Telekomunikatsiya texnologiyalar ” fakulteti 3-bosqich tt-11-21 guruh talabasining “Kompyuter tarmoqlari” fanidan tayyorlagan

Klient-server arxitekturalari
Klient-server arxitekturasi, dasturlash sohasida keng qo'llaniladigan va internet protokollarining asosiy asosiy bo'limi hisoblanadi. Bu arxitektura asosan biror tizim (server) va unga bog'liq bo'lgan bir yoki bir nechta tizimlar (klientlar) orasidagi aloqalarni belgilashga asoslangan.

Klient-server arxitekturasi quyidagi asosiy xususiyatlarga ega:

1. Server: Server, ma'lumotlarni saqlab turuvchi va ularni qayta ishlash va klientlarga taqsimlash imkonini beruvchi tizimdir. Uning vazifalari ma'lumotlarni saqlash, ma'lumotlar bazasini boshqarish, ma'lumotlarga murojaat qilish va uning natijalarini klientlarga qaytarishdan iborat bo'lishi mumkin. Serverlar odatda kuchli va yaqin bilanish mumkin bo'lgan tizimlar hisoblanadi.

2. Klient: Klient, server bilan aloqani o'rnatuvchi va uning xizmatlaridan foydalangan tizim yoki dastur hisoblanadi. Klientlar odatda server bilan ma'lumot almashish, ma'lumotlarni jo'natish va serverdan olingan natijalarni ishlab chiqish bilan shug'ullanadi. Klientlar odatda shaxsiy kompyuterlar, telefonlar, veb-brauzerlar yoki boshqa tizimlar bo'lishi mumkin.
3. Aloqalar: Klient va server orasidagi aloqalar, internet protokollari yordamida amalga oshiriladi. Bu aloqalar, ma'lumotlarni qanday shaklda almashish va uzatish kerakligini belgilaydi. Masalan, HTTP (Hypertext Transfer Protocol) veb-saytlar orasidagi ma'lumot almashish uchun ishlatiladi, FTP (File Transfer Protocol) fayllarni uzatish va olish uchun ishlatiladi.
4. Bo'limlash va tizimlar: Klient-server arxitekturasi tizimni bo'lishga imkon beradi. Bunday tizimlarda serverlar o'z vazifalariga mos keluvchi xizmatlarni bajaradigan xususiy dasturlardan iborat bo'lishi mumkin. Misol uchun, foydalanuvchilarga elektron pochta xizmati ko'rsatish uchun mail server, fayllarni saqlash va ularga murojaat qilish uchun file server, veb-saytlarni saqlash va tarqatish uchun veb-serverlar kabi server turlari mavjud bo'lishi mumkin.
5. Tarmoq xavfsizligi: Klient-server arxitekturasi tarmoq xavfsizligi uchun imkon beradi. Serverlar odatda ma'lumotlarni himoyalash uchun xavfsizlik protokollari va to'g'ri autentifikatsiya usullari bilan himoyalangan bo'lishi kerak.

Klient-server arxitekturasi odatda ko'p foydalanuvchilarni qo'llab-quvvatlash, ma'lumotlar bazasini boshqarish, resurslarni birlashtirish va tarmoqlar orqali ma'lumot almashish jarayonlarida ishlatiladi. Uning keng doirasidan foydalanish imkoniyatlari tarmoqlar va tizimlar sohasidagi ko'p xil tuzilmalar uchun joriy etilgan.