To'qimani kislorod bilan to'yintirishning aniqlash usullari reja

TO'QIMANI KISLOROD BILAN TO'YINTIRISHNING ANIQLASH USULLARI

Reja:
1. To'qimani kislorod bilan to'yintirish
2.Kislorod bilan davolash
3.Usullari


To'qimani kislorod bilan to'yintirish oksigenoterapiya — kisloroddan davo maqsadida foydalanish. Konda va toʻqimalarda kislorod yetishmasligi (qarang Gipoksiya, Gipoksemiya) bilan kechadigan nafas va qon aylanish sistemasi kasalliklari (bronxial astma, zotiljam, yurak porogi, astmasi xuruji va boshqalar)da, kamkrnlik, balandlik kasalligi, turli zaharlanishlar, shuningdek, xirurgik operatsiyalardan keyin Kislorod bilan davolash d. tavsiya etiladi. Kasalxona sharoitida kisloroddan nafas olish uchun moʻljallangan kislorod ingalyator va palatkalardan foydalaniladi. Kislorodni plevra, qorin boʻshligʻi va meʼda-ichak yoʻliga kiritish usullari ham bor (kislorodli vannalar). Kislorod bilan davolash d. koʻpincha ingalyasiya yoʻli bilan amalga oshiriladi. Turli yoʻllar bilan kiritilgan kislorod organizmda kislorod tansiqligini toʻldiribgina qolmay, uning barcha xayotiy funksiyalarini barqarorlashtiradi va qarshilik kuchini oshiradi. Tibbiyot amaliyotida, ayniqsa, gijjani tushirishda giperbarik oksigenatsiya (qarang Baroterapiya) juda qoʻl keladi.
Uy sharoitida Kislorod bilan davolash d. da kislorod yostiqdan foydalaniladi.
Kislorod (lot. Oxygenium, yun. oxys — nordon va gennao — tugʻmoq), O — Mendeleyev davriy sistemasining VI guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 8, atom massasi 15,9994. Ilk bor shved kimyogari Kislorod Sheyele (1771) selitra (KNO₃, NaNO₃)HH, marganets qoʻsh oksid (MpO2)ni va ingliz kimyogari Kislorod Pristli (1774) simob oksid (HgO)HH, surik (R^O^ni qizdirish natijasida bir-biridan mustaqil holda ajratib olishgan. 1775-yilda Kislorod Lavuazye havo azot va kisloroddan iborat ekanligini aniqladi. Kislotalar tarkibida Kislorod borligidan Lavuazye uni oxygen, yaʼni "kislota hosil qiluvchi" deb atadi. Kislorod tabiatda eng koʻp tarqalgan element. Massasi jihatidan Yer poʻstining 47% ini, suvning 85,82% ni, atmosfera havosining 23,10% ini (hajm jihatdan 20,95% ni) tashkil qiladi. Kislorod juda koʻp (1400 tacha) mineral hosil qiladi. Tirik organizmlarda 70% atrofida Kislorod bor; u koʻpgina organiq (oqsillar, yogʻlar, uglevodlar) va anorganiq birikmalar tarkibiga kiradi. Fiziologik jarayonlarda, ayniqsa, nafas olishda juda muhim rol oʻynaydi. Odam organizmi tinch turganda sutkasiga 300 l, jismoniy ish qilganda 10—15-marta koʻp Kislorod sarf qiladi. Sarflangan Kislorod miqdorini yashil oʻsimliklar tiklab turadi (qarang Fotosintez). Kislorod yonish; achish; chirish jarayonlarida ishtirok etadi; mas, yoqilgʻilarning yonishi uchun butun dunyoda har yili 9-10 t Kislorod sarf boʻladi.
