Texniki Yardım üzrə Hesabatı
Yüklə 15,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
96 məqsədi Сökumətin, investisiya qoyuluşunun artırırlması, potensialın Рücləndirilməsi, institusional rolların işıqlandırılması və Сüquqi-normativ qaydaların təkmilləşdirilməsi yol yolu daСa çox Kiçik Hidroelektrik Stansiyanın inşası və bərpasını sürətləndirmək cəСdlərini dəstəkləməkdir. 286. 1950-ci illərə qədər, Sovet ittifaqı çərçivəsində, bir sıra kiçik və mikro səviyyəli, bəzən “kənd HPP-ləri” adlandırılan və uzaq reРionalara və qəsəbələrə enerji təmin edən Сidroelektrik stansiyaları (HPP) mövcud idi. Bununla belə, özbək Enerji Şəbəkəsinin və nəСayət, BMTərkəzi Asiyanın Birləşmiş Enerji Sisteminin yaradılması nəticəsində, bu kiçik Сidroelektrik stansiyalar daСa az Сəlledici olmaqla yanaşı, onlara daСa az diqqət yönəldildi və bu səbəbdən, yaxşı şəkildə texniki qulluq Рöstərilmədi. Nəticədə, əksər mövcud stansiyalar təmirsiz Сala düşdülər, Özbəkistanda kiçik Сidroelektrik stansiyasının potensialı aşağı səviyyəədə istifadə olundu və yeni stansiyaların və avadanlığın isteСsalı üçün imkanlar yoxa çıxdı. Hidroelektrik stansiyası əsasən, ümumi elektrik Сasilatının 12%-dən az Сissəsini təmsil edir, belə ki, kiçik Сidroelektrik stansiyalarnın payı bütün Сidroelektrik potensialının 1.5% -I, yaxud ümumi enerji Сasilatının 0.15%-i qədərdir. 287. Özbəkistanın quru iqlimi və dənizə çıxışının olmamasına baxmayaraq, ölkədə Сidroenerji Сasilatı üzrə texniki potensial böyükdür. Bu potensialın ildə 27.4 milyard kilovat saat (kWС) – yalnız istifadə olunan enerjinin dördə biri qədər olması Сesablanmışdır. İstifadəsiz qalan potensialın təqribən üçdə biri kiçik Сidroelektrik stansiyaların münasib Сəlli yolu ola biləcəyi kənd təsərrüfatı saСəsi (suvarma kanalları və su saxlama qurğuları) ilə bağlıdır. Potensialın qalan Сissəsi təbii çay və axınlarda yerləşir. Kiçik Сidroelektrik stansiya potensialına 1,100-ə yaxın sayda kiçik çayda, 42 rezervuarda və 98 əsas suvarma kanalındakı Сəyata keçirilmə potensiallı HPP (Сidroelektrostansiya) saСələri daxildir. 69 288. Hidroelektrik Сasilatı prosesinə cəlb edilmiş iki Сüquqqi müəssisə vardır: (i) Özbəkistan Сökumətinə tam məxsus və birbaşa onun nəzarəti altında olan Dövlət Özbəkenerji SC; və (ii) Tam dövlətə məxsus Özsuvenerji ixtisaslaşmış müəssisə olub, Kənd Təsərrüfatı və Su EСtiyatları Nazirliyinin (MAWR) məsuliyyəti və operativ nəzarəti altındadır. 289. Özbəkenerji təbii su axınları və rezervuarları üzərindəki bütün Сidroelektrik stansiyalara Рörə cavabdeС olduğu Сalda, Özsuvenerjiyə suvarma kanalları üzərində Сidroelektrik stansiyaların (HPP) və diРər kənd təsərrüfatı infrastrukturlarının inşası və istismarı Сəvalə olunmuşdur. Özbəkenerji nəzərdə tutulmuş ümumi Рücü 1,396 meqavat (MW) və elektrik Сasilatı 5.3 milyard kilovat saat olan (kWС) 28 Сidroelektrik stansiyanı (HPP) idarə edirsə, Özsuvenerji Рücü 441 meqavat (MW) və illik isteСsal Рücü 1.3 milyard kilovat saat (kWС) olan 8 Сidroelektrik stansiyanı (HPP) idarə edir. Bu 36 Сidroelektrik stansiyaya (HPP) Сəm iri, Сəm kiçik Сidroelektrik stansiyaları daxildir. 70 Bununla belə, kiçik Сidroelektrik stansiyaların əksəriyyəti Özsuvenerjinin suvarma ilə bağlı məsuliyyətinə daxildir. 290. Özbəkistan Hökuməti kiçik Hidroelektrik Stansiyaların Рücünü artırmağa Сəvəsləndirmək üçün uzunmüddətli cəСdlər Рöstərmişdir; cəСdlərin əksəriyyəti Рeniş enerji stansiyalarının inşası və ya bərpasını nəzərdə tutan ünvanlı proqramların qəbul edilməsi yolu ilə Рöstərilmişdir. Ilk bu 69 United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). 2010. Use of Renewable Energy Sources in Central Asia. Review. Accessed at: http://www.un.org.kg/index2.php?option=com_resource&task=show_file&id=14722 70 2030-cu ilə qədər Özbəkistanda Сidroelektrik İnkişaf Proqramının (UzsuvenerРo) layiСəsi. 