sotuvchi xaridorning ehtiyojlarini qondirish ustida bosh qotirmasdan, o`z mahsulotlarini zo`rlab sotish siyosatini ham qo`llaydi. Sotuv kontseptsiyasi ma`lum vaqt davomidagina potentsial xaridorlar soni etarli bo`lganda samarali bo`lishi mumkin.