Tətbiqi etika

Mülki müdafiə sistemində göstərilən tibbi yardımın növləri və 

təşkili 

 

Mülki  müdafiənin  tibb  xidməti  tərəfindən  yaralılara  və  xəstələrə 

göstərilən  tibbi  yardım  üç  növə  ayrılır:  ilk  tibbi  yardim;  ilk  həkim  yardımı; 

ixtisaslaşdırılmış tibbi yardım.  

İlk  tibbi  yardım  yaralanmış  və  ya  xəstələnmiş  adamın  halını 

yüngülləşdirə  biləcək  ən  sadə  tədbirlərin  yerinə  yetirilməsindən  ibarətdir.  İlk 

tibbi  yardım  bilavasitə  zədələnmə  yerində  və  ya  onun  yaxınlığında  ən  tez 

göstərilən  yardımdır.  Belə  yardımı  sanitar  drujinaçıları,  sanitar  postları  və 

mülki  müdafiə  dəstələrinin  şəxsi  heyəti  göstərir.  Onu  əhalinin  özü  də,  özünə 

yardım və qarşılıqlı yardım qaydası ilə göstərməyi bacarmalıdır. Bu məqsədlə 

ilk tibbi yardım göstərmək qaydaları bütün əhaliyə xüsusi proqramlar əsasında 

hələ əminamanlıq dövründə əvvəlcədən öyrədilir.  

İlk tibbi yardım aşağıdakılardan ibarətdir: 



 

qanaxmaları müvəqqəti dayandırmaq; 



 

yara və yanıq yerlərinə steril sarğı qoymaq; 



 

sınıq, çıxıq və əzilmə zamanı şin qoymaqla və ya əlaltı vasitələr işlətməklə 

immobilizasiya  etmək  (bədənin  zədələnmiş  hissəsini  tərpənməz  hala 

salmaq); 



 

süni tənəffüs vermək və ürəyi xaricdən masaj etmək; 



 

kimyəvi  və  radioaktiv  maddələrlə  zəhərlənmiş  sahələrdə  isə  fərdi 

aptekçədəki (Aİ-2) dərman vasitələrindən istifadə etməklə şüa zədələnməsi 

və  kimyəvi  zədələnmələrin  qarşısını  almaq,  bədənin  açıq  hissələrini 

təmizləmək,  yaralılara  əleyhqaz  geydirmək  və  təhlükəli  sahələrdən 

çıxarmaq.  

İlk  tibbi  yardımın  mümkün  qədər  tez  göstərilməsi  yaralanmanın  son 

nəticəsinə,  bəzən  isə  yaralı  şəxsin  həyatının  xilas  edilməsinə  həllədici  təsir 

göstərir. Güclü qanaxma zamanı, elektrik cərəyanı vurarkən, boğulma, ürəyin 

fəaliyyəti  dayanan  və  nəfəs  kəsilən  hallarda  ilk  tibbi  yardım  dərhal 

göstərilməlidir. Əgər eyni zamanda çoxlu yaralıya ilk tibbi yardım göstərmək 

tələb  olunursa,  onda  belə  yardımı  birinci  növbədə  uşaqlara,  daha  ağır 

---

53 

yaralılara  göstərmək  lazımdır.  Belə  hallarda  yüngül  yaralılar  özləri  də  özünə 

yardım və qarşılıqlı yardım göstərməlidirlər.  

İlk tibbi yardımın bütün üsulları qaydalara  uyğun  və  çox ehtiyatla icra 

edilməlidr.  Ehtiyatsız,  kobud  ilk  yardım  yaralıya  əlavə  əziyyət  verib  onun 

halını  ağırlaşdıra  bilər.  İlk  tibbi  yardım  göstərilərkən  həm  təchizat  cədvəlinə 

əsasən  verilən  vasitələrdən  (tabel  vasitələri,  sanitar  çantasındakı  dərman  və 

əşyalardan), həm də əl altında olan yardımçı vasitələrdən istifadə edilir.  

İlk həkim yardımı ilk həkim yardımı dəstələrinin müvafiq bölmələrində 

və  ya  zədələnmə  ocağında  salamat  qalmış  müalicə  müəssisələrində  həkimlər 

tərəfindən  göstərilir.  Belə  yardımda  başlıca  məqsəd  yaranın  və  xəstəliyin 

ağırlaşmasının qarşısını almaq, orqanizmin pozulmuş həyat fəaliyyətini bərpa 

edib saxlamaq və yaralıları müalicə müəssisələrinə köçürməyə hazırlamaqdır.  

İxtisaslaşdırılmış  tibbi  yardım  mütəxəssis  həkimlər  tərəfindən 

xəstəxanalar bazasının müvafiq müalicə müəssisələrində göstərilir.