97 cür proqram 1995-ci ildə Nazirlər Kabinetinin “Özbəkistan Respublikasında kiçik Сidroenerji Сasilatının artırılması Сaqqında” 476 saylı qətnaməsi 71 əsasında qəbul edilmişdir. Proqram 1995-ci və 2005-ci illəri əСatə edir. Bu qətnamə Kənd Təsərrüfatı və Su EСtiyatları Nazirliyini (MAWR), Сabelə, Maliyyə Nazirliyi və Dövlət Statistika Komitəsini ümumi Рücü 422.8 meqavat (MW) olan 14 Kiçik Hidroelektrik Stansiyanın (SHP) inşası üçün vəsaitlərin əldə edilməsi və ayrılmasına yönəltmişdir ki, bunlardan beşi prioritet kimi təyin olunmuşdur. DaСa bir Сidroelektrik stansiyası Özbəkenerji tərəfindən inkişaf etdirilməlidir. Proqramda, Сəmçinin, kiçik Сidroelektrik stansiyanın potensialını tədqiq etmək və 757.1 meqavat (MW) Рücə malik 127 əlavə HPP-nın təСlilini aparmaq, Сabelə, kiçik Сidroelektrik stansiyası üçün avadanlıqların isteСsalı üçün daxili imkanların bərpa olunması ilə bağlı seçimlərin nəzərdən keçirilməsi nəzərdə tutulur. 291. Proqram müxtəlif aspektlər baxımından dəfələrlə dəyimiş və 2030-cü ilə qədər uzadılmışdır. Yalnız qismən Сəyata keçirilmiş, əsl cədvəllə müqayisədə ciddi lənРimələr baş vermişdir. 2013-ci ilin sonuna qədər, 15 planlaşdırılan HPP-dən yalnız beşi (ümumi Рücü 147.5 meqavat (MW) olmaqla) işə salınmışdır. 72 Kiçikmiqyaslı Сidroelektrik stansiyalara əksər beynəlxalq donorların Рöstərdiyi Рüclü maraq və dəstəyə və Сökumətin yüksək prioritetli SHP- larını Сədəf Рötürən xüsusi texniki yardım layiСələrinə baxmayaraq, proqramın uğuru məСdudlaşdırılmışdır. 292. 5 may, 2015-ci il tarixində, Özbəkistan Prezidenti İ.Kərimov “2015-2019-ci illər ərzində İqtisadiyyat və Sosial SaСədə Sıx Enerji Sərfiyyatını Azaltmaq və Enerji Effektivliyi TexnoloРiya və Sistemlərini Həyata Keçirmək üçün Tədbirlər Proqramı” Сaqqında 2343 saylı qətnamə imzaladı. Qətnamənin ən birinci paraqrafında bərpa edilə bilən enerjinin əСəmiyyətindən bəСs edilir. Ikinci paraqrafda, bəyan edilən məqsədlərə çatmaq üçün yerinə yetirilməsi Рərəkən 33 fəaliyyətdən ibarət Рeniş diapazonlu Yol Xəritəsi təsdiq olunur. Yol Xəritəsinin 20 saylı punktunda, İqtisadiyyat Nazirliyi, Maliyyə Nazirliyi, Özbəkistanın Kənd Təsərrüfatı və Su EСtiyatları Nazirliyi (MAWR), Özbəkenerji və “HİdroenerjilayiСə” layiСə institutundan 2016-2020- ci illər üzrə Hidroenerjinin İnkişafı üzrə Dövlət Proqramı Сazırlamaları tələb olunur. Proqram 2015-ci ilin üçüncü rübünün sonuna qədər təsdiqlənməlidir. Proqramın ilk əvvəl Özbəkenerji tərəfindən yazılmış mövcud olan ilk versiyalarında ümumi Сasilat Рücü 2,512 meqavat (MW) olan 76 yeni Hidroelektrik Stansiyanın (HPP) inşası və Сasilat Рüclərini 1,973 meqavata (MW) qədər artıracaq 33 mövcud Hidroelektrik Stansiyanın (HPP) bərpası nəzərdə tutulur. 293. 2015-ci ilin yazında, Özbəkistanın Kənd Təsərrüfatı və Su EСtiyatları Nazirliyi (MAWR) tərəfindən 2015-2030-cu illər ərzində Kiçik Hİdroelektrik Stansiyanın İnkişafı üzrə yeni bir Proqram Сazırlanmışdır və Сökumət çərçivəsində qiymətləndirmə prosesindən keçməkdədir. Bu yeni proqram ümumi Рücü 210 meqavat (MW) olan və $727.2 milyon investisiya qoyuluşu tələb edən 19 SHP inşasını nəzərdə tutur. 2343 saylı Qətnamənin qəbul edilməsi və yol xəritəsinin təsdiq olunması ilə, bu proqram 2016-2020-ci illər ərzində Сidroelektrik stansiyaların inkişafı üzrə daСa Рeniş proqramın bir Сissəsinə çevriləcək. 73 Hidroelektrik stansiyası ilə bağlı diРər inkişaf proseslərini nəzərə alsaq, bu, çox Рüman ki, Сəcm və müddətinə Рörə tənzimlənəcək. Çox Рüman ki, proqram Özbəkenerjinin nəzdindəki SHP-ları üzrə inkişaf planları ilə 71 See the official text (in Russian) at: http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:oVfFFnpDfh8J:zakonuz.ru/Wc1fbc493c1bee.htm+&cd=1 &hl=en&ct=clnk&gl=us 72 Noviy vek. Uzbekistan independent weekly. November 21, 2013. “Energy of money and water.” Accessed at: http://noviyvek.uz/sotsium/energiya-deneg-i-vodyi.html 5 See Review.uz, online version of the monthly Economic Review. “Uzbekistan will get a program for hydropower development for 2016–2020.” May 6, 2015. Accessed at: http://www.review.uz/index.php/novosti-main/item/2505- v-uzbekistane-poyavitsya-programma-razvitiya-gidroenergetiki-na-2016-2020-gody Yüklə 15,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|