To`plamning muallifi to`g`risida ma`lumot O‘qituvchi: Dj. Yunusov

11 Mavzu :“Ishlab chiqarish jarayoni auditi”.
Reja:
1.Ishlab chiqarish jarayoni haqida tushuncha
2.Ishlab chiqarish jarayoni tarkibi
3.Ishlab chiqarish jarayonini tekshirish
Audit ham boshqa bir qator amaliy sohalar kabi o‘z predm eti va shu predmetni o‘rganish uslubiyatiga ega. Ushbu sohaning tekshiruv predmeti bo‘lib, birinchi navbatda, korxonaning moliyaviy hisobotlari hisoblanadi. Mustaqil auditor ushbu moliyaviy hisobotlarning belgilangan qonun talablari asosida tuzilgani va shu korxonaning moliyaviy holati, moliyaviy holatidagi o'zgarishlar va pul oqimlari to‘g‘risida to‘g‘ri va to‘liq m a’lumot berayotganligi yuzasidan o‘z likrini bildirishi uchun qo'llaydigan choratadbirlari majmuyi audit tekshinivining uslubiyati hisoblanadi. 0 ‘z navbatida, shuni ta ’kidlash joizki, moliyaviy hisobotlar bir necha varoq qog'ozdan tashkil topgan hujjat bo‘lsa-da, ulaming ortida korxonalarda uzoq davr mobaynida sodir etilgan minglab, hattoki millionlab operatsiyalar natijalari turadi. Ulaming m a’lum xususiyatlaiiga ko‘ra guruhlashtirilishi va umumlashtirilishi natijasida esa moliyaviy hisobotlar shakllanadi. D em ak, moliyaviy hisobotlar auditi aslida korxonada sodir bo‘lgan minglab operatsiyalar auditini anglatadi. Shunday ekan. auditning asl predm eti korxona moliyaviy hisobotlarida guruhlashtirilgan va um umlashtirilgan operatsiyalardir. Ushbu operastiyalar korxonalar faoMyat turiga ko‘ra turlicha, ammo takrorlanuvchi xususiyatga ega bo‘ladi. Korxonalar o‘z faoliyat turiga ko‘ia quyidagi asosiy uch guruhga bo‘linadi: 1. Xizmat ko‘rsatuvchi korxonalar. 2. Savdo korxonalari. 3. Ishlab chiqaruvchi korxonalar. Xizmat ko‘rsatuvchi korxonalarda faoliyat jarayonini quyidagicha tasvirlash mumkin: l 2 4 3 Ushbu chizmadan shu narsa ayon bo'ladiki, xizmat ko'rsatuvchi korxonalarda audit predm eti to 'rt asosiy gunihdan tashkil topgan (Xarajatlar; Xizmat ko'rsatish; Debitorlik qarzlar; Daromad). Auditor tekshiruv jarayonida korxonaning shu to‘rt bosqichda sodir etilgan operatsiyalarini mustaqil tekshirib chiqadi va tekshiruv natijasini korxona taqdim etgan moliyaviy liisobotlarda keltirilgan m a’lumotlar bilan o‘zaro taqqoslaydi. Savdo korxonalari faoliyatida audit predm eti quyidagi besh jarayondan kelib chiqadi: 1 2 5 4 3 Ishlab chiqaruvchi korxonalarda operatsion sikl bir oz murakkab ko‘riiiishga ega bo‘lganligi sababli audit predmeti ham ko‘proq bo‘ladl Bu tur korxonalarda audit predmeti quyidagi etti elementdan tashkil topgan: 1 2 3 4 7 6 5 Auditor yuqorida tasvirlangan sikllaming har biriga alohida yondashadi, ular bo'yicha dalil to‘playdi, bu dalillarni umumlashtiradi, natijani korxona moliyaviy hisobotlari bilan taqqoslaydi, bu solishtirish natijasida moliyaviy hisobotlar korxona faoliyati natijalarini haqqoniy aks ettirayotgani yoki unday emasligi yuzasidan o ‘z professional fikrini shakllantiradi va shu fxkrni auditorlik xulosasi orqah tashqi foydalanuvchiLuga taqdim etadi. Shuni ta ’kidlab o‘tish joizki, mohyaviy hisobotlarni tayyorlash «Buxgalteriya hisobi 1o‘g‘risida»gi qonunning 7-moddasiga asosan har bir korxona rahbariyatining vazifasi hisoblanadi. Shu sabab ushbu hisobotlar shu korxona mulki va bu hisobotlarni auditorlar tuzib bermaydilar. Amnio bu hisobotlar haqqoniy m a’lumotlarni aks ettirayotgiuiini tekshirish esa auditorning vazifasi hisoblanadi va uni korxona rahbariyati amalga oshirishga haqh emas. M ohyaviy hisobotlar auditini umumiy ko‘rinishda