Kislorodning 3 barqaror izotopi bor: |6O(99,759%), |7O(0,037%), |8O(0,204%). Kislorod atomining elektron kavati 2 ichki va 6 tashki elektrondan iborat boʻlib, 2s22p4 koʻrinishida ifodalanadi. Kislorod atomining tashki qavati toʻliq boʻlmagani uchun kimyoviy birikmalarda Kislorod atomi boshqa atomlardan elektronlar qabul qilib, manfiy zaryadli boʻlib qoladi. Kislorodning elektron yoʻqotadigan birikmalari juda kam.
Kislorod molekulasi 2 atom O2 dan iborat; havoga yoki Kislorodning oʻziga elektr uchqunlari taʼsir ettirilganda molekulasi 3 atom Kislorod dan iborat ozon (O3) hosil boʻladi. Kislorod ioni O2" ning radiusi (qavslarda koordinatsiyey sonlar keltirilgan) 0,121 nm(2), 0,124 nm(4), 0,126 nm(6) va 0,128 nm(8). Kislorod molekulasi 1500° da toʻliq dissotsiatsiyalanadi.
Fizik xossalari. Kislorod rangsiz, hidsiz va taʼmsiz gaz: — 182,9° da zichligi 1,14 g/sm³ boʻlgan havorang suyuqlikka aylanadi, — 218,7° temperaturada esa qotib, koʻk kristall hosil qiladi. Kristall holdagi Kislorod bir nechta modifikatsiyaga (a, fS, u — shakl oʻzgarishiga) ega. Gaz holatidagi Kislorodning zichligi (0° va normal bosimda) 1,42897 g/l. Kislorod 1 m³ suvda (20° va 1atm.da) 0,031 m\ 0° da esa 0,049 m³, etanolda 0,2201 m³, atsetonda 0,2313 m³ eriydi.
Kimyoviy xossalari. Kislorod eng faol (ftordan keyin) metallmas element, yengil inert gazlardan boshqa hamma elementlar bilan kimyoviy birikmalar hosil qiladi. Koʻp elementlar bilan bevosita reaksiyaga kirishadi; ogʻir inert gazlar, galogenlar, oltin va platina bundan mustasno. Kislorod boshqa moddalar bilan reaksiyaga kirishganda — oksidlanish reaksiyalarida issiqlik ajraladi (ekzotermik reaksiya). Odatdagi temperaturada Kislorod vodorod bilan nihoyatda sekin reaksiyaga kirishadi, 550° da esa reaksiya portlash bilan davom etadi: 2N2+O2=2N2O. Oltingugurt, uglerod, azot, fosfor bilan normal sharoitda juda sekin reaksiyaga kirishadi. temperatura oshirilganda reaksiya tezlashadi, element qizigach, yona boshlaydi. Kislorodning azot bilan reaksiyasi endotermik (issiqlik yutilishi bilan boradigan) reaksiya boʻlib, faqat 1200° da amalga oshadi. Kislorod deyarli hamma metallarni, ayniqsa, ishqoriy va ishqoriy-yer metallarini oson oksidlaydi. Kislorodning moddalar bilan reaksiyaga kirishishida suv muhim rol oʻynaydi. Masalan, kaliy oʻta faol metall boʻlishiga qaramay, suvsiz sharoitda (quruq) Kislorod bilan reaksiyaga kirishmaydi, lekin ozgina suv bugʻlari taʼsirida odatdagi temperaturada kaliy Kislorodda yona boshlaydi. Kislorod metallarni oksidlab, korroziyaga sabab boʻladi. Baʼzi metall oksidlari Kislorod bilan birikib, peroksid birikmalarni beradi. Katalizator ishtirokida ammiakning Kislorod bilan oksidlanishidan azot (P)-oksid (NO2) hosil boʻladi (nitrat kislota ishlab chiqarishda shu jarayondan foydalaniladi). Muhim issiqlik manbai — uglevodorodlar (tabiiy gaz, benzin, kerosin) ning Kislorodda yonishi sanoat va turmushda katta ahamiyatga ega. Hujayralarda oziq moddalarning Kislorod bilan oksidlanishi tirik organizmlar uchun energiya manbaidir.
