Texnik ijodkorlik va konstruksiyalash

Yangi mashinani qo‘llashning iqtisodiy samaradorligini aniqlash
Yangi mashinani qo‘llashning iqtisodiy samaradorligini quyidagi ko‘rsatkichlar asosida aniqlanadi:
- kapital qo‘yilmalar;
- mashinani qo‘llashdan oldingi va keyingi mahsulot tannarxi;
- kapital qo‘yilmalaming qoplanish muddati;
- mehnat unumdorligining ortishi;
- mahsulot sifatining yaxshilanishi;
- energiya va ashyo sarfi;
- o‘matish maydoni va h.k.
Iqtisodiy samaradorlik keltiriigan va bir qator boshqa keltirilmagan qo‘shimcha ko‘rsatkichlar asosida vazirlik tomonidan tasdiqlanadigan va yangilanib turadigan uslubga bmoan aniqlanadi. Paxta tozalash mashinalarida qarov va xavfsiziik masalalari. Paxta tozalash mashinalari shaklan nisbatan qo‘pol, qarov sohalari turli balandlikda joylashgan, og‘ir va tez harakatli ishchi organlarga ega, chang ajratadigan, titrash va shovqin tarqatadigan bo‘ladi. Bundan tashqari, ayrim hollarda kuydiradigan darajada qizigan yuzalar, elektr kuchlanishi ostidagi yuzalar mavjud bo‘ladi. Shuningdek, paxta zavodlarisexlarida havo isitish va sovitish tizimlari hozircha mavjud emas va havo harakati teziigi sanitariya normalaridan yuqori.
Mashina qarovirting osonligi. Наг bir mashina uchun o‘tish yo‘llarini hisobga olgan holda qarov va ta’mir sobalari sxemasi tayyorlanadi. Qarov sohasi 2 metrdan yuqori boisa, maxsus qarov maydonchalari va ularga chiqish uchun narvonlar ko‘zda tutiladi. 0 ‘tish yo‘llarining balandligi 1.9 metrdan kam bo‘lmasligi kerak. Mashinaning asosiy qismi och zangor, harakatli joylami och sariq, vaxavfli joylami qizil rangga bo'yaladi. Barcha harakatlanuvchi qismlar to‘siq!ar bilan to'silgan va to‘siq ochilganda mashinani to'xtatadigan muhosara - blokirovka bo‘Iishi shart. Sexlardagi havoning chang miqdori I O'5 kg/m3 dan oshmasligi kerak. Chang chiqishini kamaytirish uchun mashinalami germetiklash va ular ichida havo bosimi sexdagidan pastligini ta’minlash kerak bo'iadi. Ishchi xodimlami elektr tokidan shikastlanishining oldini olish uchun barcha jihozlar yoritilish, avtomatik yurgizish tizimlarida nolli himoya ko‘zda tutilishi kerak. Tozalash sexida 97-99 db, j in - linter sexida 97-109 db, presslashda 94-97 db, arra sexida 98-105 db shovqin kuzatiladi. Sexlarda xodimlaming shovqindan shikastlanishini oldini olish maqsadida shovqin darajasini pasaytirish uchun tovush o‘tkazmaydigan va yutadigan vositalar, harakatli birikmalardagi tirqishlami kamaytirish va h.k. tadbirlar shovqinni 20-40 db ga pasaytiriladi. Mashinalar ishlaganda sodir bo‘ladigan titrashning sanitariya normalari titrash chastotasi amplitudasiga bog‘liq ravishda tebranishda hosil bo‘ladigan eng katta tezlanish kattaligi bo‘yicha belgilanadi.
Masalan, chastota 15 gers va amplituda 0.3 mm bo‘lganida tezlanish 0.27 m/s2 dan oshmasligi kerak. Issiqdan himoyalanish. Quritish tozalash jihozlarida ayrim yuzalar kuydiradigan darajada qizishi mumkin. Issiqliq nurlanishi 4.2* 104 j/ m2min dan yuqori bo‘lgan yuzalar issiqlik izolyatsiya qatlami bilan qoplanishi kerak.

•