Tayyorladi: im-60/23 guruh talabasi G`afforov Feruzjon Nodir o`g`li

Mavzu: Plastik kartalarning rivojlanish tarixi va O'zbekistonda ularning rivojlanishi.
Tayyorladi: IM-60/23 guruh talabasi G`afforov Feruzjon Nodir o`g`li
Ilmiy rahbar: PhD dots. Xusanova Dilorom Shavkatovna
Reja:
Plastik kartalar tarixi
Plastik karta turlari
O`zbekistonda bank kartalari
Kartalarning foyda va zararlari
Plastik kartalarni himoyalash
TARIX
Eng qadimgi plastik kartochkalar biz o`rganib qolgan murakkab va keng tarqalgan kartochkalardan ancha uzoqdir, ammo shunga qaramay, biz hozir bahramand bo`layotgan qulaylik va foydalanish qulayligi uchun poydevor qo`ydi. 1920-yillarda AQSHda hozir sotib ol va keyinroq to`la tizimi joriy etilgan edi, undan faqat uni chiqarilgan do`konlarda ishlatish mumkin edi. Shuningdek, 1920-yillarda, Britannica Encyclopedia ga ko`ra, kredit kartalari AQShda alohida firmalar (masalan, neft kompaniyalari va mehmonxona zanjirlari) ularni o`z firmalarida foydalanish uchun mijozlarga bergan paytda paydo bo`lgan. Western Union 1921 yilda o`zining doimiy mijozlariga to`lov kartalarini chiqarishni boshlagan.

1900-yillarning boshi - 1940-yillar. Neft kompaniyalari va chakana savdo do'konlari faqat o'sha chakana sotuvchida foydalanish uchun o'zlarining kredit kartalarini chiqardilar. Kartochkalar qog'ozdan, kartondan, keyinroq esa metalldan yasalgan.	1973. Elektron kredit karta protsessatsiyasi joriy etildi. Bu foydalanuvchining xarid uchun yetarli kreditga ega boʻlishini taʼminlash uchun savdogarlarga bank maʼlumotlariga kirish imkonini berdi, bu esa isteʼmolchilarga oʻz kreditlaridan foydalanishda ancha moslashuvchanlikni va toʻlov sifatida kredit kartadan foydalanish uchun koʻproq joylarni berdi.
1950. Diners Club 1950 yilda sayohat va ko'ngilochar xarajatlar uchun tashkil etilgan. Bu birinchi keng tarqalgan kredit karta ekanligiga ishoniladi. American Express o'n yil ichida o'zining plastik sayohat va ko'ngilochar kartasini chiqardi. Ikkala karta ham karta egalaridan har oy balansni to'lashlari kerak edi.	1986. Discover® kartasi milliy miqyosda Super Bowl XX paytida televizor reklamasi bilan ishga tushirildi. Karta iste'molchilarga qulay xususiyatlar va xizmatlarni taqdim etishga qaratilgan, masalan, birinchi pul mukofotlari dasturi va yillik to'lovsiz.
1960. Keyinchalik MasterCard va Visa nomi bilan tanilgan birinchi umumiy maqsadli kredit kartalari bozorga qo'shildi.	1990.EMV (Europay, MasterCard, Visa) chipi Yevropada ishlab chiqildi va ishga tushirildi, bu esa ko'proq xavfsizlikni ta'minlaydi. Endi texnologiya Dunyo da qoʻlga kiritildi

Rivojlanish bosqichlari
Plastik karta o`zi nima?
Plastik kartochkalar odatda shaxsni tasdiqlovchi hujjat sifatida xizmat qiladi, shuning uchun autentifikatsiyani ta'minlaydi. PIN raqamlar kabi kartada saqlangan ma'lumotlarni to'ldiruvchi boshqa aktivlar bilan birgalikda ular avtorizatsiya maqsadlarida ham xizmat qiladi, ko'pincha ularning egalariga moliyaviy operatsiyalarni amalga oshirish imkonini beruvchi bank kartalari sifatida. Ilgari va oddiyroq kartalarda faqat taqlid qilish qiyin bo'lgan integratsiyalangan fotosuratlar, xavfsizlik gologrammalari, gillochelar yoki bir necha bayt shaxsiy ma'lumotlarni saqlash mumkin bo'lgan magnit tasma mavjud bo'lgan. Ular bugungi kunda yuqori darajadagi himoyalangan faol elektron hujjatlar bo'lib xizmat qiladi, bu ularning egasiga avtoulovlarni boshqarish huquqini beradi (haydovchilik guvohnomasi kartasi), tibbiy yordam olish (sog'liqni saqlash sug'urtasi kartalari), bank xizmatlarini ko'rsatish va boshqalar.
Plastik Karta Turlari

• Chegirma kartalari
• Sovg`a sertifikatlari
• Yig`ilib boriladigan bonus kartalar

• Pasport
• Haydovchilik guvohnomasi
• Vizitka
• Metro kartasi
• Aloqa kartasi

Identifikatsiya kartalari

• Kredit karta
• Debit karta
• Bojxona kartasi

Bank to`lov kartalari
Sodiqlik kartalari
Idintifikatsiya