Kislorod olishda: kimyoviy, elektroliz va fizik (havoni parchalash) usullaridan foydalaniladi. Kimyoviy usul ancha ilgari kashf qilingan. Bunda Bertole toʻzi (KSGO3) qizdirilganda parchalanib, toza kislorod O2 (1 kg toʻzdan 0,27 m³) ajralib chiqadi. Bu usulda olingan Kislorodning tannarxi qimmat va kam samarali boʻlgani uchun faqat lab. da qoʻllaniladi. Elektroliz usulida suvdan oʻzgarmas elektr toki oʻtkaziladi. Elektr oʻtkazuvchanlikni oshirish uchun suvga oʻyuvchi natriy (NaOH) eritmasi qoʻshiladi. Bunda suv kislorod va vodorodga parchalanadi. Fizikaviy usul. Kislorod hozirgi vaqtda, asosan, havoni parchalash yoʻli bilan olinadi. Gazsimon havoni parchalash juda qiyin, shuning uchun uni oʻta sovitib (—180°) suyultirish, soʻngra tarkibiy qismlarga ajratish kerak. Dastlab azot, keyin Kislorod bugʻlanib chiqadi. Havoni membrana — toʻsiqdan saralaboʻtkazish (diffuziya) usuli bilan ham lab.da Kislorod olish mumkin. Sanoatda texnologik (92—98% O2), texnik (1-nav 99,7% O2, 2-nav 99,5% O2 va 3-nav 99,2% O,) va suyuq (99,7% O2) Kislorod ishlab chiqariladi. Bundan tashqari, davo muolajalari uchun (tibbiy Kislorod 99,5% O,) maxsus Kislorod ishlab chiqariladi. Gazsimon Kislorod poʻlat ballon va ressiverlarda 150 yoki 420 atm. bosim ostida, suyuq Kislorod metalldan yasalgan Dyuar idishlari yoki maxsus sisterna-tanklarda tashiladi va saqlanadi.
Metallurgiyada (qarang Konverter, Kislorod bilan kesish va b.) va metallarni gaz alangasi bilan ishlash jarayonida payvandlash, sirt (yuza)ni toblash, shuningdek, aviatsiya, suv osti kemalarida texnik Kislorod ishlatiladi. Texnologik Kislorod esa kimyo sanoatida sunʼiy suyuq yoqilgʻi, surkov moylari, nitrat va sulfat kislota, metanol, ammiak va ammiakli oʻgʻitlar, metall peroksidlari olishda qoʻllaniladi. Suyuq Kislorod portlatish ishlarida, reaktiv dvigatellarda va sovituvchi vosita sifatida lab.larda ishlatiladi. Sof Kislorod katta balandliklarda, kosmik parvoz paytida, suv ostida nafas olish uchun va tibbiyotda davolash maqsadida (qarang Kislorod bilan davolash) qoʻlaniladi. Oʻrmonlarni kesishni toʻxtataylik,yashil zonani koʻpaytiraylik. Kislrod taʼminotini oshirgan boʻlamiz shunda.
Yurakning eng xavfli kasalliklaridan biri bu o'tkir yurak etishmovchiligi. Ushbu patologiya yurakning qisqarishi ishida kasalliklar natijasida ham, to'satdan ham tez uzilish tufayli yuzaga kelishi mumkin.

Ushbu kasallik bilan o'lim ehtimoli yuqori. Shuning uchun bu kasallikdan omon qolganlar omadli hisoblanadi. Va ularning asosiy vazifasi - sog'liqni saqlash va yuqori malakali mutaxassislar tomonidan yillik ko'rikdan o'tish.

Hozirgi vaqtda bu kasallik eng keng tarqalganlardan biri hisoblanadi. Birinchi alomatlar paydo bo'lganda, shoshilinch tibbiy yordam talab qilinadi, shu bilan birga jiddiy oqibatlardan qochish mumkin. Davolashga e'tibor berish va shifokorning tavsiyalariga amal qilish kerak.
O'tkir yurak etishmovchiligi - kasallikning o'ziga xos xususiyati

O'tkir yurak etishmovchiligi
O'tkir yurak etishmovchiligi yurakning qisqarish funktsiyasining keskin pasayishi bo'lib, bu intrakardiyak gemodinamikaning va o'pka qon aylanishining buzilishiga olib keladi. O'tkir yurak etishmovchiligining ifodasi birinchi navbatda kardiyak astma, keyin esa o'pka shishi.
O'tkir yurak etishmovchiligi chap qorincha kontraktil funktsiyasining buzilishida ko'proq uchraydi. O'tkir chap qorincha etishmovchiligi deb ataladi. O'tkir o'ng qorincha yurak etishmovchiligi o'ng qorinchaning shikastlanishi bilan, ayniqsa, chap qorincha orqa devorining miyokard infarkti rivojlanishi va uning o'ng tomonga tarqalishi bilan sodir bo'ladi.
O'tkir yurak etishmovchiligining aksariyat holatlarida yurakning ushbu qismining gemodinamik ortiqcha yuklanishiga olib keladigan kasalliklarda: gipertoniya, aorta yurak kasalligi, o'tkir miokard infarktida tegishli patofiziologik mexanizm bilan chap qorincha kontraktil funktsiyasi keskin pasayadi. .
Bundan tashqari, o'tkir chap qorincha etishmovchiligi diffuz miokardit, postinfarkt kardiosklerozning og'ir shakllarida (ayniqsa, chap qorincha surunkali postinfarkt anevrizmasida) paydo bo'ladi. O'tkir yurak etishmovchiligida gemodinamik buzilishlarning rivojlanish mexanizmi shundaki, chap qorincha kontraktil funktsiyasining keskin pasayishi o'pka qon aylanishining tomirlarida qonning haddan tashqari turg'unligiga va to'planishiga olib keladi.
Natijada o'pkada gaz almashinuvi buziladi, qondagi kislorod miqdori kamayadi va karbonat angidrid miqdori ortadi. Kislorodni organlar va to'qimalarga etkazib berish yomonlashmoqda, markaziy asab tizimi bunga ayniqsa sezgir. Bemorlarda nafas olish markazining qo'zg'aluvchanligi kuchayadi, bu nafas qisilishining rivojlanishiga olib keladi, bo'g'ilish darajasiga etadi.
Uning rivojlanishi davomida o'pkada qonning turg'unligi alveolalarning lümenine seroz suyuqlikning kirib borishi bilan birga keladi va bu o'pka shishi rivojlanishiga tahdid soladi. Yurak etishmovchiligi xurujlari mitral stenozli bemorlarda ham paydo bo'ladi, chap qorincha nafaqat ortiqcha yuklangan bo'lsa, balki unga kamroq qon kirishi tufayli kam yuklangan.
Bunday bemorlarda kichik doira tomirlarida qonning turg'unligi yurakka qon oqimi va uning toraygan mitral teshik orqali chiqishi o'rtasidagi nomuvofiqlik natijasida yuzaga keladi. Mitral stenoz bilan yurak etishmovchiligi xuruji jismoniy mashqlar paytida sodir bo'ladi, o'ng qorincha kontraktil funktsiyasini kuchaytirganda, kichik doira tomirlarini ko'p miqdorda qon bilan to'ldiradi va toraygan mitral teshikdan etarli oqim bo'lmaydi.
Bularning barchasi kasallikning klinik belgilarining rivojlanishini va tegishli shoshilinch yordamni belgilaydi. Manba: "lor.inventech.ru"
OSNning turli shakllari

Klinik belgilarning og'irligi o'tkir yurak etishmovchiligining tasnifini aks ettiradi. Tibbiy amaliyotda AHFning quyidagi turlari ajratiladi:

1. 
   O'ng qorinchaga ta'sir qiladigan patologiya. O'pka gipertenziyasi, juftlashgan nafas olish organining surunkali kasalliklari, triküspid qopqoq kasalligi, uzoq muddatli chap qorincha etishmovchiligi yurakning o'ng kamerasida AHF paydo bo'lishiga olib keldi. Tizimli qon aylanishida venoz tiqilishi paydo bo'ladi. Uning xarakterli xususiyatlari paydo bo'ladi. O'ng miyokard kameralariga venoz oqim sezilarli darajada oshadi.
   
2. 
   Miyokardning o'ng qismlarining etishmovchiligi izolyatsiya qilingan shaklda deyarli sodir bo'lmaydi. Yurakning chap kamerasining AHFga qo'shilib, barcha belgilarni kuchaytiradi.
   
3. 
   Kasallikning eng keng tarqalgan turi - chap qorincha AHF. Umumiy qon aylanishiga yurak chiqishi kamayadi. Boshqa kasalliklar fonida, qoida tariqasida, bu sindrom paydo bo'ladi.
   
4. 
   Kardiyomiyopatiya va miyokarditda ikkala qorincha ham tez-tez ta'sirlanadi. Manba: sosudoved.ru
   

O'tkir yurak etishmovchiligining rivojlanishiga yordam beradigan asosiy kasalliklar va sharoitlar qatoriga quyidagilar kiradi:

1. 
   Yurak mushaklarining shikastlanishi yoki "hayratlantirilishi" tufayli uning qisqarish qobiliyatining keskin pasayishiga olib keladigan yurak kasalliklari:
   

• 
  o'tkir miokard infarkti (bu sohada qon aylanishining buzilishi tufayli yurak mushaklari hujayralarining o'limi);
  
• 
  miyokardit (yurak mushagining yallig'lanishi);
  
• 
  yurakdagi jarrohlik operatsiyalari;
  
• 
  yurak-o'pka mashinasidan foydalanish oqibatlari.
  

 Surunkali yurak etishmovchiligining namoyon bo'lishining (dekompensatsiyasi) ortishi (yurak organlar va to'qimalarning etarli qon ta'minoti uchun ehtiyojlarini ta'minlamaydigan holat).
 Yurakning klapanlari yoki kameralarining yaxlitligini buzish.
 Yurak tamponadasi (yurak bo'shliqlarining siqilishi tufayli yurakning etarli qisqarishining mumkin emasligiga olib keladigan perikardial qop qatlamlari orasidagi suyuqlikning to'planishi).
 Og'ir miokard gipertrofiyasi (yurak devorlarining qalinlashishi).
 Gipertenziv inqiroz (qon bosimining individual me'yordan keskin oshishi).
 O'pka qon aylanishida bosimning oshishi bilan bog'liq kasalliklar:

• 
  o'pka emboliyasi (o'pka arteriyasi yoki uning shoxlarini tromblar (qon pıhtıları) bilan blokirovka qilish, ular pastki ekstremitalarning yoki tos bo'shlig'ining katta tomirlarida tez-tez hosil bo'ladi);
  
• 
  o'tkir o'pka kasalliklari (masalan, bronxit (bronxning yallig'lanishi), pnevmoniya (o'pka to'qimalarining yallig'lanishi) va boshqalar).
  

 Taxi- yoki bradiaritmiya (yurak ritmining tezlashishi yoki sekinlashishi shaklida buzilishi).
 Kardiyak bo'lmagan sabablar:

• 
  infektsiyalar;
  
• 
  insult (miya to'qimalarining shikastlanishi va uning funktsiyalarining buzilishi bilan kechadigan o'tkir rivojlanayotgan serebrovaskulyar avariya);
  
• 
  keng qamrovli jarrohlik;
  
• 
  og'ir miya shikastlanishi;
  
• 
  miyokardga toksik ta'sir (alkogol, giyohvand moddalarning haddan tashqari dozasi).
  

 Elektropuls terapiyasidan so'ng (EIT, kardioversiya bilan sinonim, yurak ritmining ayrim buzilishlarini elektr tokining zarbasi bilan davolash usuli): elektr shikastlanishi (tanaga elektr toki ta'siridan kelib chiqqan zarar). Manba: lookmedbook.ru
Alomatlar
O'tkir va surunkali yurak etishmovchiligi ko'plab umumiy belgilarga ega bo'lishi mumkin. Biroq, o'tkir yurak etishmovchiligida bu alomatlar yanada aniqroq. To'satdan oyoqlaringiz va qorin bo'shlig'ida shish paydo bo'lishi mumkin.
Tanadagi suyuqlikni ushlab turish tufayli siz tezda kilogramm olishingiz mumkin. Sizda ko'ngil aynish yoki ishtaha yo'qolishi mumkin. O'tkir va surunkali yurak etishmovchiligining boshqa belgilari:

• 
  nafas qisilishi (eng keng tarqalgan alomat, o'tkir yurak etishmovchiligi bilan og'rigan deyarli barcha odamlarda kuzatiladi);
  
• 
  zaiflik;
  
• 
  charchoq;
  
• 
  anormal yoki tez yurak ritmi;
  
• 
  yo'tal va xirillash bilan og'ir nafas olish;
  
• 
  balg'amning (shilliq) pushti rangdagi regurgitatsiyasi;
  
• 
  diqqatni jamlash qobiliyatining pasayishi.
  

Agar yurak xuruji bo'lsa, ko'krak qafasidagi og'riqlar ham paydo bo'lishi mumkin. Keksa odamlarda ko'pincha boshqa kasalliklar mavjudligida yurak etishmovchiligi belgilarini aniqlash qiyin bo'lgan tibbiy holatlar bo'lishi mumkin. Agar sizda ushbu alomatlardan biri bo'lsa va nima bo'layotganini bilmasangiz, shoshilinch tibbiy yordamga murojaat qilishingiz kerak.